پرتوهای فرابنفش خورشید و اثرات بد آنها بر پوست بدن

[S i s i l]

[h=1] ​ [/h]
آفتاب سوختگی، برنزه شدن، پیری زودرس پوست و التهاب قرنیه ناشی از نور، شایع ترین اثرات حاد و سرطان پوست، آب مروارید و تضعیف دستگاه ایمنی بدن مهم ترین اثرات مزمن پرتوهای فرابنفش خورشید (UV) است. اگرچه مقادیر کم پرتو فرابنفش برای انسان سودمند است و برای تولید ویتامین D ضروری است و همچنین در درمان بعضی بیماری ها مانند نرمی استخوان و اگزما مورد استفاده قرار می گیرد، اما قرار گرفتن طولانی مدت در معرض تابش پرتوهای فرابنفش، اثرات حاد و مزمنی را برای سلامت پوست، چشم و سیستم ایمنی انسان دارد. از آنجا که پرتو فرابنفش در ۱۳۰ تا ۱۴۰ روز از سال معمولا در وضعیت خطرناک قرار دارد، می توان گفت که خطرناک بودن این پدیده فقط مربوط به طی چند روز گذشته نبوده و مردم باید به پیشگیری از ابتلا به اثرات سوء این پرتو، توجه جدی داشته باشند. اشعه فرابنفش یا ماورای بنفش بخشی از طیف امواج الکترومغناطیس است که توسط چشم انسان قابل مشاهده نیست. طول موج این اشعه بین ۱۰۰ تا ۴۰۰ نانومتر است، در حالی که طول موج نور مریی ۴۰۰ تا ۷۸۰ نانومتر است. در واقع اشعه فرابنفش در طیف امواج الکترومغناطیسی بین نور مریی و اشعه ایکس قرار می گیرد. ● این اشعه از کجا می آید؟ منبع اصلی اشعه فرابنفش، خورشید است. برخی از انواع لامپ ها هم این اشعه را از خود ساطع می کنند. ● ویژگی های این اشعه چیست؟ انرژی اشعه فرابنفش بیشتر از نور مریی و اشعه مادون قرمز بوده و به همین دلیل می تواند الکترون ها را از اتم خود خارج کرده و موجب تخریب مولکول شود. این خاصیت در موجودات زنده باعث آسیب به سلول ها و ژن ها و برخی انواع سرطان می شود. ● انواع این اشعه کدامند؟ اشعه فرابنفش را می توان از روی طول موج آن به سه نوع اصلی تقسیم کرد که عبارتند از: نوع «B»، «A» و «C». اشعه فرابنفش نوع «C» از همه مضرتر بوده ولی خوشبختانه لایه «ازن» مانع از رسیدن آن به سطح زمین می شود. در قسمت هایی از جو زمین که لایه «ازن» از بین رفته باشد (مانند بخش هایی از استرالیا) این اشعه به سطح زمین رسیده و تاثیرات مخرب خود را بر جای می گذارد. انرژی اشعه فرابنفش نوع «B» از نوع «C» کمتر است، بنابراین تنها بخشی از آن به سطح زمین می رسد و از اثرات قابل مشاهده آن آفتاب سوختگی است. تحقیقات نشان می دهد که هر چقدر شدت و تعداد دفعات آفتاب سوختگی در زندگی شخص بیشتر باشد احتمال ابتلای وی به سرطان پوست افزایش می یابد. اشعه فرابنفش نوع «B» باعث موتاسیون (جهش) در ژن ها شده و به این وسیله به سرطان پوست منجر می شود. اشعه فرابنفش نوع «A» بیشترین طول موج و کمترین انرژی را داشته و تقریبا بدون اینکه توسط لایه «ازن» ***** شود، به سطح زمین می رسد. نفوذ اشعه فرابنفش نوع «A» در پوست بیشتر بوده و نقش مهمی در پیر شدن پوست و ایجاد چین و چروک در آن دارد. امروزه ثابت شده که این نوع از اشعه فرابنفش در ایجاد بسیاری از سرطان های پوست نقش موثری دارد. در تخت هایی که به طور مصنوعی و به قصد برنزه کردن، اشعه را به سطح پوست می تابانند، بدن در معرض مقادیر زیادی اشعه فرابنفش نوع «A» قرار می گیرد که این مساله به «DNA» (مواد ژنتیکی) سلول ها آسیب رسانده و موجب سرطان پوست، لک شدن و چین و چروک زودرس آن می شود. اثرات مخرب اشعه فرابنفش به پوست محدود نمی شود. برای مثال در چشم باعث درد، تاری دید، کوری موقت و نیز کدورت عدسی چشم یعنی کاتاراکت یا آب مروارید می شود. ● تغییرات تابش اشعه فرابنفش در اوقات مختلف چگونه است؟ شدت اشعه ای که به زمین می رسد توسط اندکس یا ضریبی، برای هر محل و در هر زمان مشخص می شود. این اندکس بین یک (کم) تا ۱۱ (بسیار زیاد) متغیر است. اگر این عدد بین صفر تا دو باشد، خطری نخواهد داشت. اگر سه تا پنج باشد یعنی خطر کمی وجود دارد. اگر شش تا هفت باشد یعنی خطر زیاد است. اگر هشت تا ۱۰ باشد یعنی خطر بسیار زیاد است و اگر ۱۱ باشد یعنی خطر فوق العاده است. این میزان به عوامل گوناگونی بستگی دارد که یکی از مهم ترین این عوامل، وضعیت خورشید در آسمان است. برای مثال، ظهرها که خورشید به زمین نزدیک تر است، شدت اشعه بیشتر است. در ایام تابستان به ویژه اوایل تیرماه نیز به همین دلیل میزان اشعه به اوج خود می رسد. ابرها معمولا بخشی از اشعه فرابنفش را منعکس می کنند ولی در عین حال گاهی هم اشعه را به سطح زمین منعکس می کنند، بنابراین به طور کلی نباید تصور کنید که در هوای ابری از خطرات اشعه فرابنفش در امان هستید. هر چقدر منطقه ای که در آن زندگی می کنید مرتفع تر باشد، لایه جو نازک تر شده و در نتیجه اشعه بیشتری به زمین می رسد. عامل دیگری که باعث می شود بیشتر در معرض اشعه قرار بگیرید، وجود شن، برف یا آب در سطح زمین است زیرا این سطوح با انعکاس پرتوها باعث می شوند که انسان اشعه بیشتری دریافت کند. به همین دلیل است که در کنار دریا یا روی برف، آفتاب سوختگی سریع تر و شدیدتر رخ می دهد. علاوه بر اینها هر چقدر یک محل به خط استوا نزدیک تر باشد شدت اشعه در آنجا بیشتر خواهد بود. ● راه های محافظت در برابر اشعه فرابنفش چیست؟ بهترین راه آن است که با استفاده از پوشش مناسب و کلاه و عینک از تابش اشعه به بدن جلوگیری کنیم. علاوه بر اینها استفاده از ضدآفتاب مناسب در طول روز هم اکیدا توصیه می شود. فاکتور محافظتی (SPF) ضدآفتاب در کشوری مانند ایران حداقل باید ۳۰ باشد. ضدآفتاب باید وسیع الطیف بوده و متناسب با پوست شما انتخاب شود. منظور از ضدآفتاب وسیع الطیف آن است که علاوه بر محافظت در برابر اشعه نوع «B» ما را در برابر اشعه فرابنفش نوع «A» هم محافظت کند. همه افراد اعم از زن و مرد یا بزرگ و کوچک از سن شش ماهگی به بعد نیاز به ضدآفتاب دارند. ضدآفتاب باید ۲۰ تا ۳۰ دقیقه قبل از قرار گرفتن در معرض اشعه، مصرف شده و سپس تا زمانی که در معرض اشعه هستید هر دو ساعت یک بار تکرار شود. توصیه می شود که حتی المقدور بین ساعات ۱۰صبح تا پنج بعدازظهر در معرض آفتاب مستقیم قرار نگیرید (گرچه در نور آفتاب غیرمستقیم هم اشعه فرابنفش وجود دارد). در انتخاب عینک آفتابی هم دقت کنید. عینکی انتخاب کنید که مانع از عبور اشعه فرابنفش شود. در برخی عینک های بدون کیفیت از شیشه های رنگی استفاده می کنند که فقط تا حدی مانع عبور نور مریی می شود و در نتیجه مردمک چشم به طور خودکار گشادتر شده و اشعه فرابنفش بیشتری به چشم نفوذ می کند؛ در واقع می توان گفت عدم استفاده از این گونه عینک های بی کیفیت بهتر از استفاده از آنهاست! دکتر فرشید دبیرزاده
گردآوری:پرتال فرهنگی اجتماعی پرشین پرشیا
-	:نویسنده​
روزنامه شرق ( www.sharghnewspaper.com )	:منبع