نماتدهاي زيتون
نماتدهاي مختلفي به ريشه زيتون حمله مي کنند، مانند نماتد مولد غده ( Root Not Nematod ) شامل گونه هاي مختلفي از جنس Meloidogyne ، نماتد مرکبات ( Tylenchulus semipenetrans )، نماتدهاي مولد زخم ( Root Lesion Nematodes ) شامل گونه هاي مختلفي از جنس Pratylenchus و همينطور دو نماتد ديگر که اهميت کمتري دارند، شامل نماتد غلاف ( Sheat Nematode ) به نام Hemicycliophora arenaria و نماتد سوزني ( needle Nematode ) با نام Paralongidorus eucalipti .
● نماتد مولد غده : Root Not Nematode
اين نماتد به بسياري از گياهان باغي و زراعي، شامل بسياري از سبزيجات، درختان ميوه، انگور، شبدر و يونجه حمله مي کند.
اين نماتد باعث بوجود آمدن گال يا گره روي ريشه ها و کاهش قدرت گياه، با اختلال در عملکرد ريشه ها مي گردد. خسارت در خاکهاي سبک و شني بالاتر است و اگر درختان زيتون در خاکهايي که داراي جمعيت بالايي از اين نماتد است کشت شوند، رشد ضعيفي خواهند داشت. اين نماتد باعث چروکيدگي و دير باز شدن شکوفه ها مي شود. گزارش شده است که کلتيوارهاي Meashon و Tofany به گونه M.incognita مقاومند. کلتيوارهاي Krygula و Picual به پوسيدگي ريشه و نماتد M.incognita مقاوم هستند. کلتيوار Allegra که توسط دانشگاه کاليفرنيا ارائه شده است به گونه هاي مختلف نماتد مولد غده مقاوم است.
● نماتد مرکبات : Citrus Nematode
اين نماتد مخصوصآ در زمين هايي که قبلآ در آنها مرکبات و انگور کشت مي شده است، وجود دارد و در ضمن به خاکهاي شني هم محدود نمي شود. بيش از ۵ هزار نماتد ماده در هر ده گرم خاک بالاتر از آستانه خسارت محسوب مي شود و چنين زميني بايد با نماتدکشها سمپاشي شود. اين نماتد در مرکبات باعث زوال تدريجي درخت مي شود و به آن ظاهري ترکه اي ( twiggy )مي دهد. تا به حال رقم مقاومي نسبت به اين نماتد گزارش نشده است و بهتراست از کشت در خاکهاي حاوي اين نماتد اجتناب کرد.
● نماتد هاي مولد زخم : Root Lesion Nematodes
گونه هاي مختلفي از جنس Pratylenchus به زيتون حمله مي کنند مانند P.valnus و P.penetransاين نماتد علاوه بر زيتون از گياهان ديگري مانند انگور، سبزيجات، درختان ميوه، گياهان زينتي و شبدر گزارش شده است.اين نماتد باعث کوتولگي و مرگ شاخه ها در درختان جوان مي شود. بافتهاي ريشه هاي فرعي و بخشهايي از ريشه هاي قطورتر، در اثر تغذيه نماتد از بين مي روند و پوسيده شده، تيره رنگ مي گردند. خسارت ناشي از پوسيدگي ريشه و پژمردگي هاي قارچي درگياهاني که در معرض حمله اين نماتدها قرار گرفته اند، شديدتر است.
برخي معتقدند که P. neglectus از ريشه درختان زيتون تغذيه نمي کند.
● ساير نماتدها :
نماتدهاي ديگري مثل گونه هاي مختلفي از جنسهاي Helicotylenchus , Xiphinema
Rotylenchulus , Hoplolaimus و Criconemella از باغهاي زيتون ساير کشورها گزارش شده اند. ولي ميزان خسارت آنها هنوز برآورد نشده است.
● کنترل نماتدها :
۱) در صورت امکان از کشت در زمين هاي آلوده خودداري کنيد.
۲) براي تعيين نوع و ميزان جمعيت نماتدها، قبل از کشت در زمين، از آن نمونه برداري کنيد.
۳) از نهالهاي سالم که در مراکز معتبر تهيه شده اند استفاده کنيد.
۴) اگر جمعيت نماتدها در خاک زياد بود، قبل از کشت خاک را با سموم تدخيني ضدعفوني کنيد ( با استفاده از متيل برومايد، متام سديم يا Basamid granular ® ) يا زمين را آيش بگذاريد و يا از گياهان پوششي مقاوم به نماتدها استفاده کنيد تا زماني که جمعيت آنها در خاک کاهش يابد. مي توانيد براي کم شدن هزينه ها از تدخين نواري استفاده کنيد ( Strip Fumigation ) ولي آلودگي مجددآ مي تواند از مناطق آلوده به نواحي سالم منتقل شود.
۵) مواد آلي اصلاح کننده خاک در برخي از گياهان زراعي مي توانند تحمل گياه را نسبت به نماتدها افزايش دهند ولي هنگامي که جمعيت نماتدها بالا است، استفاده از آنها به تنهايي کافي نيست.
۶) نماتدکش هايي که بعد از کشت استفاده مي شوند مثل Nemacure براي درختان زيتون توصيه نشده اند.
۷) درختان آلوده و ضعيف شده را بيشتر آبياري کنيد تا به درخت استرس وارد نشود. در ضمن توجه داشته باشيد که اکثر گياهاني که به عنوان گياهان پوششي ( Cover Crops ) به کار مي روند، ميزبان نماتدهاي مولد غده و مولد زخم هستند.
نماتدهاي مختلفي به ريشه زيتون حمله مي کنند، مانند نماتد مولد غده ( Root Not Nematod ) شامل گونه هاي مختلفي از جنس Meloidogyne ، نماتد مرکبات ( Tylenchulus semipenetrans )، نماتدهاي مولد زخم ( Root Lesion Nematodes ) شامل گونه هاي مختلفي از جنس Pratylenchus و همينطور دو نماتد ديگر که اهميت کمتري دارند، شامل نماتد غلاف ( Sheat Nematode ) به نام Hemicycliophora arenaria و نماتد سوزني ( needle Nematode ) با نام Paralongidorus eucalipti .
● نماتد مولد غده : Root Not Nematode
اين نماتد به بسياري از گياهان باغي و زراعي، شامل بسياري از سبزيجات، درختان ميوه، انگور، شبدر و يونجه حمله مي کند.
اين نماتد باعث بوجود آمدن گال يا گره روي ريشه ها و کاهش قدرت گياه، با اختلال در عملکرد ريشه ها مي گردد. خسارت در خاکهاي سبک و شني بالاتر است و اگر درختان زيتون در خاکهايي که داراي جمعيت بالايي از اين نماتد است کشت شوند، رشد ضعيفي خواهند داشت. اين نماتد باعث چروکيدگي و دير باز شدن شکوفه ها مي شود. گزارش شده است که کلتيوارهاي Meashon و Tofany به گونه M.incognita مقاومند. کلتيوارهاي Krygula و Picual به پوسيدگي ريشه و نماتد M.incognita مقاوم هستند. کلتيوار Allegra که توسط دانشگاه کاليفرنيا ارائه شده است به گونه هاي مختلف نماتد مولد غده مقاوم است.
● نماتد مرکبات : Citrus Nematode
اين نماتد مخصوصآ در زمين هايي که قبلآ در آنها مرکبات و انگور کشت مي شده است، وجود دارد و در ضمن به خاکهاي شني هم محدود نمي شود. بيش از ۵ هزار نماتد ماده در هر ده گرم خاک بالاتر از آستانه خسارت محسوب مي شود و چنين زميني بايد با نماتدکشها سمپاشي شود. اين نماتد در مرکبات باعث زوال تدريجي درخت مي شود و به آن ظاهري ترکه اي ( twiggy )مي دهد. تا به حال رقم مقاومي نسبت به اين نماتد گزارش نشده است و بهتراست از کشت در خاکهاي حاوي اين نماتد اجتناب کرد.
● نماتد هاي مولد زخم : Root Lesion Nematodes
گونه هاي مختلفي از جنس Pratylenchus به زيتون حمله مي کنند مانند P.valnus و P.penetransاين نماتد علاوه بر زيتون از گياهان ديگري مانند انگور، سبزيجات، درختان ميوه، گياهان زينتي و شبدر گزارش شده است.اين نماتد باعث کوتولگي و مرگ شاخه ها در درختان جوان مي شود. بافتهاي ريشه هاي فرعي و بخشهايي از ريشه هاي قطورتر، در اثر تغذيه نماتد از بين مي روند و پوسيده شده، تيره رنگ مي گردند. خسارت ناشي از پوسيدگي ريشه و پژمردگي هاي قارچي درگياهاني که در معرض حمله اين نماتدها قرار گرفته اند، شديدتر است.
برخي معتقدند که P. neglectus از ريشه درختان زيتون تغذيه نمي کند.
● ساير نماتدها :
نماتدهاي ديگري مثل گونه هاي مختلفي از جنسهاي Helicotylenchus , Xiphinema
Rotylenchulus , Hoplolaimus و Criconemella از باغهاي زيتون ساير کشورها گزارش شده اند. ولي ميزان خسارت آنها هنوز برآورد نشده است.
● کنترل نماتدها :
۱) در صورت امکان از کشت در زمين هاي آلوده خودداري کنيد.
۲) براي تعيين نوع و ميزان جمعيت نماتدها، قبل از کشت در زمين، از آن نمونه برداري کنيد.
۳) از نهالهاي سالم که در مراکز معتبر تهيه شده اند استفاده کنيد.
۴) اگر جمعيت نماتدها در خاک زياد بود، قبل از کشت خاک را با سموم تدخيني ضدعفوني کنيد ( با استفاده از متيل برومايد، متام سديم يا Basamid granular ® ) يا زمين را آيش بگذاريد و يا از گياهان پوششي مقاوم به نماتدها استفاده کنيد تا زماني که جمعيت آنها در خاک کاهش يابد. مي توانيد براي کم شدن هزينه ها از تدخين نواري استفاده کنيد ( Strip Fumigation ) ولي آلودگي مجددآ مي تواند از مناطق آلوده به نواحي سالم منتقل شود.
۵) مواد آلي اصلاح کننده خاک در برخي از گياهان زراعي مي توانند تحمل گياه را نسبت به نماتدها افزايش دهند ولي هنگامي که جمعيت نماتدها بالا است، استفاده از آنها به تنهايي کافي نيست.
۶) نماتدکش هايي که بعد از کشت استفاده مي شوند مثل Nemacure براي درختان زيتون توصيه نشده اند.
۷) درختان آلوده و ضعيف شده را بيشتر آبياري کنيد تا به درخت استرس وارد نشود. در ضمن توجه داشته باشيد که اکثر گياهاني که به عنوان گياهان پوششي ( Cover Crops ) به کار مي روند، ميزبان نماتدهاي مولد غده و مولد زخم هستند.
