[مصالح ساختمانی] استفاده از مصالح در دوران های مختلف

vahid_pakrou

عضو جدید
کاربر ممتاز
شكل جديد بناهاي امروزي كه متناسب با نيازهاي بشر امروز است، تنها به دليل طراحي متفاوت نيست بلكه شكل اجرا و نوع مصالح به كار رفته در بناها نيز در متفاوت بودن بناهاي امروزي تاثير بسياري دارند.
بشر امروز وارد دوران جديدي از زندگي خود شده است و به همين خاطر نيز نسبت به بسياري از مسائل حساس تر از قبل عمل می‌كند. نگاه جديد انسان ها به حفظ محيط زيست وصرفه جويي در مصرف انرژي، خاصل اين ديدگاه جديد است.
بدون مصالح، محصولي وجود نخواهد داشت.علاوه بر اين مصالح در هر طرحي اصول عقلي را هم به خوبي احساسات به نمايش می‌گذارند و در بسياري از تخصص هاي تكنيكي فراهم كننده يك معني براي الهام احساسات هستند.
در بناهاي دو دهه گذشته، هم ملاحظات تكنيكي و هم زيبايي شناختي مورد توجه بوده‌اند. در اين ميان پيشرفت هاي جديد مهندسي مواد، خود موجب افزايش امكانات فناورانه شده، و همانند جنبه زيبايي شناسانه مصالح، به عنوان يك فرصت طراحي قلمداد می‌شود. مصالح نام آشناي بناهاي امروز ما آجر، سنگ، گچ، آهن و فولاد و بتن و شيشه‌اند در حاليكه در طول ده سال اخير تاثير عمده مصالح طبيعي به شدت مورد توجه قرار گرفته است. براي مثال تقاضاهاي مربوط به سازه هاي چوبي، كورتن استيل، اكسيدايزد كوپر، روي، آجر كوره اي چند رنگ و انواع جديد بتن نشان دهنده اين موضوع هستند. اما بايد قبول كرد كه اين پيشرفت ها نيز به زودي به پايان عمر خود نزديك می‌شوند.
پيشرفت هاي جديد، علاقه و اشتياقي روز افزون را به انواع مختلف مصالح و تكنيك هاي جديد، چند منظوره و شگفت آور نشان می‌دهد كه به كمك آنها ايده‌هايي را كه زماني غير ممكن و نامعقول به نظر می‌رسيد، عملي و قابل درك كرده است. نبايد اين نكته را از خاطر برد كه ايده‌هايي كه درامر ساخت و ساز يك بنا ارتباط تنگاتنگي با وضعيت اجتماعي و اقتصادي جامعه دارند. علاوه بر اين مطلب جريانات عمده و مهم آينده ما را نيز موضوعاتي همچون توجه به محيط، سلامت عمومي، ارزشمند كردن پول، و روش زندگي آينده تشكيل می‌دهند. در توضيح بيشتر بايد گفت كه محيط زندگي آينده ما وابسته مسائلي چون كم كردن استفاده از مصالح، پايداري و چرخه حيات، برگشت پذيري محصولات و مصالح و صرفه جويي در انرژي است. سلامت عمومی‌جامعه را نيز شرايط كاري راحت و ايمن، محيط كار و زندگي پاكيزه و سالم تامين می‌كند. ضمن اينكه صنعتي شدن، انعطاف پذيري در ساخت و ساز، استفاده از محيط شهري به طور منعطف، توسعه كيفي و توليد و ساخت سريعتر باعث ارزشمند تر شدن پول خواهد شد و شيوه خانه داري، باز توليد و وجود خانه هاي انعطاف پذير در شيوه زندگي آينده ما موثر خواهند بود. نگاه جديد به شيوه ساختمان سازي، استفاده از مصالح جديدي را نيز طلب می‌كند. هر چند ممكن است تكنولوژي ساخت و يا شيوه اجرا در استفاده از اين مصالح هنوز غريب و نا آشنا باشد اما شناخت اين مصالح جديد و كشف خصوصيات آنها كمك موثري به ايجاد نياز كردن آنها در جامعه ما خواهد كر
 

shz_mohsen

عضو جدید
[مصالح ساختمانی] استفاده از مصالح در دوران های مختلف

استفاده از مصالح در دورانهای مختلف



مواد و مصالح ساختماني در هر دوره از تاريخ معماري ايران، سبك و سياق و شكل خاصي به معماري بخشيده به گونه اي كه در صورت بررسي مواد و مصالح بناهاي متعلق به دوره هاي مختلف تاريخي،‌ مي توان ميزان دسترسي معماران و استادكاران به امكانات ساخت و احداث بنا را مورد بررسي قرار داد.


- ايرانيان به لحاظ شرايط اقليمي ويژه كشور اغلب براي ساخت بناها از مصالح و مواد مقاوم بهره مي گرفتند و بر همين اساس در زمينه ساخت بناها تبحر كافي پيدا كردند و به سرعت توانستند به هنر معماري در معناي واقعي آن دسترسي پيدا كنند. چنانچه آثار و ابنيه تاريخي به جاي مانده از تاريخ كهن ايران مانند چغازنبيل نشاني از اين حكايت است.
همچنين در دوره هاي پارتي و ساساني سبك
و سياق معماري سنگي به شناخت بهتر مواد و
ساخت بناهاي عظيم، طاق ها و كتيبه ها منجر شد كه اين روند در اواخر دوره ساساني به شكل كاملي بروز پيدا كرد.


با آغاز دوره اسلامي روند معماري ايران پوياتر شد تا جايي كه در دوره سلجوقي، با تكميل شدن مباحث سازه اي،‌ معمارها فرصت پيدا كردند تا از آجر، ملات و تزيينات در ساخت بناها استفاده كنند كه اين هنر به ويژه در دوران اسلامي، در سطوح عالي آن به چشم مي خورد.

در اواخر دوره مغول اطلاعات مربوط به سازه و بنا تكميل و معماري بنا از نظر فضاها كامل شد و بناهاي به جا مانده از اين دوره به عنوان يكي از كامل ترين نمونه هاي فضاهاي معماري شهري، جلوه گر شد. پس از مغول ودر دوران تيموريان كاشيكاري با سبك و سياق كاشي معرق و به شكل بي نظير به كار گرفته شد كه اين سبك در دوره صفويه نيز ادامه پيدا كرد، در اين دوره سرعت ساخت و ساز استفاده از كاشيكاري هفت رنگ را جايگزين استفاده از كاشي هاي معرق كرد.
 

shz_mohsen

عضو جدید
مصالح در دوره هاي مياني قاجار:

در دوره هاي مياني قاجار، تحولات جهاني و گسترش صنعت در جهان بر بخش هايي از معماري ايران تاثير گذاشت به طوري كه با آغاز قرن 19 نوعي آميختگي معماري اصيل ايراني با معماري مدرن، به چشم مي خورد.
اختراع ماشين و احداث كارخانه ها، توليد انبوه و به دنبال آن توليد مواد و مصالح جديد ساختماني از جمله آهن را به دنبال داشت، كه با توليد آهن به طور انبوه‌، معماران از اين ماده جديد در ساخت و ساز و احداث بناها استفاده كردند.


* تغيير در ساخت و ساز بناهاي جديد در دوره قاجار چگونه به وجود آمد؟

- تغيير در مواد و مصالح معماري،‌ تغيير در شكل و ساختار معماري بناها را در اين دوره به دنبال داشت. به گونه اي كه با توجه به تغييرات ايجاد شده در عصر صنعت و نياز به امكانات جديد شهري، ساخت برخي از بناها از جمله ايستگاه هاي راه آهن، نمايشگاه ها و كارخانه ها از سوي معماران مورد توجه قرار گرفت.

* در دوره پهلوي دوم چه شكل خاصي از معماري به چشم مي خورد؟
_ در دوران پهلوي دوم وجود مصالح جديد ساختمان سازي در ايران و به ويژه كاربرد سيمان كه تا آن زمان ماده اي ناشناخته بود، امكانات ويژه اي را در زمينه احداث بناها در اختيار معماران قرار داد. سيمان از سال 1305 از ساير كشورها به ايران وارد شد كه در سال 1312 و با توجه به نياز توليد سيمان در داخل كشور نخستين كارخانه سيمان در ايران احداث شد.

استفاده از شیشه چه تغييراتي را در معماري ايران به وجود آورد؟

_ در قرن 19، در اروپا و به لحاظ نياز شديد معماري به ساخت فضاهاي گسترده مثل نمايشگاه ها ديگر استفاده از مواد و مصالح سنگي يا آجري پاسخگو نبود بنابراين ضرورت ساخت سقف ها و سازه هاي فلزي از سوي معماران مورد توجه قرار گرفت كه به منظور استفاده از پوشش هاي سبك براي پوشاندن اين سازه هاي فلزي، شيشه به عنوان ماده اي مقاوم از سوي معماران اروپايي مورد استقبال قرار گرفت.
در اوايل قرن 19، توليد شيشه به شكل انبوه و صنعتي آن در اروپا آغاز شد و پس از مدتي رضاخان، به منظور استفاده از شيشه در ساخت بناهاي جديد، كارخانه شيشه و بلور كرج را احداث كرد. در همين دوران استفاده از سنگ نيز از سوي معماران مورد توجه قرار گرفت
 

shz_mohsen

عضو جدید

آجر:

آجر يا آجور يا آگور وا‍ژه اي است يوناني و به خشتهايي گفته ميگفتند كه احكام و فرامين دولتي روي آن نوشته ميشد(حك ميگرديد) و به وسيله پختن اين خشتها نوشته ها را روي آن پايدار ميكردند.
بدرستي معلوم نيست كه آ جر از چه زماني پيدا شده است ولي مي توان آن را هم زمان با پيدايش آتش دانست بدين طريق كه گل موجود در كنار اجاق هاي انسان هاي اوليه پخته شده و سخت تر از كلوخه هاي هم جوار خود گرديد و با مشاهده آن بشر اوليه قطعه اي از آجر را كشف نمود .
آجر يكي از مصالحي است كه با خلق و خوي بشر بسيار سازگار بوده و در هر دوراني از تاريخ به نوعي مورد استفاده او واقع شده است.
در ابتدا بشر سنگهاي كوچك را مورد استفاده قرار داد و بعد از آن به فكر تهيه آجر افتاد و با آن توانست سر پناه مورد استفاده خود را بسازد و در ادوار بعد نيز از آن در ساخت قلعه و كشيدن ديوار هاي بلند به دور شهرها براي جلو گيري از هجوم دشمن استفاده نمود. و در ادوار بعد نيز آجر را براي ساختن پلها و بالاخره
ساختن قصرهاي با شكوه مورد استفاده قرار داد.
علاوه بر آن آجر مهمتين مصالح ساختماني در ايران قبل و بعد از ورود اسلام آجر بوده است.آجرهاي به كار رفته در معماري عموماً مربع شكل است كه در كار گاههاي آجر پزي سراسر ايران ساخته مي شد. اجر علاوه بر استفاده در ساختن بدنه بنا براي تزيين آن نيز نقش مهمي داشت و از اوايل اسلام تا دوره تيموري تزيين بيشتر بناها با آجر كاري است.
.همچنين از آجر هاي تراشدار و قالبي نيز استفاده مي شد. آجرهاي پخته رنگهاي گوناگوني چون زرد كمرنگ و قرمز و قرمز تيره داشته كه بيشتر در ابعاد 20در20در3 و20در20در5 و 25 در25در5 ساخته مي شد ودر قسمتهاي مختلف بنا مانند ايوانها،طاقنماها،گنبدها،مناره ها و اتاقها به كار مي رفت.
 
  • Like
واکنش ها: nino

shz_mohsen

عضو جدید
ساروج:

ساروج ملاتي است كه از مخلوط كردن آهك خاك رس دار و خاكستر بدست مي آيد. ساروج را از زمانهاي قديم در ايران ميشناختند و قبل از توليد سيمان در ايران از آن در امر ساختمان سازي بعنوان ملات استفاده مينمودند و براي آب بندي مخزن آب و آب انبارهاي عمومي مورد مصرف قرار ميگرفت.هنوز هم بقاياي آب انبارهاي قديمي كه بدنه آن با ساروج اندود شده است در تهران فراوان است.
مصرف ساروج دربعضي شهرهاي بندري در جنوب ايران هنوز رواج دارد.

طرز تهيه ملات ساروج:

طرز تهيه آن در نقاط مختلف متفاوت است ولي در هر حال بايد سنگ آهك خاك رس دار را طوري بپزند كه با خاكستر مخلوط شود .
مثلا ممكن است سنگ آهك خاك رس دار را كوبيده بطوري كه نرم شود آنگاه آنرا با پهن يا كاه و آب مخلوط كرده و خشت مي زنند. پهن و كاه در حرارت كوره سوخته اولا به مغز پخت كردن خشت كمك
مي كند و در ثاني مقداري از آن به خاكستر تبديل ميشود و به ساختن ساروج كمك مينمايد.
خشتها را پس از خشك شدن به كوره برده وتا درجه سرخ شدن حرارت ميدهند آنگاه آن را كوبيده و به عنوان ساروج استفاده مينمايند.اين طريقه در بنادر جنوب هنوز هم رايج مي باشد.
در موقع مصرف در بعضي نواحي ايران به ملات ساروج الياف گياهي مانند لوئي اضافه مي كنند مصرف الياف گياهي در ساروج از تركيدن آن هنگام خشك شدن و تقليل حجم آن جلوگيري ميكند.
 
  • Like
واکنش ها: nino

shz_mohsen

عضو جدید
گچ:

گچ از جمله مصالحي است كه در صنايع ساختمان سازي از اهميت ويژه اي برخوردار ميباشد و بعلت ويژگي هايي كه دارد از زمانهاي قديم در امر ساختمان سازي محل مصرف داشته است.

در بسياري از ساختمانهاي قديمي مخصوصأ دوران صفويه كه اغلب آنها در اصفهان موجود ميباشد گچ نقش مؤثري داشته و گچبريهاي بسيار زيبايي از آن دوران باقي مانده است.

گچ بعلت خواص خود از اولين قدم در ايجاد يك بنا كه پياده كردن حدود زمين باشد و با صطلاح براي ريختن رنگه اطراف زمين مورد نياز ميباشد و همچنين تا آخرين مراحل بنا كه سفيد كاري و نصب سنگ است باز هم گچ مورد نياز است .


از طرفي گچ از ديگر مصالح ساختماني است كه در تمامي ادوار در معماري استفاده شده است.از آنجايي كه گچ از مصالح ارزان قيمت بوده و زود سفت ميشده است كاربردهاي متعدد داشته و مورد توجه معماران بوده است.


گچبري براي آراستن سطوح داخلي بناها،نوشتن كتيبه ها، تزيين محرابها،زير گنبدها و ايوانها به كار مي رفته است. بسياري از بناهاي عصر سلجوقي و ايلخاني با گچبري تزيين شده اند. اهميت گچبري در بناهاي اسلامي به حدي بود كه هنرمندان اين رشته به((جصاص)) معروف بودند.
 

shz_mohsen

عضو جدید
آهك:


آهك ازمهمترين مصالح كلسيم دار است كه در ساختمان به شكل هاي گوناگون مورد استفاده قرار ميگير. ممكن است بشر هم زمان با پيدايش آتش به آهك دسترسي پيدا كرده است ؛بدين طريق كه انسانهاي اوليه از سنگ آهك براي ساخت اجاقهاي خود استفاده ميكردند و اين سنگ در مجاورت آتش پخته شده و در اثر بارندگي شكفته شده و هيدراته گشته و موجب بهم چسبيدگي قطعات سنگي مجاور خود گرديده است.

مصرف آهك در در جهان مخصوصأ در ايران سابقه چند هزار ساله دارد. در ساختمانهايي كه از عهد باستان و دورانهاي قبل از اسلام در ايران به جا مانده مصرف آهك را نشان ميدهد، در ساختمانهاي ديوار چين كه كه متعلق به 300 سال قبل از ميلاد مربوط است آهك به كار رفته است.
 

shz_mohsen

عضو جدید
شيشه:

اگر شيشه يا شيشه اي شدن را به معني عمومي آن يك مرحله از ذوب و طريقه سرد شدن اجسام تعريف كنيم بايد قدمت شيشه را تقريبأ مساوي با سرد شدن پوسته زمين بدانيم يعني بگويم قبل از آنكه بشر موفق به ساختن شيشه مصنوعي بشود طبيعت آن را به طور طبيعي بوجود آورده است بدين طريق كه مواد مذاب كه داراي تر كيبات مخصوصي بودند از از دهانه كوه ها فوران نموده و به علت سريع سرد شدن به شيشه تبديل شده اند. البته بايد توجه داشت كه اين شيشه ها تقريبأ داراي كليه خواص شيشه مصنوعي هستند فقط ممكن است در اغلب مواقع شفاف نباشند يعني نور به خوبي از آن عبور نمي كند.

مردمان نخستين اين گونه سنگها ي شيشه اي شده را شكسته و از قسمت تيز آن به عنوان آلت جنگي استفاده مينمودند.


ولي قدمت شيشه آنطوري كه عموم آن را ميشناسند را به دقت نمي توان تعيين كرد ولي تقريبأ با توجه به آثار بدست آمده از حفاريها نشان ميدهد كه بشر از 5000سال پيش با شيشه آشنايي داشته و از آن استفاده مينموده است.



روميان نيز در فن شيشه گري مهارت داشته اند و در اين صنعت از سايرين پيش رفته تر بودند. در ايران نيز ساختن شيشه قدمت چند هزار ساله دارد؛در حفاريهاي انجام شده در لرستان و شوش باستان شناسان قطعات شيشه اي سبز رنگ بدست آورده اند كه قدمت آن را 2250سال قبل از ميلاد ميدانند. كاوشهاي باستان شناسي سالهاي اخير و همچنين بناهاي باقي مانده از ادوار مختلف اسلامي نشان مي دهد كه از شيشه هاي رنگي براي تامين روشنايي و تزيين در و پنجره و قابهاي گنبدخانه ها و شبستانها استفاده ميشده است.
 

shz_mohsen

عضو جدید
چوب:

چوب يا به طور كلي درخت نيز مانند سنگ بعلت عمر طولاني كه دارد مورد مطالعه اغلب علوم قرار ميگيرد.
در مورد آنكه معلوم كنيم دقيقأ بشر از چه تاريخي چوب را مورد استفاده قرار داده است بايد بگوييم كه انسان غار نشين از چوب براي حفاظت از محل سكونت و همچنين در امر كشاورزي استفاده ميكرده است.
در قرون گذشته قسمت اعظم سطح قاره ها را جنگل انبوه پوشانيده بود ولي بعلت استفاده بي رويه از چوب،جنگلها از بين رفته بطوريكه تقريبأ تا صد سال پيش از چوب حتي به عنوان مهمترين منبع انرژي و منبع حرارتي استفاده ميگرديد و از آن به عنوان عناصر بار بر در ساختمان نيز استفاده مي شد و اغلب ساختمانهاي قديمي تهران و ساير نقاط ايران بوسيله تيرهاي چوبي مسقف شده است .

ولي امروزه بعلت ازدياد جمعيت و احتياج به ساختمانهاي بلند و چندين طبقه و همچنين با وجود وارد شدن مصالح مقاوم در در صنعت ساختمان مانند فولاد و سيمان كه ميتواند نيروي كششي و فشاري عظيمي را تحمل نمايد كه به مراتب بيشتر از نيروي قابل تحمل براي چوب است رفته رفته چوب به عنوان عنصر اصلي و باربر ساختمان جاي خود را به فولاد و سيمان واگذار كرده و اكنون فقط در قسمتهاي فرعي در صنعت ساختمان سازي مورد استفاده واقع ميشود مانند: در و پنجره، قالب بندي براي بتون، حصار دور كارگاه، داربست و ...
 

shz_mohsen

عضو جدید
سيمان:

با توجه به تحولات قرن اخير كه در كليه علوم منجمله در صنعت ساختمان سازي ايجاد گرديد و با توجه به رشد روز افزون جمعيت و احتياج جوامع بشري به مسكن بيشتر و در نتيجه احتياج به گسترش شهرها كارشناسان متوجه شدند كه اگر شهرها به طور افقي ادامه يابد رسانيدن سرويسهاي شهري مانند آب و برق... به شهروندان مشكل خواهد شد بدين لحاظ تشخيص دادند كه شهرها ميبايد بطور عمودي گسترش يابد در نتيجه ساختمانهي يك يا دو طبقه قرون 18،19 به ساختمانهاي بلند قرن بيستم تبديل گرديد و رفته رفته مصالحي مانند آجر و آهك و ملاتهاي كم مقاومت منسوج شده و مصالح مرغوب تري كه بتواند بارهاي كششي و فشاري را تحمل نمايد مورد توجه قرار گرفت كه در رأس آنها سيمان و انواع فولاد ميباشد قرار دارد.

كشف سيمان به شكل امروز مربوط است به يك نفر بناي انگليسي بنام ژوزف اسپدين كه از پخت آهك و خاك رس در حرارت بالا و آسياب كردن آن موفق شد ابتدايي ترين نوع سيمان را كشف نموده و در اكتبر 1824 به نام خود در انگلستان ثبت نمايد و نام محصول بدست آمده را سيمان پرتلند گذاشت. علت اين نا گذاري سيمان از سمنتوم رومي گرفته شده و پرتلند نام جزيره اي است در انگلستان كه رنگ سيمان پس از سخت شدن به رنگ سنگهاي اين جزيره در مي آيد. آنچه مسلم است سيمان در اوايل قرن نوزدهم در انگلستان به ثبت رسيده و آن را ابتدا براي ساختن فانوس دريايي مورد مصرف قرار دادند.
 

shz_mohsen

عضو جدید
تاريخچه رواج سيمان در ايران:

اولين كارخانه سيمان با توليد روزانه 100تن در نزديكي شهر ري در تهران احداث و در سال 1312آغاز به كار كرد و تا سال 1334 به تدريج با افزودن واحدهاي ديگر به اين مجموعه ظرفيت اين كارخانه به600 تن در روز رسيد ولي به علت شروع عمليات ساختماني و راه سازي اين مقدار سيمان جوابگوي نيازهاي كشور نبود و به تدريج در نقاط ديگر مملكت كارخانه هاي بزرگ سيمان داير گرديد از جمله سيمان تهران- سيمان شمال- سيمان فارس-سيمان مشهد- سيمان اروميه كه تعداد آنها حدود 20كارخانه بوده توليد روزانه آنها فعلأ در حدود بيست مليون تن در سال ميباشد كه هنوز جوابگوي مصرف داخلي نبوده و مجبور به واردات سيمان سيمان ميباشيم.
 
  • Like
واکنش ها: nino

Similar threads

بالا