عباس سلیمیان
چکیده: هدایت شهرنشینی و روند آن در محدوده مورد مطالعه در اغلب زمینه‌ها به دلیل عدم مشارکت بخش خصوصی بخاطر ضعف اقتصادی از بیرون منطقه انجام گرفته و نقش دولت و سیاستهای آن در رشد و توسعه و یا رکود فعالیتهای اجتماعی واقتصادی تاثیر فراوان داشته است .مهاجرتهای روستایی نیز تاثیر بسزایی در ساخت و کارکرد شهر نهاده است دلیل عمده مهاجرتهای روستا شهری عوامل اقتصادی (فقر - بیکاری) بوده که ناشی از محیط طبیعی نامساعد و ضعف تکنیک و سرمایه و عدم برنامه‌ریزیهای صحیح دولت می‌باشد.
خصلت شهرنشینی مهاباد ناهماهنگ بودن رشد جمعیت شهری باتوسعه سطح تولیدات کشاورزی و غیرکشاورزی است .زیرا معمولا” گذرگاه انتقال اقتصاد کشاورزی به اقتصاد صنعتی را طی نکرده و فقط صعود بخش سریع خدمات و افزایش ناچیز بخش صنعت که قسمت اساسی آن هم مربوط به صنعت ساختمان‌سازی است ، در اوضاع اقتصادی شهر مشاهده می‌شود.وانگهی مشاغل خدماتی نیز اغلب مشاغل انگلی و واسطه‌ای می‌باشد.
پشتوانه اقتصادی شهر متکی بر فعالیتهایی است که عمدتا” خرده‌فروشی تولیدات صنعتی پیشه‌وری و خدماتی است که بخش اعظم آن را حقوق بگیران دولت تشکیل می‌دهند و باضافه مازاد تولید محصولات کشاورزی و دامی در نقاط روستایی و کوهستانی تغذیه می‌نماید و فقط مازاد محصولات کشاورزی است که به خارج از منطقه صادر خواهد شد و در بخش خدمات و صنعت نتوانسته به پشت دروازه‌های منطقه نفوذ کند و در اکثر زمینه‌ها نیز به خارج از منطقه‌متکی است .
درسالهای اول انقلاب اسلامی بدلیل ناآرامیهای منطقه و عدم امنیت بخصوص در مناطق روستایی مهاجرتهای روستایی شدت بیشتری یافت واین جریان در کاهش جمعیت شهر مهاباد نیز تاثیرنمود.و روستائیان اکثرا” به شهر بوکان که امن‌تر بوده می‌رفتند.مضاف براین در سالهای فوق رشد و توسعه شهرازنظر اقتصادی و اجتماعی متوقف و یا به حداقل ممکن رسید که در مجموع تاثیری منفی در روند شهرنشینی آن بجای گذاشت .بطور کلی مهاجرت روستاشهری یکی از مهمترین پدیده‌ها در چگونگی روند شهرنشینی آن می‌باشد.اگرچه مهاجرت روستائیان به شهر از جانب اکثر شهروندان و برنامه‌ریزان دولتی پدیده‌ای منفی و مخرب تلقی می‌شود اما همراه با پیامدهای منفی، نتایج و آثار مثبتی نیز بدنبال داشته است ، که آثار مثبت آن بیشتر در زندگی خود مهاجران مشاهده می‌شود تا جائی که اکثریت آنان از مهاجرت خویش راضی‌اند.
در خاتمه بطور خلاصه به سوالات مطرح شده در ابتدای این رساله باتوجه به بررسیهای انجام شده بدینگونه پاسخ می‌دهیم :1 - عوامل تاثیرگذارنده بر روند شهرنشینی مهاباد به ترتیب اولویت عبارتند از : سیاستگذاریهای دولت ، میزان سرمایه‌گذاریهای بخش دولتی، مهاجرت روستائیان به شهر، ناآرامیهای منطقه. 2 - مهاجرت روستائیان به شهر مهاباد بیشتر بر اثر تغییرات ساختی و عوامل رکودی صورت گرفته تا نظریه تفاوتهای بین شهر و روستا. -3در آندسته از روستاهای شهرستان که ازنظر عوامل محیط طبیعی نامساعد بوده‌اند شدت مهاجرفرستی ساکنان آن بیشتر بوده است (مناطق کوهستانی و دامدار بیشتر از مناطق جلگه‌ای و زارع مهاجرفرست بوده است). -4 ناآرامیهای منطقه در مقطعی از زمان (1358-66) در افزایش مهاجرت روستائیان به شهر و وقفه در روند شهرنشینی تاثیر فراوانی داشته است . -5 مغایرتهای قوصی، زبانی و فرهنگی مانع عمده‌ای در جهت مهاجرت روستائیان به نقاط شهری مناطق غیرکردنشینی کشور بوده است . -6 بطور کلی در ریشه‌یابی علل مهاجرتهای روستاشهری منطقه، عوامل انسانی (سیاستگذاریها، برنامه‌ریزیهای دولت و...) به مراتب بیشتر ازعوامل محیط طبیعی نقش داشته‌اند. -7 اکثریت روستائیان با مهاجرت خویش به شهر از لحاظ اقتصادی و اجتماعی نسبت به همردیفان خود در روستا به موقعیت بهتری دست یافته‌اند. -8 بطور کلی آثار و پیامدهای مثبت و مفید مهاجرت روستائیان، برشهر مهاباد و روند شهرنشینی آن بیشتر از پیامدهای منفی و مخرب آن بوده است .
پرتال جامع علوم انسانی
چکیده: هدایت شهرنشینی و روند آن در محدوده مورد مطالعه در اغلب زمینه‌ها به دلیل عدم مشارکت بخش خصوصی بخاطر ضعف اقتصادی از بیرون منطقه انجام گرفته و نقش دولت و سیاستهای آن در رشد و توسعه و یا رکود فعالیتهای اجتماعی واقتصادی تاثیر فراوان داشته است .مهاجرتهای روستایی نیز تاثیر بسزایی در ساخت و کارکرد شهر نهاده است دلیل عمده مهاجرتهای روستا شهری عوامل اقتصادی (فقر - بیکاری) بوده که ناشی از محیط طبیعی نامساعد و ضعف تکنیک و سرمایه و عدم برنامه‌ریزیهای صحیح دولت می‌باشد.
خصلت شهرنشینی مهاباد ناهماهنگ بودن رشد جمعیت شهری باتوسعه سطح تولیدات کشاورزی و غیرکشاورزی است .زیرا معمولا” گذرگاه انتقال اقتصاد کشاورزی به اقتصاد صنعتی را طی نکرده و فقط صعود بخش سریع خدمات و افزایش ناچیز بخش صنعت که قسمت اساسی آن هم مربوط به صنعت ساختمان‌سازی است ، در اوضاع اقتصادی شهر مشاهده می‌شود.وانگهی مشاغل خدماتی نیز اغلب مشاغل انگلی و واسطه‌ای می‌باشد.
پشتوانه اقتصادی شهر متکی بر فعالیتهایی است که عمدتا” خرده‌فروشی تولیدات صنعتی پیشه‌وری و خدماتی است که بخش اعظم آن را حقوق بگیران دولت تشکیل می‌دهند و باضافه مازاد تولید محصولات کشاورزی و دامی در نقاط روستایی و کوهستانی تغذیه می‌نماید و فقط مازاد محصولات کشاورزی است که به خارج از منطقه صادر خواهد شد و در بخش خدمات و صنعت نتوانسته به پشت دروازه‌های منطقه نفوذ کند و در اکثر زمینه‌ها نیز به خارج از منطقه‌متکی است .
درسالهای اول انقلاب اسلامی بدلیل ناآرامیهای منطقه و عدم امنیت بخصوص در مناطق روستایی مهاجرتهای روستایی شدت بیشتری یافت واین جریان در کاهش جمعیت شهر مهاباد نیز تاثیرنمود.و روستائیان اکثرا” به شهر بوکان که امن‌تر بوده می‌رفتند.مضاف براین در سالهای فوق رشد و توسعه شهرازنظر اقتصادی و اجتماعی متوقف و یا به حداقل ممکن رسید که در مجموع تاثیری منفی در روند شهرنشینی آن بجای گذاشت .بطور کلی مهاجرت روستاشهری یکی از مهمترین پدیده‌ها در چگونگی روند شهرنشینی آن می‌باشد.اگرچه مهاجرت روستائیان به شهر از جانب اکثر شهروندان و برنامه‌ریزان دولتی پدیده‌ای منفی و مخرب تلقی می‌شود اما همراه با پیامدهای منفی، نتایج و آثار مثبتی نیز بدنبال داشته است ، که آثار مثبت آن بیشتر در زندگی خود مهاجران مشاهده می‌شود تا جائی که اکثریت آنان از مهاجرت خویش راضی‌اند.
در خاتمه بطور خلاصه به سوالات مطرح شده در ابتدای این رساله باتوجه به بررسیهای انجام شده بدینگونه پاسخ می‌دهیم :1 - عوامل تاثیرگذارنده بر روند شهرنشینی مهاباد به ترتیب اولویت عبارتند از : سیاستگذاریهای دولت ، میزان سرمایه‌گذاریهای بخش دولتی، مهاجرت روستائیان به شهر، ناآرامیهای منطقه. 2 - مهاجرت روستائیان به شهر مهاباد بیشتر بر اثر تغییرات ساختی و عوامل رکودی صورت گرفته تا نظریه تفاوتهای بین شهر و روستا. -3در آندسته از روستاهای شهرستان که ازنظر عوامل محیط طبیعی نامساعد بوده‌اند شدت مهاجرفرستی ساکنان آن بیشتر بوده است (مناطق کوهستانی و دامدار بیشتر از مناطق جلگه‌ای و زارع مهاجرفرست بوده است). -4 ناآرامیهای منطقه در مقطعی از زمان (1358-66) در افزایش مهاجرت روستائیان به شهر و وقفه در روند شهرنشینی تاثیر فراوانی داشته است . -5 مغایرتهای قوصی، زبانی و فرهنگی مانع عمده‌ای در جهت مهاجرت روستائیان به نقاط شهری مناطق غیرکردنشینی کشور بوده است . -6 بطور کلی در ریشه‌یابی علل مهاجرتهای روستاشهری منطقه، عوامل انسانی (سیاستگذاریها، برنامه‌ریزیهای دولت و...) به مراتب بیشتر ازعوامل محیط طبیعی نقش داشته‌اند. -7 اکثریت روستائیان با مهاجرت خویش به شهر از لحاظ اقتصادی و اجتماعی نسبت به همردیفان خود در روستا به موقعیت بهتری دست یافته‌اند. -8 بطور کلی آثار و پیامدهای مثبت و مفید مهاجرت روستائیان، برشهر مهاباد و روند شهرنشینی آن بیشتر از پیامدهای منفی و مخرب آن بوده است .
پرتال جامع علوم انسانی
آخرین ویرایش توسط مدیر:
