گام در موسیقی،قسمت اول

[nastaran-20]

گام
توالی نتهای پی در پی با فواصل معین را گام گویند.(با کششهای یکسان و بی وقفه)

گام دیاتونیک

توالی هشت نت با فواصل پرده – نیم پرده و گاهی اوقات حتی یک و نیم پرده که همیشه نت هشتم – اکتاو نت اول میباشد.

سایز این عکس تغییر یافته است برای مشاهده سایز اصلی اینجا کلیک کنید 628x459 پیکسل

​

گام ماژور
گامی است که از فواصل پرده – پرده – نیم پرده – پرده – پرده – پرده – نیم پرده تشکیل شده است.
برای بدست آوردن گامهای ماژور دو روش وجود دارد :

. روش پرده
. روش دانگ


روش به دست آوردن گامهای ماژور از طریق پرده :

چنانچه نت دو تا دوی بعدی را به صورت بالا رونده و طبیعی (بدون علامت دیز و بمل) نمایش دهیم و پرده های بین آنها را مشخص کنیم عملا فواصل یک گام ماژور بدست می آید به این گام،گام دو ماژور می گویند زیرا از نت دو شروع میشود. به این گام گام مادر نیز گفته می شود.

سایز این عکس تغییر یافته است برای مشاهده سایز اصلی اینجا کلیک کنید 628x136 پیکسل

​

حال کافیست برای پیدا کردن هر گام ماژور نت اول تا هشتم آنرا بنویسید الگوی گام ماژور را زیر آن نمایش دهید و چناچه با فواصل گام ماژور همخوانی نداشت آنرا با علائم تغییر دهنده تغییر دهید و به فواصل گام ماژور تبدیل کنید.
به طور مثال اگر بخواهید گام سل ماژور را بنویسید ابتدا از سل تا اکتاو آن را مینویسید سپس الگوی گام ماژور را زیر آن قرار میدهید. سپس فواصل بین نتها را با فواصل گام ماژور تک به تک چک می کنید. همانطور که مشاهده میکنید تا نت ششم طبق الگو میباشد اما بین نت ششم و هفتم که نتهای می و فا می باشند نیم پرده میباشد در صورتی که طبق الگوی گام ماژور باید یک پرده باشد. پس باید یکی از این دو نت را نیم پرده تغییر دهیم و از آنجا که نت می قبلا با نت پائینترش چک شده است بنابراین نمیتوان آن را تغییر داد. پس نت فا را با استفاده از علامت دیز نیم پرده بالا برده تا فاصله به یک پرده تبدیل شود. با این کار فاصله دو نت آخر نیز طبق الگو نیم پرده خواهد شد.

سایز این عکس تغییر یافته است برای مشاهده سایز اصلی اینجا کلیک کنید 628x122 پیکسل

​

روش بدست آوردن گامهای ماژور از طریق دانگ

دانگ چیست؟
چهار نت متوالی با فواصل پرده – پرده – نیم پرده یک دانگ را تشکیل میدهند.

​

هر گام ماژور ذاتا دارای دو دانگ و یک پرده میانی میباشد.

سایز این عکس تغییر یافته است برای مشاهده سایز اصلی اینجا کلیک کنید 628x181 پیکسل

​

ادامه دارد...

 

[nastaran-20]

گام در موسیقی،قسمت دوم

گام در موسیقی،قسمت دوم

برای بدست آوردن گامهای ماژور دیز دار از روش دانگ ابتدا گام مادر (دو ماژور) را نوشته سپس دو دانگ و پرده میانی آن را مشخص میکنیم.
برای بدست آوردن اولین گام دیز دار دانگ دوم گام دو ماژور را به جای دانگ اول گام جدید قرار میدهیم و برای گام جدید پرده میانی و دانگ دوم می سازیم و هر کجا که لازم باشد فواصل را با علائم تغییر دهنده طبق الگوی گامهای ماژور می سازیم. این عمل را تا آنجائی انجام می دهیم که به هفتمین گام دیز دار یعنی گام دو دیز ماژور برسیم. علائم تغییر دهنده ای که در هر گام جدید به دست میآیند علائم ترکیبی یا سرکلید نام دارد. جایگاه این علائم در قطعات بلافاصله بعد از کلید می باشد اما در اینجا به علت یاگیری صحیح کنار نتها نوشته می شوند.
لازم به توضیح است که در انتقال دانگ دوم هر گام به دانگ اول گام بعدی باید علائم ترکیبی به دقت انتقال یابد تا دیگر نیازی به چک کردن فاصله های دانگ اول نباشد.

سایز این عکس تغییر یافته است برای مشاهده سایز اصلی اینجا کلیک کنید 628x468 پیکسل

سایز این عکس تغییر یافته است برای مشاهده سایز اصلی اینجا کلیک کنید 628x833 پیکسل

ترتیب توالی نام گامهای ماژور دیز دار

توالی نام گامهای ماژور دیز دار پنجم درست به پنجم درست بالا رونده می باشد.
(دو ماژور) + پنجم درست ← سل ماژور
سل ماژور – رماژور – لاماژور – می ماژور – سی ماژور – فادیز ماژور و دو دیز ماژور.

علائم ترکیبی

علامت یا علامتهای ترکیبی،دیز یا بمل هائی هستند که بلافاصله بعد از کلید موسیقی قرار میگیرند و تا آخر قطعه روی نت مربوط به خود تاثیر میگذارند و باید در قطعه موسیقی هر چند خطی که هست اول تمام خطها بعد از کلید گذاشته شوند. این علائم ترکیبی یا سرکلید – نام گام را مشخص میکند.

توالی علامتهای ترکیبی گامهای ماژور دیز دار

توالی علامتهای ترکیبی گامهای ماژور دیز دار پنجم به پنجم بالا رونده میباشد به این ترتیب که اولین علامت فا دیز است و علامت بعدی که دو دیز است – پنج نت با فا دیز فاصله دارد به همین ترتیب تا هفتمین دیز.
فا دیز – دو دیز – سل دیز – ر دیز – لا دیز – می دیز – سی دیز

چنانچه نام گامی را به ما بدهند (ماژور دیز دار) و از ما علامتهای ترکیبی آن را بخواهند،سریع به آن فکر می کنیم که گام داده شده چندمین گام دیز دار است وبه همان تعداد از اولین علامت دیز پیش می رویم که علامتهای بدست آمده علامت های گام داده شده میباشد.
مثال:
اگر از ما علامت های گام می ماژور را بخواهند چون گام می ماژور چهارمین گام دیز دار است بنابراین از اولین علامت یعنی فا دیزتا چهارمین علامت،علائم ترکیبی این گام می شوند.(فا دیز – دو دیز – سل دیز و ر دیز)
روش دیگری نیز برای تشخیص علامتهای ترکیبی یک گام وجود دارد و آن این است که: نت ماقبل نام گام آخرین دیز گام است که آن را می گذاریم و طبق آن دیز های قبلی را مشخص میکنیم.
مثال:
اگر گام می ماژور را به ما بدهند و ازما علائم ترکیبی آن را بخواهند یک نت پائین تر از نام گام یعنی نت ر آخرین دیز گام است. پس از فا دیزتا ردیز علامتهای ترکیبی این گام میباشد.
(فا دیز – دو دیز – سل دیز و ردیز)

چنانچه علائم گام ماژور دیز داری را به ما بدهند و نام گام را از ما بخواهند تعداد علامتها را میشماریم. هر تعداد که بود به همان اندازه از اولین گام جلو میرویم تا به نام گام برسیم.

مثال:
اگر علامتهای ترکیبی داده شده (فا دیز – دو دیز – سل دیز و ردیز) باشد تعداد آنها چهار عدد میباشد. پس علائم ترکیبی چهارمین گام دیز دار یعنی می ماژور میباشند.

روش دیگری برای تشخیص نام گام از روی علائم ترکیبی وجود دارد و آن این است که آخرین علامت دیز داده شده را نیم پرده دیاتونیک به بالا میبریم تا به نام گام برسیم.
مثال:
اگر علامتهای داده شده (فادیز – دو دیز – سل دیز و ردیز) باشن،آخرین دیز که ردیز میباشد را نیم پرده دیاتونیک به بالا حرکت میدهیم که به نت می می رسیم. در نتیجه گام می ماژور میباشد.

 

[nastaran-20]

گامهای ماژور بمل دار

برای بدست آوردن گامهای ماژور بمل دار ، ابتدا گام دو ماژور را نوشته ، دو دانگ و پرده میانی اش را مشخص میکنیم. سپس دانگ اول گام دو ماژور را به جای دانگ دوم گام جدید قرار میدهیم و برای گام جدید دانگ اول و پرده میانی میسازیم و به همین ترتیب پیش میرویم تا به هفتمین گام بمل دار یعنی گام دو بمل ماژور برسیم. لازم به توضیح است که در بدست آوردن توالی گامهای ماژور بمل دار بایستی دقت داشته باشیم که همیشه ماهیت نت اول و آخر یک گام یکی میباشد : بدین معنی که که اگر نت آخری بمل بود برای نت اول برای نت اول هم بمل را بگذاریم ، سپس گام را بدست آوریم.

​

لازم به توضیح است که در انتقال هر دانگ اول به دانگ دوم گام جدید بایستی تمام علامتهای ترکیبی دقیقا انتقال یابد تا نیازی به چک کردن پرده های دانگ انتقال یافته نباشد.

توالی نام گامهای ماژور بمل دار

ترتیب نام گامهای ماژور بمل دار پنجم درست به پنجم درست پائین رونده یا چهارم درست به چهارم درست بالا رونده میباشد.
دو ماژور ← پنجم درست به پائین ← فا ماژور

فا ماژور ، سی بمل ماژور ، می بمل ماژور ، لا بمل ماژور ، ر بمل ماژور ، سل بمل ماژور و دو بمل ماژور.

ترتیب علامتهای ترکیبی گامهای ماژور بمل دار

ترتیب علامتهای ترکیبی گامهای ماژور بمل دار پنجم به پنجم پائین رونده یا چهارم به چهارم بالا رونده میباشد.
سی بمل ، می بمل ، لا بمل ، ر بمل ، سل بمل ، دو بمل و فا بمل.

چنانچه نام گام ماژور بمل داری را به ما بدهند و از ما علامتهای ترکیبی آن را بخواهند ابتدا باید تشخیص دهیم که این گام چندمین گام ماژور بمل دار است. سپس به همان تعداد از اولین علامت بمل میگذاریم تا علامتهای ترکیبی آن گام بدست آید.

مثال:
اگر گام داده شده گام لا بمل ماژور باشد این گام چهارمین گام ماژور بمل دار است پس از اولین بمل تا چهارمین بمل علائم ترکیبی این گام میباشد.
(سی بمل ، می بمل ، لا بمل و ر بمل).

روش دیگری نیز برای تشخیص علامتهای ترکیبی یک گام ماژور بمل دار وجود دارد و آن این است که باید از اولین علامت بمل بگذاریم تا به نام گام برسیم و یک بمل نیز جلوتر برویم تا علائم ترکیبی گام داده شده به دست آید. (به غیر از گام فا ماژور که علامت ترکیبی آن سی بمل است).

مثال :
اگر گام داده شده گام لا بمل ماژور باشد از اولین بمل تا لا بمل گذاشته ویک بمل نیز جلوتر میرویم تا علامتهای ترکیبی آن بدست آیند (سی بمل ، می بمل ، لا بمل و ر بمل)
چنانچه علائم ترکیبی گامی را به ما بدهند و نام گام را بخواهند : ابتدا باید تشخیص دهیم چند علامت داده شده است. سپس به همان تعداد از اولین نام گامهای بمل دار جلو میرویم تا به نام گام برسیم.

مثال:
اگر علائم داده شده (سی بمل ، می بمل ، لا بمل و ر بمل) باشد این علائم چهار عدد هستند پس مربوط به گام لا بمل ماژور – چهارمین گام ماژور بمل دار هستند.
روش دیگری برای تشخیص نام گام ماژور بمل دار از روی علائم داده شده وجود دارد و آن این است که یک بمل مانده به آخرین بمل – نام گام میباشد. (به غیر از گام فا ماژور که علامت ترکیبی آن سی بمل میباشد)

مثال:
اگر علائم ترکیبی داده شده (سی بمل ، می بمل ، لا بمل و ربمل) باشد ، یک علا مت مانده به آخرین علامت یعنی لا بمل نام گام خواسته شده یعنی لا بمل ماژور است.
چنانچه نام گامی را به ما بدهند واز ما بخواهند که تشخیص دهیم این گام دیز دار است یا بمل دار ، باید نامهای همه آن را به دقت حفظ باشیم تا بتوانیم تشخیص صحیح بدهیم.

درجات گامها و نام هریک

​

 

[nastaran-20]

گام در موسیقی،قسمت چهارم

گام در موسیقی،قسمت چهارم

گامهای مینور دیاتونیک

همانطور که در نمودار بالا مشاهده میکنید ، گامهای مینور به سه نوع تقسیم میشوند (تئوریک ، هار مونیک و ملودیک)

گام مینور تئوریک یا مینور طبیعی

برای بدست آوردن گام مینور تئوریک ابتدا گام ماژور را مینویسیم سپس نت درجه ششم (رونمایان) گام ماژور تونیک گام مینور جدید قرار میدهیم و آن را تا اکتاو پیش میبریم. سپس تمام علامتهای ترکیبی گام ماژور را نیز برای گام جدید قرار میدهیم.

گام مینور هارمونیک

برای به دست آوردن گام مینور هارمونیک ، کافیست که گام مینور تئوریک را بنویسیم ، سپس نت درجه هفتم این گام را نیم پرده کروماتیک به بالا حرکت دهیم تا این گام به مینور هارمونیک تبدیل شود.
(چنانچه نت درجه هفتم بکار است ، دیز میشود ، چنانچه بمل باشد بکار میشود)

(در گامهای مینور تئوریک و مینور هارمونیک ، چه موسیقی بالا رونده باشد چه پائین رونده نتها یک ماهیت دارند)


گام مینور ملودیک

لازم به توضیح است که در گام مینور ملودیک حرکت بالا رونده و پائین رونده در تغییر نتها تاثیر گذار است.

گام مینور ملودیک بالا رونده

برای بدست آوردن گام مینور ملودیک بالا رونده ، کافیست گام مینور تئوریک را بنویسیم ، سپس درجه ششم و هفتم آن را نیم پرده کروماتیک به بالا حرکت دهیم تا گام بدست آمده مینور ملودیک بالا رونده شود.

گام مینورملودیک پائین رونده

در مینور ملودیک پائین رونده نتهائی که در مینور ملودیک بالا رونده تغییر یافته بود به حالت اول باز میگردانیم. (علائم گام مینور ملودیک بالا رونده همانند علائم گام مینور تئوریک میباشد)

 

[nastaran-20]

گام در موسیقی،قسمت پنجم (جدول و شکل تمامی گامهای دیاتونیک)

گام در موسیقی،قسمت پنجم (جدول و شکل تمامی گامهای دیاتونیک)

 

[nastaran-20]

گام در موسیقی،قسمت ششم

گام در موسیقی،قسمت ششم

چنانچه بخواهیم از روی یک گام ماژور ، مینور نسبی آن را بدست آوریم ، کافی است که از نام گام ماژور یک فاصله سوم کوچک به پایین حرکت کنیم تا به نام گان مورد نظر برسیم.

مثال:

چنانچه نام گام مینوری را به ما بدهند و از ما نام گام ماژور نسبی آن را بخواهند ، کافی است که از نام گام داده شده ، یک فاصله سوم کوچک به بالا حرکت کنیم ، تا به نام گام ماژور نسبی آن برسیم.

مثال:

​

همسایگان اصلی و فرعی گامهای ماژور

هر گام ماژور سه همسایه اصلی و دو همسایه فرعی دارد. اولین گام ماژور بالا رونده بعد از آن ( یک پنجم درست بالاتر) ، اولین گام ماژور پایین رونده قبل از آن (یک پنجم درست پایینتر) و مینور نسبی هر گام ماژور ، همسایگان اصلی آن گام می باشند.
دو گام مینور نسبی که از همسایگان بالا رونده و پایین رونده به دست می آیند نیز ، همسایگان فرعی یک گام ماژور می باشند.

ترتیب گامهای ماژور

همسایگان اصلی و فرعی گامهای مینور

هر گام مینور دارای یک همسایه اصلی و چهار همسایه فرعی می باشد. ماژور نسبی هر گام مینور ، همسایه اصلی آن گام است. ماژور بالا رونده و پایین رونده همسایه اصلی و مینورهای نسبی که از آنها بدست می آیند نیز ، همسایگان فرعی یک گام مینور می باشند.

 

[?!؟]

الفبای موسیقی نت نام دارد. نُت یا نوت، در موسیقی به دو معنی بکار می‌رود:

* یکی به معنی واحد صدائی با فرکانس ثابت که نامی بر آن گذاشته شده، که در متون کهن فارسی به آن نغمه می‌گویند.
* دیگری به معنی نمایش یا نشانه نوشتاری هر یک از این صداها.

در معنی اول نت‌ها هفت نام برای نوشتن اصوات موسیقایی هستند. در ایران به پیروی از فرانسه و ایتالیا نت‌ها به این صورت نام‌گذاری می‌شوند: دو - ر - می - فا - سل - لا - سی (do, re, mi, fa, sol, la, si). روش‌های نام‌گذاری دیگر نیز وجود دارد که نت‌ها را با اصطلاحات «A, B, C, D, E, F, G» عنوان می‌کنند. در این روش A همان نت «لا» (la) است.

این نام‌ها بیانگر نواک اصوات است. در معنی دوم، برای مکتوب کردن اصوات موسیقی، این صداها را طبق قواعد خاصی بین یا روی پنچ خط افقی می‌نویسند که به نام خطوط حامل شناخته می‌شوند. خطوط حامل از پایین به بالا شمرده می‌شوند، به این معنی که نتی که روی خط پایین‌تر نوشته شود، صدایی بم‌تر از نتی دارد که بر روی خط بالاتر نوشته شده‌است. به این ترتیب نام نت از روی جائی‌که روی خط‌های حامل قراردارد مشخص می‌شود. دیگر مشخصات نت مانند طول آن (مدت زمان امتداد یافتن آن صدا) و غیره را نیز با شکل‌های قراردادی که برای نت طرح شده نمایش می‌دهند. نت‌های متوالی را از چپ به راست می‌نویسند. دانشی که به قواعد نوشتن نت‌های موسیقی و مقولات مرتبط با آن می‌پردازد، تئوری موسیقی نام دارد.


در شکل زیر توالی نت‌ها نشان داده شده‌است. این نت‌های مختلف که به شکل دایره‌های کوچکی (بعد کلید سل

) رسم شده‌اند. به این دلیل که نت‌ها در اینجا به شکل دایره‌های کوچک هستند، پس طبق قرار داد هر کدام از آنها دارای زمانی معدل ۴ ضرب است. در اصطلاح موسیقی، هر نتی که به شکل دایره‌ای کوچک باشد گرد نام دارد. نت‌ها در این تصویر به ترتیب از چپ به راست روی پنج خط حامل نوشته شده‌اند که به همین صورت نیز (از چپ به راست) خوانده می‌شوند.