به گزارش سرویس سلامت و بهداشت قدس آنلاین ، نتایج تحقیقات نشان می دهد میزان بروز بیماری کبد چرب در جامعه افزایش یافته است ،می دانید ممکن است این بیماری در ابتدا عوارضی در بدن ایجاد نکند، اما اگر تحت درمان مناسب قرار نگیرد، می‌تواند به التهاب و نارسایی کبد منجر شود.
بد نیست بدانید گر چه کبد چرب ساده بیماری نجیبی است که به راحتی درمان خواهد شد، اما فردی که از این بیماری رنج می برد با ید کمر همت را برای در مان خود ببندد !دربر خورد با این اختلال چه باید کرد و چگو نه از این بیمار ی پیشگیری کنیم ؟در باره کبد چرب با دکتر" زهرا میمندی نژاد"،متخصص بیمار یهای داخلی گفتگویی انجام داده ایم که از نظر تان می گذرد .
*لطفا به عنوان اولین سوال بفر مایید "کبد "در بدن چه نقشی دارد ؟
می دانید کبد بزرگ ترین اندام داخلی بدن است و در سمت راست درست زیر دنده ها قرار دارد. وزن آن در افراد با لغ،به طور متو سط 5/1کیلوگرم است. وظیفه مهم کبد تصفیه موادی است که یک فرد می خوردو حذف مواد اضافی و سموم حاصل از سوخت و ساز موادغذایی از کارهای اساسی کبد به شمار می رود.
از وظایف دیگر این اندام مهم ، ذخیره انرژی برای به حرکت درآوردن عضلات و کنترل قندخون و تنظیم کلسترول است.
* "کبد چرب" چیست و معمولا در چه سنینی مشاهده می شود؟
منظور از کبد چرب، تجمع چربی در کبد است که اگر در رابطه با مصرف الکل باشد "کبد چرب الکلی" و در صو رتی که در اثر تجمع چربی در سلول‌های کبدی باشد، این بیماری "کبد چرب غیرالکلی " نام می گیرد با ید تو جه داشت که سلول‌های کبدی در این بیماری به محلی برای تجمع چربی تبد یل می شو ند و اگر این تجمع همراه با التهاب باشد، به آن کبد چرب غیرالکلی همراه با التهاب در نسج کبدگفته می شود .
شیوع کبد چرب در جوامع مختلف متفاوت است. احتمال پیدایش کبد چرب غیرالکلی با وزن بیمار ارتباط مستقیم دارد و با توجه به افزایش چاقی در جوامع مختلف از جمله ایران، شیوع این عارضه نیز رو به رشد است. بیماری کبد چرب در هر سنی دیده میشود، اما بیشترین زمان بروز آن بین ۴۰ تا ۶۰ سالگی است. شیو ع بیماری کبد چرب با افزایش سن ار تبا ط مستقیم دارد. گر چه این بیماری در مردان دو برابر زنان بروز می کند که با افزا یش سن میزان شیو ع در زنان نسبت به مردان یکسان می شود اما پس از یا ئسگی بروز بیماری کبد چر ب در زنان سیر صعودی دارد .
*کبد چرب چند نوع است؟
کبد چرب به سه نوع خفیف ،متو سط و شد ید تقسیم می شود
درمراحل ابتدایی بروز بیماری، فقط تجمع چربی در کبد مشاهده می شود و هنوز اختلالی در عملکرد این عضو وجود ندارد و در مواردی حتی خود بیمار هم متو جه این اختلال نخواهد بود .
اما در مر حله بعدی بیمار، به اختلال "کبد چرب ملتهب" و حتی هپاتیت مبتلا میشود و پس از مدتی ممکن است کبد وی نا رسا شود که به این نار سا یی "سیروز کبدی" گفته می شود .
* علل بروز این بیماری چیست ؟
اگرچه علت اصلی بیماری کبد چرب مشخص نیست، اما این بیماری ارتباط مستقیم با برخی بیماری های متابولیک از جمله دیابت ،چاقی، افزایش کلسترول و تری گلیسرید خون دارد.
بیشتر بیماران از افزایش وزن و چاقی به ویژه چاقی شکمی رنج می برند.
در ضمن، افزایش تمایل افراد جامعه به استفاده از غذاهای آماده و مصر ف روغن‌ها به ویژه روغن‌های اشباع شده ، کم تحر کی و عادات نادرست غذا خوردن سبب بروز این اختلال در افراد خواهد شد . با ید تو جه داشت که مصر ف بر خی از دارو ها نیز سبب بروز این بیماری خواهد شد در مواردی نیز کبد چر ب بدون و جود هیچ دلیل شنا خته شده ای مشاهده خواهد شد .
* چه پیشنهادی برای بهبود شرا یط زند گی این بیماران دارید؟
در بهبود این بیماری رفع چاقی تحت نظر پز شکان متخصص ، کنترل چربی‌و قند خون، افزایش فعالیت و حذف کامل چربی و مصرف متعادل کربو هید رات و شیر ینی جات از رژیم غذایی باید تو جه شود.
*کمی در باره علائم بیماری تو ضیح دهید ؟
چون این بیماری در ابتدای بروز و تا زمانی که تا ثیر منفی بر عملکرد کبد نداشته با شد علامت خا صی ندارد در نتیجه به طور طبیعی کبد چرب خفیف معمولا به شکل اتفاقی کشف میشود و 70 تا 80 درصد بیماران مبتلا به آن نشانه‌ای ندارند و پزشک بر حسب اتفاق متوجه کبد چرب آنها میشود، اما در مواردی ممکن است بیمار علاوه بر احساس خستگی، دردهایی در ناحیه کبد داشته باشد.
از سویی دیگر بدخوابی، رنگ زرد چهره و لکه‌های پوستی، آب آوردن شکم،مور مور شدن دست و پا ها و.... به طور معمول در مراحلی ظاهر می‌شوند که کبد ملتهب شده باشد .
باید تو جه کرد که در موارد بسیار نادری هم ممکن است ، بدون انجام در مان مشخص سیر بیماری متوقف و یا حتی به حالت طبیعی باز گردد .
*کبد چر ب چگو نه تشخیص داده می شو د ؟
این بیماری با گر فتن شر ح حال از بیمار و معا ینه وی و انجام سو نو گرا فی کبد، تشخیص داده می شود . در مواردی ،بیو پسی کبد نیز برای تشخیص میزان صدمه به بافت کبدی موثر است .
*درمان این بیماری چگو نه است ؟
از آنجا که بیشتر بیماران مبتلا به کبد چرب غیر الکلی ،چاق هستند، کاهش وزن در کنترل این بیماری نقش مهمی دارد. برای کاهش وزن، انتخاب رژیم غذایی نیز باید به درستی صورت پذیرد، زیرا کاهش وزن سریع با رژیم های برق آسا و سخت خود سیر بیماری را بدتر خواهد کرد. .
بنا بر این با ید کاهش وزن تحت نظر متخصص تغذیه انجام شود. اگر فردی از افزایش وزن زیادی رنج می برد، با ید بداند که با کاهش وزن مختصر در حدود 10 درصد از وزن اولیه نیز در بسیاری از موارد سیر بیماری کنترل خواهد شد .رژیم های سخت اگرچه سبب کا هش وزن فرد می شود اما چون در این کاهش وزن سریع مقدار زیادی از آب بدن فرد از دست می‌رود، نه تنها در وضعیت بیمار بهبودی حا صل نمی شود بلکه هم چنین او را با مشکلات عد ید ه ای رو برو خواهد کرد .
رژیم غذایی پر کربوهیدرات که حاوی میزان قابل توجهی سبزی و میوه و مواد غذایی پرفیبر باشد، بهترین انتخاب برای افراد مبتلا به کبد چرب است. پیشنهاد می شود مصر ف چربی به ویژه چربی های اشباع شده کا هش داده شود و به جای آن از چربی های غیر اشباع که در روغن زیتون و ماهی وجود دارند،استفاده شود . مصرف نان و غلات سبوس دار باید جدی گرفته شود. مقدار مورد نیاز مواد غذایی نظیر پروتئین، چربی و کربوهیدرات بر اساس شرایط افراد باید تنظیم شود. با ید تو جه شود که گر چه بیماری کبد چرب کاملا قابل درمان است. اما اگر کبد چرب ساده دیر شناخته شود، در مان بسیار دشوار یا غیر‌ممکن خواهد شد .
این باور نادر ست وجود دارد که فردی که کبد چر ب دارد ،باید دیگر چر بی نخورد ، در حالی که او باید مصر ف چر بی های اشبا ع شده را کا هش دهد . با ید تو جه کرد که بیشتر انرژی یک فرد از کربوهیدرات‌هایی مثل نان، سیب زمینی ، شکر و قند تا مین میشود و اگر این موادهم بیشتر از میزان طبیعی مصرف شود، مازاد آنها در بدن به چربی تبدیل خواهد شد. بنابراین نه تنها باید مصرف چربی‌ها در برنامه غذایی کنترل شود، بلکه هم چنین خوردن موادی مانند نان، سیب‌زمینی، ماکارونی و برنج بو یژه درنو بت شام باید کمتر شود .
همچنین این باور که لبنیات پرچرب خاصیت بیشتری دارند درست نیست و مبتلایان به کبد چرب باید از لبنیات کم‌چرب استفاده کنند.
خوردن ماهی ، میوه‌ها و سبزی‌های تازه هم به سلامتی کبد کمک می‌کند. اما مبتلایان و حتی آنهایی که در معرض خطر قرار دارند باید از خوردن گوشت‌های پرچرب و غذاهای آماده‌ای نظیر سوسیس و کالباس پرهیز و از سالاد هم در وعده‌های غذایی خوداستفاده کنند .چون مصر ف خر ما و کشمش برای سلامتی مفید است در نتیجه اگر یک فرد تمایل به مصر ف چای با مواد شیر ین دارد بهتر است از این مواد به جای قند استفاده کند . هم چنین استفاده از چای سبز ،مر کبات و... نیز تو صیه می شود .
از آنجا که انجام ورزش و فعالیت بد نی منظم در کنترل این بیماری بسیار موثر است هم چنین چاقی به ویژه درنا حیه شکم نقش مهمی در افزایش خطر ابتلا به کبد چرب دارد. بر همین اساس، داشتن پیاده روی منظم به میزان حداقل 30 تا 60 دقیقه در روز توصیه می شود. اگر یک فرد وقت رفتن به باشگاه ورزشی را ندارد ، بهتر است پیاده روی در مسیر کار یا پارک را جایگزین کند.
کنترل دیابت و چربی های خون در بیماران مبتلا به کبد چرب ، نقش کمک کننده ای در بهبود این بیماری دارد.
با ید تو جه کرد پر هیز از عواملی که بر روی فعالیت طبیعی کبد تاثیر نا مطلو ب دارد نظیر مصر ف الکل و بر خی از دارو ها ،هم چنین استعمال دخا نیات در در مان و پیشگیری از بروز این بیماری بسیار مو ثر است . افراد مبتلا به کبد چرب در زمان مرا جعه به پز شک ، باید وی را از و جود بیماری خود مطلع کنند تا او بتواند تصمیم گیری منا سبی در تجو یز دارو برای آنها دا شته با شد .
بد نیست بدانید گر چه کبد چرب ساده بیماری نجیبی است که به راحتی درمان خواهد شد، اما فردی که از این بیماری رنج می برد با ید کمر همت را برای در مان خود ببندد !دربر خورد با این اختلال چه باید کرد و چگو نه از این بیمار ی پیشگیری کنیم ؟در باره کبد چرب با دکتر" زهرا میمندی نژاد"،متخصص بیمار یهای داخلی گفتگویی انجام داده ایم که از نظر تان می گذرد .
*لطفا به عنوان اولین سوال بفر مایید "کبد "در بدن چه نقشی دارد ؟
می دانید کبد بزرگ ترین اندام داخلی بدن است و در سمت راست درست زیر دنده ها قرار دارد. وزن آن در افراد با لغ،به طور متو سط 5/1کیلوگرم است. وظیفه مهم کبد تصفیه موادی است که یک فرد می خوردو حذف مواد اضافی و سموم حاصل از سوخت و ساز موادغذایی از کارهای اساسی کبد به شمار می رود.
از وظایف دیگر این اندام مهم ، ذخیره انرژی برای به حرکت درآوردن عضلات و کنترل قندخون و تنظیم کلسترول است.
* "کبد چرب" چیست و معمولا در چه سنینی مشاهده می شود؟
منظور از کبد چرب، تجمع چربی در کبد است که اگر در رابطه با مصرف الکل باشد "کبد چرب الکلی" و در صو رتی که در اثر تجمع چربی در سلول‌های کبدی باشد، این بیماری "کبد چرب غیرالکلی " نام می گیرد با ید تو جه داشت که سلول‌های کبدی در این بیماری به محلی برای تجمع چربی تبد یل می شو ند و اگر این تجمع همراه با التهاب باشد، به آن کبد چرب غیرالکلی همراه با التهاب در نسج کبدگفته می شود .
شیوع کبد چرب در جوامع مختلف متفاوت است. احتمال پیدایش کبد چرب غیرالکلی با وزن بیمار ارتباط مستقیم دارد و با توجه به افزایش چاقی در جوامع مختلف از جمله ایران، شیوع این عارضه نیز رو به رشد است. بیماری کبد چرب در هر سنی دیده میشود، اما بیشترین زمان بروز آن بین ۴۰ تا ۶۰ سالگی است. شیو ع بیماری کبد چرب با افزایش سن ار تبا ط مستقیم دارد. گر چه این بیماری در مردان دو برابر زنان بروز می کند که با افزا یش سن میزان شیو ع در زنان نسبت به مردان یکسان می شود اما پس از یا ئسگی بروز بیماری کبد چر ب در زنان سیر صعودی دارد .
*کبد چرب چند نوع است؟
کبد چرب به سه نوع خفیف ،متو سط و شد ید تقسیم می شود
درمراحل ابتدایی بروز بیماری، فقط تجمع چربی در کبد مشاهده می شود و هنوز اختلالی در عملکرد این عضو وجود ندارد و در مواردی حتی خود بیمار هم متو جه این اختلال نخواهد بود .
اما در مر حله بعدی بیمار، به اختلال "کبد چرب ملتهب" و حتی هپاتیت مبتلا میشود و پس از مدتی ممکن است کبد وی نا رسا شود که به این نار سا یی "سیروز کبدی" گفته می شود .
* علل بروز این بیماری چیست ؟
اگرچه علت اصلی بیماری کبد چرب مشخص نیست، اما این بیماری ارتباط مستقیم با برخی بیماری های متابولیک از جمله دیابت ،چاقی، افزایش کلسترول و تری گلیسرید خون دارد.
بیشتر بیماران از افزایش وزن و چاقی به ویژه چاقی شکمی رنج می برند.
در ضمن، افزایش تمایل افراد جامعه به استفاده از غذاهای آماده و مصر ف روغن‌ها به ویژه روغن‌های اشباع شده ، کم تحر کی و عادات نادرست غذا خوردن سبب بروز این اختلال در افراد خواهد شد . با ید تو جه داشت که مصر ف بر خی از دارو ها نیز سبب بروز این بیماری خواهد شد در مواردی نیز کبد چر ب بدون و جود هیچ دلیل شنا خته شده ای مشاهده خواهد شد .
* چه پیشنهادی برای بهبود شرا یط زند گی این بیماران دارید؟
در بهبود این بیماری رفع چاقی تحت نظر پز شکان متخصص ، کنترل چربی‌و قند خون، افزایش فعالیت و حذف کامل چربی و مصرف متعادل کربو هید رات و شیر ینی جات از رژیم غذایی باید تو جه شود.
*کمی در باره علائم بیماری تو ضیح دهید ؟
چون این بیماری در ابتدای بروز و تا زمانی که تا ثیر منفی بر عملکرد کبد نداشته با شد علامت خا صی ندارد در نتیجه به طور طبیعی کبد چرب خفیف معمولا به شکل اتفاقی کشف میشود و 70 تا 80 درصد بیماران مبتلا به آن نشانه‌ای ندارند و پزشک بر حسب اتفاق متوجه کبد چرب آنها میشود، اما در مواردی ممکن است بیمار علاوه بر احساس خستگی، دردهایی در ناحیه کبد داشته باشد.
از سویی دیگر بدخوابی، رنگ زرد چهره و لکه‌های پوستی، آب آوردن شکم،مور مور شدن دست و پا ها و.... به طور معمول در مراحلی ظاهر می‌شوند که کبد ملتهب شده باشد .
باید تو جه کرد که در موارد بسیار نادری هم ممکن است ، بدون انجام در مان مشخص سیر بیماری متوقف و یا حتی به حالت طبیعی باز گردد .
*کبد چر ب چگو نه تشخیص داده می شو د ؟
این بیماری با گر فتن شر ح حال از بیمار و معا ینه وی و انجام سو نو گرا فی کبد، تشخیص داده می شود . در مواردی ،بیو پسی کبد نیز برای تشخیص میزان صدمه به بافت کبدی موثر است .
*درمان این بیماری چگو نه است ؟
از آنجا که بیشتر بیماران مبتلا به کبد چرب غیر الکلی ،چاق هستند، کاهش وزن در کنترل این بیماری نقش مهمی دارد. برای کاهش وزن، انتخاب رژیم غذایی نیز باید به درستی صورت پذیرد، زیرا کاهش وزن سریع با رژیم های برق آسا و سخت خود سیر بیماری را بدتر خواهد کرد. .
بنا بر این با ید کاهش وزن تحت نظر متخصص تغذیه انجام شود. اگر فردی از افزایش وزن زیادی رنج می برد، با ید بداند که با کاهش وزن مختصر در حدود 10 درصد از وزن اولیه نیز در بسیاری از موارد سیر بیماری کنترل خواهد شد .رژیم های سخت اگرچه سبب کا هش وزن فرد می شود اما چون در این کاهش وزن سریع مقدار زیادی از آب بدن فرد از دست می‌رود، نه تنها در وضعیت بیمار بهبودی حا صل نمی شود بلکه هم چنین او را با مشکلات عد ید ه ای رو برو خواهد کرد .
رژیم غذایی پر کربوهیدرات که حاوی میزان قابل توجهی سبزی و میوه و مواد غذایی پرفیبر باشد، بهترین انتخاب برای افراد مبتلا به کبد چرب است. پیشنهاد می شود مصر ف چربی به ویژه چربی های اشباع شده کا هش داده شود و به جای آن از چربی های غیر اشباع که در روغن زیتون و ماهی وجود دارند،استفاده شود . مصرف نان و غلات سبوس دار باید جدی گرفته شود. مقدار مورد نیاز مواد غذایی نظیر پروتئین، چربی و کربوهیدرات بر اساس شرایط افراد باید تنظیم شود. با ید تو جه شود که گر چه بیماری کبد چرب کاملا قابل درمان است. اما اگر کبد چرب ساده دیر شناخته شود، در مان بسیار دشوار یا غیر‌ممکن خواهد شد .
این باور نادر ست وجود دارد که فردی که کبد چر ب دارد ،باید دیگر چر بی نخورد ، در حالی که او باید مصر ف چر بی های اشبا ع شده را کا هش دهد . با ید تو جه کرد که بیشتر انرژی یک فرد از کربوهیدرات‌هایی مثل نان، سیب زمینی ، شکر و قند تا مین میشود و اگر این موادهم بیشتر از میزان طبیعی مصرف شود، مازاد آنها در بدن به چربی تبدیل خواهد شد. بنابراین نه تنها باید مصرف چربی‌ها در برنامه غذایی کنترل شود، بلکه هم چنین خوردن موادی مانند نان، سیب‌زمینی، ماکارونی و برنج بو یژه درنو بت شام باید کمتر شود .
همچنین این باور که لبنیات پرچرب خاصیت بیشتری دارند درست نیست و مبتلایان به کبد چرب باید از لبنیات کم‌چرب استفاده کنند.
خوردن ماهی ، میوه‌ها و سبزی‌های تازه هم به سلامتی کبد کمک می‌کند. اما مبتلایان و حتی آنهایی که در معرض خطر قرار دارند باید از خوردن گوشت‌های پرچرب و غذاهای آماده‌ای نظیر سوسیس و کالباس پرهیز و از سالاد هم در وعده‌های غذایی خوداستفاده کنند .چون مصر ف خر ما و کشمش برای سلامتی مفید است در نتیجه اگر یک فرد تمایل به مصر ف چای با مواد شیر ین دارد بهتر است از این مواد به جای قند استفاده کند . هم چنین استفاده از چای سبز ،مر کبات و... نیز تو صیه می شود .
از آنجا که انجام ورزش و فعالیت بد نی منظم در کنترل این بیماری بسیار موثر است هم چنین چاقی به ویژه درنا حیه شکم نقش مهمی در افزایش خطر ابتلا به کبد چرب دارد. بر همین اساس، داشتن پیاده روی منظم به میزان حداقل 30 تا 60 دقیقه در روز توصیه می شود. اگر یک فرد وقت رفتن به باشگاه ورزشی را ندارد ، بهتر است پیاده روی در مسیر کار یا پارک را جایگزین کند.
کنترل دیابت و چربی های خون در بیماران مبتلا به کبد چرب ، نقش کمک کننده ای در بهبود این بیماری دارد.
با ید تو جه کرد پر هیز از عواملی که بر روی فعالیت طبیعی کبد تاثیر نا مطلو ب دارد نظیر مصر ف الکل و بر خی از دارو ها ،هم چنین استعمال دخا نیات در در مان و پیشگیری از بروز این بیماری بسیار مو ثر است . افراد مبتلا به کبد چرب در زمان مرا جعه به پز شک ، باید وی را از و جود بیماری خود مطلع کنند تا او بتواند تصمیم گیری منا سبی در تجو یز دارو برای آنها دا شته با شد .