علی حسنوند
عضو جدید
يا خداي بزرگیک باور غلطی که اخیرا رایج شده این است که ما الان با کمبود پسر مواجهیم؟و یا عده‌ای معتقدند چون دختران ما ازدواج نمی‌کنند در یک مقطع سنی با کمبود پسر مواجه شده‌ایم. ما به طور کلی اگر از نظر جنسی در تمام سرشماری‌ها نگاه کنیم تعداد مردان سرشماری شده بیش از زنان سرشماری شده است. حالا اگر بگوییم کم شماری وجود دارد، نمی‌تواند آنقدر باشد. در تمام مقاطع مرد‌ها از زنان بیشترند. حتی در بدو تولد نیز مردان از زنان بیشترند، ولی این شبهه وجود دارد که وقتی ما تعداد دختران در معرض ازدواج را با تعداد پسران ازدواج نکرده و در معرض ازدواج مقایسه می‌کنیم می‌بینیم دختران بیشترند چرا؟ برای این که دختران در معرض ازدواج را مثلا از ۱۵ سال به بالا می گیریم، ولی پسران در معرض ازدواج را ۲۰ سال به بالا. این به خاطر چنین تفاوتی است؛ یعنی به علت این که قاعده هرم وسیع است، قطعا جمعیتی که در گروه سنی ۱۵ تا ۲۰ سال قرار دارد بیشتر است تا جمعیتی که در گروه سنی ۳۵ تا ۴۰ سال قرار دارد.
حال اگر سن در معرض ازدواج قرار گرفتن دختران را هم ۲۰ سال در نظر بگیریم، مشکل حل می‌شود. حتی جمعیت دختران کمتر هم می‌شوند. استاندارد بین‌المللی این است که از بین هر ۲۰۵ نوزاد متولد شده در دنیا ۱۰۰ نوزاد دختر و ۱۰۵ نوزاد پسر باشد و این ترکیب در ایران نیز مستثنی نیست؛ چرا که مرگ و میر پسرها در بدو تولد بیشتر است و این تعداد دختر و پسر معمولاً در سنین جوانی به تعادل می‌رسند و در ایران هم معمولاً در سال‌های مختلف تفاوت جمعیت زنان و مردان اختلافی در حدود یک میلیون نفر داشته که طبیعی است.
وجود برخی سنتها و آداب و رسوم مانند ازدواج دختران به ترتیب سن، لزوم موافقت پدر برای ازدواج، داشتن جهیزیه کامل، مهریه بالا و... را نیز می‌توان از عوامل مؤثر در ازدواج دختران برشمرد.
هم اکنون تعداد دختران مجرد ۱۵ تا ۱۹ ساله از میزان پسرهای مجرد ۱۵ تا ۱۹ ساله کمتر است، در تمام رده‌های سنی تعداد دختران مجرد همان رده سنی از میزان پسران مجرد کمتر است. ولی به دلیل اینکه بین سن ازدواج دختران و پسرها به طور متوسط پنج سال فاصله وجود دارد در مقایسه تعداد دخترهای مجرد ۱۵ تا ۳۵ ساله با پسرهای مجرد ۲۰ تا ۴۰ ساله، تعداد دختران حدود یک میلیون نفر بیشتر است.
به دلیل افزایش تعداد موالید در دهه نخست انقلاب کشور ما دارای یک هرم سنی با قاعده وسیع بوده و تعداد جمعیت ۱۵ تا ۱۹ ساله کشور از جمعیت ۲۰ تا ۲۴ ساله بیشتر بود و زمانی که تعداد دختران را یک رده سنی پایین تر می‌گیریم این قاعده سنی متورم‌تر است و تعداد دخترهایی بیشتری در این رده قرار دارد.
با کاهش تعداد موالید قاعده هرم سنی در ایران در حال کوچک شدن است، با جمع شدن این قاعده هرم سنی، تعداد جمعیت ۱۵ تا ۱۹ ساله از ۲۰ تا ۲۴ ساله کمتر شده و تعداد دخترهای مجرد ۱۵ تا ۳۵ ساله از پسرهای ۲۰ تا ۴۰ ساله کمتر می‌شود و در یک دهه آینده پسرهای در معرض ازدواج از دخترهای در معرض ازدواج بیشتر می‌شوند. این مسأله منجر به مجرد ماندن یک میلیون دختر تا ۱۰ سال آینده می‌شود. این مشکل از سوی کارشناسان از دهه ۷۰ گوشزد شده است، در حال حاضر تعداد پسران مجرد از دختران مجرد در هر رده سنی بیشتر است ولی تعداد دختران از پسران در یک رده سنی پایین‌تر کمتر است.
برخی راه حل جلوگیری از تجرد قطعی این تعداد دختر را همسن گزینی پسران در ازدواج عنوان کرده‌اند. دکتر انور صمدی راد استاد دانشگاه و آسیب شناس در خصوص علل افزایش تجرد دختران نسبت به پسران می‌گوید: وجود برخی سنتها و آداب و رسوم مانند ازدواج دختران به ترتیب سن، لزوم موافقت پدر برای ازدواج، داشتن جهیزیه کامل، مهریه بالا و... را نیز می‌توان از عوامل مؤثر در ازدواج دختران برشمرد.
وی با اشاره به پژوهش خود بر ۵۴۴ نفر از زنانی که هرگز ازدواج نکرده و در گروه سنی بین ۲۸ تا ۵۵ سال قرار دارند، می‌گوید: برخلاف آنچه در ابتدا به نظر می‌رسد، ازدواج نکردن و نداشتن همسر، مشکل بزرگ و اساسی اغلب دختران مجرد نیست. ۵/۲۵ درصد دختران مجرد با این مطلب که نداشتن همسر، بزرگترین مشکل آنان است بسیار مخالف بوده، ۳۴ درصد آنان وابستگی به خانواده پدری و نداشتن استقلال مالی یا درآمد شخصی را مهمترین مشکل خود می‌دانند.وی در ادامه با بیان اینکه ۵/۵۰ درصد دختران معتقدند برای ازدواج کردن یک دختر هیچ وقت دیر نیست، می‌گوید: این در حالی است که ۷۰ درصد دختران ازدواج را یک امر ضروری دانسته و ۵/۴۹ درصد بیان کرده‌اند برای ازدواج دختران سن و یا محدوده سنی مشخصی وجود دارد که نباید از آن بگذرد.
شهلا پور کاظمی معاون پژوهشی مرکز مطالعات جمعیتی آسیا و اقیانوسیه راه حل این مشکل را اینگونه بیان می‌کند: اختلاف میانگین سنی دختران و پسران در ازدواج همچنان ۵ سال است و تا ۱۰ سال آینده یک میلیون دختر به جمعیت مجردان قطعی کشور افزوده می‌شود.مشکل فعلی جامعه ما این است که مردان ما با دخترانی در سنین پایین‌تر ازدواج می‌کنند و تنها راه حل مشکل تجرد قطعی دختران این است که همسن گزینی همسری در کشور رخ دهد چرا که اگر تعداد پسران در سن ازدواج را با دختران در آستانه ازدواج با فاصله سنی ۲ یا ۳ سال نیز در نظر بگیریم تعداد دخترهایی که مجرد باقی می‌مانند، کمتر می‌شود.
ما الان پسرهای زیادی داریم که از دخترها بزرگتر هستند اما از تشریفات ازدواج می‌ترسند.خیلی از آنها در مرحله عقد جدا شدند چون نتوانستند منزل اجاره کنند.
اما دکتر مجید ابهری، جامعه شناس اجتماعی و استاد دانشگاه در خصوص بالا رفتن آمار دختران مجرد نسبت به پسران و بحث همسن گزینی نظر دیگری دارد.
او می‌گوید: این یک راهکار موقت است و شاید در دراز مدت پاسخ منفی بگیریم. در همسن بودن زن و شوهر و یا بین یک تا سه سال کوچکتر بودن مرد می‌توان با علاقه بین طرفیت و یا مشاوره و... آن را حل کرد. اما بالاتر از آن را به دلیل زایمان زن و یا به دلیل شکسته شدن چهره زن با سرعت بیشتری نسبت به مرد توصیه نمی‌کنم. مسأله اختلافات سن در دهه دوم زندگی مسأله ساز می‌شود. بنابراین پذیرفتن آن با آن شرایطی که گفتم اشکال ندارد.
وی می‌افزاید: به جای آن بیایید ازدواج آسان را تبلیغ کنیم. ما الان پسرهای زیادی داریم که از دخترها بزرگتر هستند اما از تشریفات ازدواج می‌ترسند.خیلی از آنها در مرحله عقد جدا شدند چون نتوانستند منزل اجاره کنند.چرا ما به آنها نمی‌پردازیم. سن یک فاکتور است. شاید ۱۵ درصد پسران آمادگی ازدواج با همسن و یا بزرگتر از خودشان را داشته باشند باقی مانده پسرها بزرگتر هستند اما شغل ندارند. مسکن ندارند. سن اهمیت ندارد وقتی دو نفر با هم ازدواج کنند و اما پسر منزل نداشته باشد و یا معتاد باشد آن وقت چه؟.
امروزه یکی از عوامل افزایش سن تجرد دختران خودخواسته است. معمولا علاقه به ادامه تحصیل و اشتغال باعث افزایش سن تجرد در دختران شده است. نکته این است که تحصیلات و افزایش توقعات ناشی از آن ازدواج را در کشور دچار مشکل کرده است.
با افزایش ورودی دختران به دانشگاه‌ها و سنگین شدن ترازو به نفع آنان، ازدواج دختران تحصیل کرده نیز با مشکل مواجه شده است.دختران تحصیل کرده علاقه دارند با پسران تحصیل کرده ازدواج کنند که در عین منطقی بودن مشکلاتی نیز در بر دارد. اولا چون ورودی دختران به نسبت پسران در دانشگاه‌ها افزایش یافته، پس ما با تعداد دختران تحصیل کرده بیشتری نسبت به پسران تحصیل کرده مواجه هستیم. به عبارت ساده تر ما در مقابل دختران تحصیل کرده پسران تحصیل کرده‌ای که دارای شغل هم باشند، به تعداد کافی نداریم. نکته دیگر اینکه طبق آمار و به دلیل فرهنگی که در کشور وجود دارد پسران معمولا با دخترانی که به طور میانگین ۵ سال از آنان کوچکتر باشد ازدواج می‌کنند. در حالی که این اتفاق در دانشگاه‌ها کمتر اتفاق می‌افتد و اگر ازدواجی رخ دهد، معمولا بین افراد همکلاسی که تفاوت سن کمی دارند ازدواج صورت می‌گیرد. البته ترویج ازدواج‌های دانشجویی می‌تواند به کاهش تجرد دختران تحصیل کرده کمک کند. موضوع دیگری که به افزایش سن تجرد دختران کمک کرده است اشتغال آنان در بازار کار است.
یکی از علل عدم گرایش پسران به ازدواج نداشتن شغل مناسب است. حضور هر یک از دختران در بازار کار به معنای اشغال یک فرصت شغلی برای پسران است که خود به معنی کاهش امکان ازدواج یک پسر و یک دختر محسوب می‌شود.از آنجا که نان آوری خانه در فرهنگ اسلامی و ایرانی ما بر عهده مرد است لذا امکان عدم ازدواج یک پسر بیکار بسیار بیشتراز عدم امکان ازدواج یک دختر بیکار است.از سوی دیگر دختران شاغل توقعات بیشتری در همسر گزینی نسبت به دختران فاقد شغل دارند که این موضوع نیز به بالارفتن سن تجرد آنان می‌افزاید.
ناهید رام پناهی معاون مرکز اطلاعات و آمار شورای فرهنگی اجتماعی زنان در این خصوص می‌گوید: بررسی آمار میزان تجرد دختران دارای تحصیلات عالی بین یک دهه گذشته نشان می‌دهد که تعداد دختران هرگز ازدواج نکرده دارای تحصیلات عالی از حدود ۵ درصد به ۱۶ درصد رسیده است.
اگر اختلاف سن زوج و زوجه در ازدواج‌ها کمتر شود قدری به حل این بحران کمک می‌شود، ولی در صورتی که روند انتخاب همسر از سوی پسران که تمایل به ازدواج با دخترانی با چند سال اختلاف سنی هستند ادامه پیدا کند، تعداد تجرد قطعی در دختران افزایش می‌یابد.
بررسی آمار مرکز آمار ایران حاکی از این است که میزان دختران هرگز ازدواج نکرده دارای تحصیلات متوسطه از ۲۶ درصد در سال ۷۵ به ۴۲ درصد در سال ۸۵ رسیده است.نگاهی به این آمار نشان می‌دهد که بالا رفتن سطح تحصیلات باعث تجرد در زنان کشور شده است و موجب شده تا دختران کمتر به ازدواج تن دهند.برخلاف اینکه تحصیلات عالی تاثیر منفی بر افزایش دختران مجرد داشته است، ولی اطلاعات اخیر ارائه شده از مرکز آمار حاکی از این است که این روند بر افزایش طلاق موثر نبوده است.
مقایسه آمار فعلی با یک دهه قبل نشان می‌دهد که طلاق در قشر تحصیلکرده درصد قابل توجهی افزایش پیدا نکرده است و به همان میزانی که جامعه باسوادتر شده طلاق نیز بیشتر نشده است، ولی در مورد تجرد این ارتباط معنی دار است و درصد مجردان دارای تحصیلات عالی به صورت قابل توجهی افزایش پیدا کرده است.
رام پناهی همچنین در مورد آمار زنان و مردان مجرد کشور نیز می‌گوید: اگر تعداد زنان و مردان هرگز ازدواج نکرده را در رده سنی بین ۱۵ تا ۳۴ سال در نظر بگیریم، می‌بینیم تعداد مردان مجرد در این دوره سنی دو میلیون و ۶۰۰ هزار نفر بیشتر از تعداد دختران مجرد است.اما در صورتی که بین رده سنی دختران و پسران مجرد پنج سال اختلاف قایل شویم نشان می‌دهد که تعداد دختران ۱۵ تا ۲۹ ساله هرگز ازدواج نکرده از تعداد پسران ۲۰ تا ۳۴ ساله مجرد، یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر بیشتر است. مقایسه این آمار نشان می‌دهد که اگر اختلاف سن زوج و زوجه در ازدواج‌ها کمتر شود قدری به حل این بحران کمک می‌شود، ولی در صورتی که روند انتخاب همسر از سوی پسران که تمایل به ازدواج با دخترانی با چند سال اختلاف سنی هستند ادامه پیدا کند، تعداد تجرد قطعی در دختران افزایش می‌یابد.
با افزایش سن ازدواج دختران که در برخی موارد خود خواسته هم هست یعنی دختران ما سعی می‌کنند تحصیل کنند پس خود به خود سن ازدواجشان بالا می‌رود، ولی سن ازدواج مردان در تمام سال‌هایی که سرشماری شده است میانگین آن ۲۶ سال است یعنی هرم جامعه ما در مورد مردان عوض نشده ولی در مورد دختران سن ازدواج در حال بالا رفتن است.
اوایل سال ۱۳۵۵ و قبل از انقلاب میانگین سن ازدواج دختران ما ۵/۱۹ سال بود در صورتی که الان ۵/۲۳ شده یعنی ۴ سال اضافه شده است. در دهه آینده چون قاعده هرم سنی ما جمع می‌شود و موالید کم شده است اگر همین محاسبه را ۱۰ سال دیگر بکنیم، در نتیجه دختران کمتری با پسران بیشتری می‌توانند ازدواج کنند. یعنی در دهه آینده تعداد پسران ما بیش از دختران خواهد بود؛ ولی خب یک مسأله‌ای که وجود دارد نرم جامعه است. در جامعه ما همواره گفته می‌شود سن خانم‌ها باید کمتر از آقایان باشد و هنوز سن مساوی یا بیشتر را قبول ندارند. در نتیجه ممکن است یک تعداد از دخترانی که خودشان به دلایلی ازدواج نکرده‌اند، مجرد باقی بمانند.
در شگفتم كي ميخواد اينو بخونه ؟
من كه خوندم و پشيمونم كه وقت گذاشتم
