مجموعه مقالات تخصصی گیاهان دارویی

["Pejman"]

كشت ـ توليد و تكثير رزماري(اكليل كوهي) در ايستگاه گياهان دارويي مركز آموزش جهاد كشاورزي سمنان
حسين اعتمادي 1ـ بهروز ارسطو 2ـ محمدرضا ناظريه3
1- مدير گروه منابع طبيعي و آب وخاك 2- مدرس مركز 3- مسئول ايستگاه گياهان دارويي مركز
مركز آموزش جهاد كشاورزي سمنان ـ ص پ 114ـ35145
Semnanedu@semnannet.com


خلاصه

اين تحقيق مطالعاتي با هدف شناخت بهترين روش كشت جهت افزايش توليد در هكتار و نيز نحوه تكثير قلمه به روشهاي مختلف كه در ايستگاه گياهان دارويي مركز آموزش جهاد كشاورزي سمنان در فاصله سالهاي 1379 تا 1382 انجام شد. نتايج نشان داد كه نحوه كشت و توليد وتكثير اين گياه نبايد با استفاده ازروشهاي منابع موجودانجام شود بلكه بايد با توجه به شرايط هر منطقه و با بررسي هاي مختلف انجام شود تا به بهترين عملكرد در هكتار رسيد.ما نتيجه گرفتيم كه بهترين شيوه كشت گياه رزماري براي منطقه سمنان در سال اول در داخل جوي ها وبه فاصله 80*80 سانتيمتر مي باشد كه با توجه به كاشت تعداد بيشتر قلمه ها ميزان توليد در هكتار تا 5/1 برابرافزايش يافت.
واژه هاي کليدي : کشت ، رزماري ،سمنان .

مقدمه

كاشت صحيح گياهان دارويي و محصولات فرعي و فراورده هاي آنها مستلزم تحقيق و كاربرد روش صحيح و علمي است. چنانچه در كشت و تكثير گياهان دارويي بخواهيم با استفاده از منابع موجود و يا اطلاعات جمع آوري شده از كشورهاي مختلف عمل نماييم هرگز بهره برداري مناسب از محصول مورد نظر و همچنين از فراورده هاي آن نخواهيم داشت زيرا شرايط اكولوژيك مناطق مختلف متفاوت بوده و همچنين نوع زمين مورد كشت، نحوه آبياري ـ نوع آب آبياري و موارد مشابه ديگر در توليد محصول و نيز فراورده هاي حاصل از آن نيز موثر خواهد بود لذا جهت توليد و كشت صحيح يك گياه دارويي بايد در هر منطقه شرايط صحيح و مناسب آن بررسي و سپس با توجه به شرايط موجود اقدام به كشت و تكثير آن نمود.در اين مطالعه كه در راستاي توليد گياه(ماده اوليه) براي پايلوت اسانس گيري و عرق گيري گياهان دارويي در مركز آموزش جهاد كشاورزي سمنان بر روي گياه رزماري انجام گرفته است موضوعات مورد بررسي بر روي نحوه كشت ـ نحوه تكثير قلمه ـ نحوه برداشت ـ زمان برداشت ميزان توليد و موارد ديگر مي باشد كه به شرح ذيل مي آيد.

مواد و روشها

مركز آموزش جهاد كشاورزي سمنان پس از راه اندازي پايلوت اسانس گيري و عرق گيري گياهان دارويي جهت آشنايي دانشجويان با كارهاي عملي و كار با دستگاههاي صنعتي اسانس گيري و عرق گيري به منظور تامين مواد اوليه پايلوت اسانس گيري خود اقدام به كشت گياه رزماري (الكيل كوهي) به وسعت 2/1 هكتار (قطعه اول) نمود كه تاريخ اولين كشت در 15/2 /79 با استفاده از گياهان گلداني بود كه قطعه زمين مورد نظر به صورت جوي و پشته آماده گرديد فاصله رديف هاي كشت 120cm ودر روي رديف 50 cmدر نظر گرفته شد و به تعداد حدود 18000 گلدان كشت گرديد.(در 2/1 هكتار) زمين كشت شده در نيمه اول سال هر 7 روز يك بار و در نيمه دوم سال با توجه به بارندگي هر 25-20 روز يكبارآبياري گرديد اولين برداشت محصول در اوايل خرداد ماه 80 صورت گرفت.
همچنين دومين برداشت محصول در سال81 همزمان با گلدهي آغاز گرديد كه گياهان به طور پيوسته روزانه تراشيده شده و در پايلوت اسانس گيري مورد نظر اسانس گيري شدند از زمان اولين كشت رزماري هاي مورد نظر موارد و پارامترهاي زيادي مورد بررسي و اندازه گيري قرار گرفتند كه نتايج حاصل در بخش نتايج و بحث آمده است و كليه نتايج بدست آمده در مزارع جديد رعايت گرديد.
نحوه مبارزه با علف هاي هرز در مزرعه موجود با استفاده از كلتيواتور بطريق مكانيكي پس از برداشت محصول بوده است كه علف هاي ريشه كن شده توسط كارگر جمع آوري گرديدهمچنين در كل مراحل رشد از هيچ كود شيميايي استفاده نگرديد و فقط از كود مرغي بصورت سرك استفاده گرديده است.
در تكثير قلمه هاي رزماري از شاسي استفاده گرديد(در مرحله اول) كه شاسي مورد نظر از سطح زمين يك متر عمق داشت كه در كف شاسي 50 cm ماسه بادي ريخته شده بود و سقف شاسي با پلاستيك پوشانده گرديد . دراين روش تكثير قلمه ها در 15 آبان درشاسي كشت شد ودر اسفند ماه به زمين اصلي انتقال داده شدند. در هر متر مربع شاسي حدود 800 قلمه توليد گرديد كه موفقيت كل قلمه هاي توليد شده 90 درصد بود.
در سالهاي بعد بدون پوشاندن سقف شاسي در اوايل فروردين قلمه ها در شاسي زده شد و در اسفند ماه همان سال مورد استفاده قرار گرفت كه موفقيت توليد اين قلمه ها نيز 90 درصد بوده است.
نوع سوم تكثير قلمه هاي رزماري، كشت مستقيم قلمه ها در زمين معمولي كه حدود 20 cm از ماسه بادي پوشانده شده بوداجرا گرديد كه موفقيت اين نوع تكثير نيز حدود 90 درصد بود .

نتايج و بحث

نتايج اين پژوهش نشان داد كه با بررسي هاي به عمل آمده در نحوه كشت رزماري در قطعه اول، فاصله رديف ها زياد در نظر گرفته شده بود و به همين خاطر فاصله رديف ها در كشت قطعه دوم وقطعات سالهاي بعد به 80cm كاهش داده شد كه به اين صورت تعداد قلمه هاي ريشه دار كشت شده در يك هكتار از زمين حدود 22000 قلمه رسيد. همچنين در كشت قطعه اول گلدانها بر روي پشته رديف ها كاشته شد كه به علت گرماي هوا و كافي نبودن رطوبت حدود 1500 گلدان خشك گرديد لذا در قطعه دوم و قطعات ديگر قلمه هاي ريشه دار با اين كه به صورت گلداني نبودند داخل جوي ها كشت شده كه بعلت رطوبت بيشتر تعدادسبز شدن قلمه ها افزايش پيدا كرده و در سال دوم جاي جو و پشته در زمين جابجا گرديد در برداشت سال اول كه همزمان با گلدهي گياه انجام گرفت ميزان توليد گياه حدود 12 تن و در برداشت سال دوم به 40 تن رسيد در(2/1 هكتار) كه با توجه به اينكه تعداد قلمه هاي كشت شده در قطعه دوم افزايش داده شد ميزان توليد در يك هكتار در سال اول حدود 15 تن و در سال دوم حدود 50 تن رسيد. يعني با تغيير فاصله كشت توليد حدود 5/1 برابر افزايش پيدا كرده است .
همچنين در خصوص آفت گياه رزماري از زمان كشت تا بحال هيچ آفت خاصي بر روي اين گياه مشاهده نگرديده است ولي در بعضي ازمواقع بوته ها دچار بيماري قارچي شدند.

سپاسگزاري

بدينوسيله از كليه همكاران مركز آموزش جهاد كشاورزي بخصوص رئيس محترم مركز آموزش جناب آقاي مهندس عزالدين و كليه دانشجوياني كه در خصوص كشت و توليد ما را ياري نمودند نهايت تشكر و قدرداني را دارم.

منابع

1 - آزادبخت،محمد، رده بندي گياهان دارويي .
2 - صمصام شريعت ، هادي ،1374،پرورش و تكثير گياهان دارويي ،انتشارات ماني .


Cultivation , determining of rosmarinus officinal in medicinal plants station semnan educational center of jahad keshavarzi
1-H . Etemadi 2- B . Arastoo 3-Mh . Nazareie

ABSTRACT
In order to determining the best method of cultivation of Rosemarinus officinalis And proliferation of its slips,this survey study was performed in medical plants Station of semnan educational center of natural resources from1379 to 1382.
Results showed that the method of cultivation , proliferation and preducing this Plant must not to accomplish by using of presentive resources methods , so it Must accomplished with assaying the condition of each area and by using several Researches.We concluded that the best method of preducing of Rosemarinus in Semnan area is to cultive them in brooks with 80X 80cm distances in first year. With use of this method producing rate was increased as many as one and half.
Keywords : semnan , rosmarinus officinalis , cultivation

 

["Pejman"]

معرفي آفات مهم پسته وحشي در استان سيستان و بلوچستان
مهدي افروزيان1 حميديارمند2
1- عضو هيات علمي مركزتحقيقات كشاورزي ومنابع طبيعي خراسان ، مشهد صندوق پستي 1148-91735
2- عضو هيات علمي مؤسسه تحقيقات جنگلها ومراتع


خلاصه :

پسته وحشي از مهمترين گونه هاي درختي استان سيستان و بلوچستان بشمار مي آيد. پسته وحشي در مناطق شهرستان هاي زاهدان ، خاش و سراوان گسترش دارد. طرح شناسائي و جمع آوري فون حشرات جنگلها و مراتع سيستان و بلوچستان از سال 1374 و در فاز اول به مدت 5 سال در استان به اجرا در آمد . جهت جمع آوري آفات بنه تعداد دو ايستگاه جمع آوري در سطح شهرستانهاي زاهدان و خاش تعيين گرديد . جمع آوري آفات با استفاده از تله نوري ، آسپيراتور و نيز جمع آوري مستقيم از روي پسته وحشي با دست يا تور حشره گيري صورت گرفت .نمونه هاي شناسائي شده بشرح زير مي باشد.
Chaetoptelius vestitus (Col. Scolytidae)
Eurytoma plotnikovi (Hym. Eurytomidae)
Forda hirsuta ( Hom. Pemphigidae)
Idiocerus stali ( Hom.Cicadelidae )
Lepidosaphes pistacia (Hom.Diaspididae)
Lygaeus pandurus (Hemi.Lygaeidae)
Nezara viridula (Hemi.Pentatomidae)
Ocneria terebinthina(Lep.Lymantridae)
Hystrix sp(Rodentia.Hystricidae)
واژه هاي کليدي : پسته وحشي ، آفات ، سيستان و بلوچستان .

مقدمه :

استان سيستان و بلوچستان با مساحتي حدود 187000 کيلومتر مربع يکي از پهناورترين استانهاي کشور مي باشد. ميزان متوسط بارندگي تقريبا 100 ميليمتر بوده و متوسط حداقل وحداکثر درجه حرارت آن در طول سال حدود 45 درجه سانتيگراد اختلاف دارد. پوشش گياهي استان بسيار متنوع مي باشد. در نواحي سواحل درياي عمان جوامع نيمه گرمسيري ، در دشتهاي شرق جازموريان داراي جوامع گياهي مناطق بياباني و در منطقه تفتان داراي پوشش گياهي استپي است. بنه يا پسته وحشي از گونه هاي مهم درختي استان مي باشد که در ارتفاعات زاهدان ، خاش و سراوان بخصوص در نواحي تفتان و بزمان بهمراه بادام کوهي مشاهده مي شود. گونه هاي مورد بررسي شامل Pistacia atlantica subsp mutica و Pistacia khinjuk بود ند. بنه يکي از مهمترين گياهان داروئي صنعتي جنگلي است که سقز حاصل از آن در صنايع داروئي ، توليد چسب ، رنگ ،موم ،لاک ، مواد پاک کننده ،سموم دفع آفات ، مواد معطره و آدامس بکار ميرود. محمدي (4) دوازده گونه شته شامل شته چين دار برگ بنه و شته گالزاي بنه ، پروانه برگخوار بنه ، پروانه برگخوار پسته ، پروانه مغز خوار بنه ،شپشک نخودي بنه ، شپشک واوي پسته ، زنجره بنه ،سوسک برگخوار بنه ، سوسک چوبخوار بنه ، مينوز بنه ، مگس گالزاي بنه و آفت تشي يا گربه تيغي را بعنوان آفات مهم بنه در ايران معرفي نموده است . عسکري و همکاران (3) پروانه برگخوار بنه ، پروانه تخم انگشتري ، مغز خوار پسته ، شته گالزاي پسته و آفت تشي را مهمترين آفات بنه در ايران معرفي نموده اند . صادقي و همکاران (2) پروانه سفيد بنه ، پروانه برگخوار پسته ، زنبور مغز خوار سياه ، زنبور مغز خوار طلائي ، زنجرک پسته و آفت تشي را از آفات مهم بنه زارها در غالب نقاط کشور و عرصه زاگرس معرفي نموده اند.

مواد و روشها:

جهت جمع آوري آفات بنه زارها ابتدا دو ايستگاه جمع آوري که بيانگر تپيک منطقه از نظر اقليمي و پوشش گياهي بود انتخاب گرديد. جمع آوري حشرات با استفاده از تله نوري ،آسپيراتور و نيز جمع اوري مستقيم از روي درختان پسته وحشي با دست يا تور حشره گري صورت گرفت . حشرات جمع آوري شده با استفاده از شيشه هاي سيانور پتاسيم و يا کاغذ آغشته به استات اتيل کشته شده و پس از آماده سازي اوليه در داخل بسته هاي پنبه اي و جعبه هاي مخصوص نگهداري مي شوند .نمونه هاي لارو حشرات کوچک در شيشه هاي محتوي الکل يا فرمالين نگهداري شدند. سپس نمونه ها در آزمايشگاه مدت 24 الي 48 ساعت در داخل دسيکاتور قرار گرفته و سپس به روشهاي متداول علمي حشرات هر دسته بطور خاص فرم داده شدند. پس از خشک شدن حشرات که معمولا يک هفته بطول مي انجامد اتيکتي براي حشره شامل تاريخ و محل جمع آوري ، نام جمع آوري کننده ، ارتفاع محل و نام گياه ميزبان نصب گرديد. حشرات آفت آماده شده با استفاده از منابع علمي معتبر و کليدهاي شناسائي موجود و با استفاده از کتاب بورور در حد خانواده و جنس و گونه شناسائي شد .
نتايح و بحث :

نتايح حاصل از اين تحقيقات نشان داد که حدود 9 گونه آفت مهم بر روي بنه زارها استان سيستان و بلوچستان فعاليت مي کنند.اين آفات به شرح زير مي باشند.
1- Lygaeus pandurus (Hemi.Lygaeidae)
2- Nezara viridula (Hemi.Pentatomidae)
3- Ocneria terebinthina(Lep.Lymantridae)
4-Lepidosaphes pistacia (Hom.Diaspididae)
5- Chaetoptelius vestitus (Col. Scolytidae)
6- Eurytoma plotnikovi (Hym. Eurytomidae)
7- Forda hirsuta ( Hom. Pemphigidae)
8- Idiocerus stali ( Hom.Cicadelidae )
9- Hystrix sp(Rodentia.Hystricidae)
بايد توجه نمود که جنگل بنه بعنوان يکي از اعضاي اکوسيستم طبيعي بوده و افات و دشمنان طبيعي آن هميشه در حالت تعادل با هم قرار دارند و در صورت نياز به مبارزه مي بايست از بکارگيري سموم شيميائي اجتناب نمود . در صورت نياز به مبارزه مي توان از مبارزه بيو لوژيک و يا استفاده از سموم ميکروبي کم خطر براي پارازيتها و پر داتور ها استفاده کرد .

منابع :

افروزيان ، مهدي و همکاران . 1379 . گزارش نهائي طرح تحقيقاتي جمع آوري ، شناسائي و بررسي فون حشرات جنگلها و مراتع استان سيستان و بلوچستان . مركز تحقيقات منابع طبيعي و امور دام سابق سيستان و بلوچستان .
2- صادقي ،سيد ابراهيم و حسن عسکري .1379 ، نگرشي بر مسائل گياهپزشکي بلوط و بنه در عرصه زاگرس . مقاله هاي نخستين همايش ملي گياهپزشکي بلوط و بنه در عرصه زاگرس .انتشارات موسسه تحقيقات چنگلها و مراتع.
3- عسکري ، حسن و سيد ابراهيم صادقي. 1379 . روند تحقيقات گياه پزشکي کشور در بررسي آفات و بيماري هاي بلوط و بنه در عرصه زاگرس . انتشارات موسسه تحقيقات و مراتع.
4- محمدي ، محمود .1374 . آفات و بيماريهاي درختان بنه و روشهاي مبارزه با آنها در ايران. مجموعه مقالات اولين سمينار ملي بنه (مرواريد سبز). ُ


ِIntroduction of the important pests of Wild Pistachio in Sistan and Baluchestan province .
Mahdi Afrouzian , Hamid Yarmand
Khorasan Agricultural and Natural Resources Research Center .
Abstract
Pistachio are among the important tree species in Sistan and Baluchestan province . Wild pistachio species grow from Zahadan , Khash to Saravan area . This survey wich is being carried out since 1995 in province , In order to collect pests 2 station were selected in Zahadan and Khash , and all pests associated with Wild pistachio species were collected . Furthermore insects resting on Wild pistachio were captured directly , by hand . Sweeping net or an aspirator .The important pests of Wild pistachio includ :
1- Lygaeus pandurus (Hemi.Lygaeidae)
2- Nezara viridula (Hemi.Pentatomidae)
3- Lepidosaphes pistacia (Hom.Diaspididae)
4-Ocneria terebinthina(Lep.Lymantridae)
5- Chaetoptelius vestitus (Col. Scolytidae)
6- Eurytoma plotnikovi (Hym. Eurytomidae)
7- Forda hirsuta ( Hom. Pemphigidae)
8- Idiocerus stali ( Hom.Cicadelidae )
9 - Hystrix sp(Rodentia.Hystricidae)
Key Word : Pistachio , Pests, Sistan and Baluchestan

 

["Pejman"]

بررسي توليد کالوس و سوسپانسيون سلولي گياه Varthemia persica
اعظم اکبري، غلامرضا اصغري، علي اکبر احسانپور
دانشجوي دکتراي داروسازي دانشکده داروسازي و علوم دارويي اصفهان
اصفهان ـ خيابان هزار جريب ـ دانشگاه علوم پزشکي اصفهان ـ دانشکده داروسازي و علوم دارويي


خلاصه

امروزه کشت بافت گياهي از اهميت و ارزش خاصي در دنيا برخوردار بوده، صنايع مختلف مانند صنايع دارويي، استفاده از کشتهاي بافت گياهي و جايگزين کردن آن در بعضي موارد به جاي گياهان طبيعي را در دستور کار خود قرار داده اند. در اين تحقيق به منظور بررسي تاثير نور، pH ، دما و هورمونهاي تنظيم کننده رشد بر روي ميزان رشد کالوس و سوسپانسيون وارتمياپرسيکا و بهينه کردن اين شرايط، کالوسها و سوسپانسيونها در شرايط مختلف از نور، pH ، دما و هورمونهاي تنظيم کننده رشد انکوبه شدند و پس از يک ماه ميزان رشد و خصوصيات ظاهري کالوسها و سوسپانسيون ها با شرايط معمولي انکوباسيون مقايسه شد. نتايج نشان داد که ميزان رشد کالوسها و سوسپانسيونها در تاريکي با pH 6 و درجه حرارت بين 20 تا 26 درجه سانتيگراد و مقادير هورموني ، 4-D ، 2 و کينتين و ميواينوزيتول و فاقد NAA بيشترين مقدار مي باشد و در هر گونه برنامه ريزي براي توليد بيشتر بايد اين پارامترها لحاظ شود.
واژه هاي کليدي : کشت بافت ، گياه دارويي ، کالوس


مقدمه

گياه Varthemia persica گياهي معطر با نام فارسي عطر سنگ از خانواده آستراسه (کمپوزيته) داراي سه واريته (stennocephalu, squerrosula, persica) مي باشد(2). گياهي است پايا، ايستاده و محکم، سبز متمايل به کبود يا زرد فام، پرساقه، منشعب، گل آن زرد و موسم گل مرداد و تير مي باشد. (3) اين گياه با توجه به خانواده آن (کمپوزيته) احتمالاً حاوي فلاونوييد، کومارين، سزکويي ترپن، لاکتون و ... مي باشد. (4) در گونه V.iphionoides ، عصاره قليايي داراي اثر ضد باکتري و ضد قارچ مي باشد. گياه داراي اثر ضد اسپاسمي نيز مي باشد اثر کاهش دهنده قند هم در رات سالم و هم در رات ديابتي با استرپتوزوسين را نيز نشان مي دهد. اين اثرات به علت فلاونوئيدهاي (Kamatakenia ، Xanthomicrol ، Jaceidine ، متيل 3-3 کوارستين) مي باشد (4). کشت بافت گياهي روش جديد براي بدست آوردن مواد موثره گياهي است (1). و از آنجا که تاکنون هيچ مطالعه کشت بافت روي اين گونه صورت نگرفته است. بررسي هايي براي ايجاد کشت کالوس و سوسپانسيون سلولي گياه مذکور انجام شد.

مواد و روشها

دانه هاي عطر سنگ به مدت سه دقيقه با الکل 70 درصد و با پراکسيد هيدروژن 30 درصد استريل گرديده، سپس توسط آب مقطر استريل شستشو داده شدند. پس از آن در شرايط آسپتيک به پتري ديشهاي استريل حاول کاغذ صافي آب مقطر منتقل شدند. دانه ها پس از تبديل شدن به دانه رست در شرايط اسپتيک به محيط کشت جامد MS منتقل گرديدند تا به کالوس تبديل شوند (5-1). سپس قطعاتي از کالوس نکروز نشده به محيط کشت مايع MS منتقل و روي تکان دهنده دوار قرار داده شدند تا به سوسپانسيون سلولي تبديل گردد(1). به منظور بررسي تاثير نور، pH ، دما و هورمونهاي تنظيم کننده رشد بر روي ميزان رشد کالوس و سوسپانسيون وارتمياپرسيکا و بهينه کردن اين شرايط، کالوسها و سوسپانسيونها در شرايط مختلفي از نور ، pH ، دما و هورمونهاي تنظيم کننده رشد انکوبه شدند. پس از يک ماه ميزان رشد و خصوصيات ظاهري کالوسها و سوسپانسيونها با شرايط معمولي انکوباسيون مقايسه شد (6).

نتايج و بحث

محيط کشتهاي مختلف با تغيير تنظيم کننده هاي رشد براي ايجاد کالوس و سوسپانسيون با توده و وزن مناسب بررسي شدند. در محيط کشت MS حاوي ، 4-D ، 2 و کينتين و ميواينوزيتول و فاقد NAA بهترين رشد ديده شد. کالوسها و سوسپانسيونهايي که در شرايط معمولي (محيط کشت با pH حدود 7/5 ، دماي ، 18 ساعت روشنايي و 6 ساعت تاريکي) رشد کردند، سفيد رنگ بودند و رشد خوبي هم داشتند. کالوسها و سوسپانسيونهايي که در روشنايي رشد کردند، بعد از مدتي سبز رنگ شدند و ميزان رشد آنها کمتر از شرايط معمولي بود. در صورتيکه کالوسها وسوسپانسيونهايي که در تاريکي رشد کردند، سرعت رشد بهتري نسبت به شرايط معمولي داشته و سفيد رنگ بودند. کالوسها و سوسپانسيونهايي که روي محيط کشت با pH حدود 9 (بازي) واکشت شدند، کمي بعد از واکشت سبز رنگ و بعد از چند روز سياه شدند و رشد آنها متوقف شد. در صورتيکه که کالوسهايي که روي محيط کشت با pH 6 واکشت شدند، رشد بهتري نسبت به pH حدود 7/5 داشته و سفيد رنگ بودند. انکوبه کردن کالوسها در دماي سبب شد که کالوسها و سوسپانسيونها رشد آهسته تري نسبت به دماي داشته باشند و بعد از مدتي نکروز شوند در صورتيکه در دماي کالوسها و سوسپانسيونها رشد بهترين نسبت به دماي داشته وس فيد رنگ بودند. چون کالوسها و سوسپانسيونها بيشترين رشد را با مقادير هورموني ، 4-D ، 2 و کينتين و ميواينوزيتول و فاقد NAA نشان دادند ، در تمام آزمايشات از اين مقادير هورموني استفاده شد. کالوسها و سوسپانسيونها در تاريکي با pH 6 و درجه حرارت بين 20 تا 26 درجه سانتيگراد بيشترين مقدار رشد را نشان دادند. کالوسها ترد و سفيد رنگ بود و در مورد سوسپانسيون سلولي آن سبز رنگ بود. در اين مطالعه نشان داده شده pH ، دما، نور روي ميزان رشد کالوس و سوسپانسيون تاثير داشته و هر گونه برنامه ريزي براي توليد بيشتر بايد با توجه به اين پارامترها انجام گيرد.
سپاسگزاري

از معاونت پژوهشي دانشکده داروسازي اصفهان و جناب آقاي دکتر امير سياهپوش دستيار گروه فارماکوگنوزي بخاطر همکاري هاي فراوانشان نهايت قدرداني را دارد.

منابع:

1- افشاري پور، س. مباني کشت بافت گياهي، انتشارات معاونت پژوهشي دانشگاه علوم پزشکي اصفهان، 1372.
2- مظفريان، و . فرهنگ نامهاي گياهي ايران (لاتين، انگليسي، فارسي)، انتشارات فرهنگ معاصر، 1377.
3- قهرمان، ا. فلور رنگي ايران، ج 14، 1374.
4- پيريک، آر. ال. ام. مباني کشت بافتهاي گياهي، ترجمه: باقري ـ مشهد. انتشارات دانشگاه فردوسي، 1376.
5- شفيعي اردستاني، م. بررسي اثر دما، pH و نوربر روي ميزان رشد و توليد متابوليتهاي ثانويه حاصل از کشت سلولي گياه Silybum marimm L. پايان نامه دکتراي عمومي داروسازي، دانشکده داروسازي، دانشگاه علوم پزشکي اصفهان، 1377.
6-Afifi F. et al. Effect of Varthemia iphionoides on blood glucose level of normal rats with streptozocin induced diabetes mellitus Current Therapeutic Research. 1997; 58(11)


Establishment of Varthemia persica callus
and cell suspension cultures
Azam Akbari, Gholamreza Asghari and ali Akbar ehsanpour
School of Pharmacy, Esfahan University of Medical Sciences
Email: Samaneh_Pharma083@yahoo.com

Abstract
Nowadays, plant cell culture has been considered a important tool for production of secondary metabolites. Varthemia persica a member of Astracea family, has been shown to have antidiabetic effect and have been used in cosmetic industries. The effects of temperature, pH, light and plant growth regulators on establishment and growth of the callus and cell suspension of Varthemia persica were examined. The results showed that optimized callus and suspension culture can be achieved by manipulating of pH, temperature, light and plant growth regulators.
Keywords: Varthemia persica, Callus, Suspension.

 

["Pejman"]

روش هاي تيغ زني بر عملكرد شيره و بقاي گياه دارويي آنغوزه
رضا اميدبيگي1 و محمدرضا پيرمرادي2
1- عضو هيأت علمي 2- دانشجوي كارشناسي ارشد سابق دانشكده كشاورزي دانشگاه تربيت مدرس
تهران- تقاطع بزرگراههاي شهيد چمران و جلال آل احمد، صندوق پستي 381-16415


خلاصه

آنغوزه از گياهان دارويي مهم تيره چتريان است. ريشه اين گياه شيره‌اي را در خود ساخته و دخيره مي‌كند كه با عمل تيغ‌زدن مورد بهره‌وري قرار مي‌گيرد. اين شيره مصارف دارويي داشته و جهت تهية داروهاي ضد انگل، ضد تشنج و قاعده آور مورد استفاده قرار مي‌گيرد. در اين تحقيق اثرات پنج روش تيغ زني عرضي (شاهد)، دو طرفه، يك طرفه، طولي و تلفيقي (تركيبي از يكطرفه و طولي) بر روي عملكرد شيرابه دهي و بقاي گياه آنغوزه مورد بررسي قرار گرفت. ميانگين عملكرد توليد شيرابه در روشهاي تيغ زني عرضي (شاهد)، دو طرفه، يك طرفه طول و تلفيقي به ترتيب 9/62، 6/59، 0/39، 6/19 و 4/43 گرم در بوته بود و درصد سبز شدن (بقاء) گياهان نيز به ترتيب 12،86 ،‌94،‌76 و 96 درصد بود. طبق نتايج اين تحقيق، تيغ زني به روش دو طرفه جهت بهره‌برداري از گياه آنغوزه توصيه مي شود.

مقدمه :

آنغوزه (Ferula assa-foetida L) گياهي است علفي، چند ساله و و مونوكارپيك. قطر ريشه آنغوزه بين 10 تا 12 سانتي‌متر و طول آن 30 تا 40 سانتي‌متر مي‌باشد. صمغ استخراج شده از اين گياه با عمل تيغ زني رأس طوقه انجام مي‌گيرد. در ايران از روش تيغ‌زني عرضي براي استحصال شيره استفاده مي‌شود و به اين صورت كه يك برش عرضي در رأس طوقه گياه زده مي‌شود و جوانه انتهايي كه در اين ناحيه وجود دارد قطع مي‌گردد و منجر به مرگ گياه مي‌شود و به اين جهت نسل اين گياه مفيد در معرض انقراض است. هدف از انجام اين تحقيق يافتن روشي صحيح ازتيغ زدن ريشه است به طوري كه نه تنها حداكثر شيرابه كسب گردد و از نظر اقتصادي مقرون به صرفه باشد بلكه به ادامه حيات گياهان آنغوزه صدمه‌اي وارد نگردد.

مواد و روشها :

اين تحقيق در منطقه‌اي به نام خمروت در 35 كيلومتري شمال شرقي زرند و 100 كيلومتري شمال غرب شهر كرمان انجام گرفت. پنج روش تيغ زني شامل روش عرضي (سنتي)، يك طرفه، دو طرفه، برش طولي و تلفيقي (تركيبي از يك طرفه و برش طولي) در اين تحقيق مورد مطالعه قرار گرفت. براي هر تيمار 10 گياه به صورت تصادفي تيغ زده شد و شيره اين ده گياه نيز در طي 15 مرتبه تيغ زني در يك ظرف جداگانه جمع‌آوري شدند. شيرابه‌هاي جمع‌آوري شده در هر ظرف در پايان دوره بهره برداري توزين و در پايان مرحله تيغ زدن گياهان تيغ خورده خاك داده شده و در بهار سال بعد تعداد گياهان سبز شده شمارش شدند.
نتايج و بحث:

نتايج اين پژوهش نشان داد (شكل 1) كه ميزان عملكرد توليد شيرابه در روشهاي عرضي (شاهد)، دو طرفه، يك طرفه، طولي و تلفيقي به ترتيب 9/62، 6/59، 0/39، 6/19 و 4/43 گرم در هر بوته بود. روش تيغ زني عرضي (شاهد) كه در حال حاضر در ايران اجرا مي‌شود با روش دو طرفه از نظر ميزان عملكرد توليد شيرابه (به ترتيب 9/62 و 6/59 گرم شيره) اختلاف معني‌داري نداشت. روشهاي تلفيقي و يك طرفه نيز از اين نظر اختلاف معني داري با يكديگر نشان ندادند. روش طولي مناسب تشخيص داده نشد زيرا شيره دهي پس از چند بار تيغ زدن به شدت كاهش مي‌يابد و محل تيغ خورده خشك مي‌شود. اين روش كمترين توليد را داشت. اثر روشهاي تيغ زني بر بقاء گياهان نيز اختلاف معني‌دار داشت. به طوري كه از 50 گياه تيغ خورده به هر روش 60، 43، 47، 48 و 38 گياه (12، 86، 94 و 76 درصد) به ترتيب در روشهاي عرضي، دو طرفه، طولي و تلفيقي باقي ماندند و در سال بعد مجدداً سبز شدند و توليد پيكر رويشي كردند (شكل 2). در اين تحقيق روش دو طرفه جهت تيغ زني گياه آنغوزه توصيه مي‌گردد. چون ضمن اينكه اين روش از نظر آماري عملكرد شيره‌دهي مساوي با روش عرضي داد ادامه حيات درصد بيشتري از گياهان بهره برداري شده را نيز در مرتع امكان پذير مي كند.


شكل 1، ميانگين شيرابه‌دهي هر بوته گياه آنغوزه در هر يك از روشهاي تيغ زني

شكل 2،‌ميانگين درصد زنده ماندن گياهان آنغوزه


منابع :

اشرفي، علي. 1368. بهره برداري آنغوزه، انتشارات اداره كل منابع طبيعي استان فارس،‌ 80 صفحه
حيدري‌پور، مسعود. 1369. آنغوزه، انتشارات اداره كل منابع طبيعي استان كرمان، 28 صفحه
شاد، قاسم. 1374. اتكولوژي كما آنغوزه و بررسي روشهاي بهره‌برداري از آن در منطقه محمدآباد چلپو كاشمر. پايان نامه دوره كارشناسي ارشد مرتع، دانشكده منابع طبيعي، دانشگاه علوم كشاورزي گرگان، 112 صفحه.



Methods of Incisions on Resin yield and Survival of asafoetida
Reza Omidbaigi and Mohamad Reza Pirmoradi
College of Agriculture, Tarbiat Modarres University
romidbaigi@yahoo.com E-mail:

Abstract
The resin of root of asafo etida (Ferula assa-foetida L.) secreted by incising of the root and has medicinal property. methods consist of widthwise (as control), one-side, lengthwise and composition (mix of one-side and lengthwise method) on resin yield and survival of asafoetida were studied.The average yields of resin in widthwise, two-sided, one-sided, lengthwise and composition method was 62.9, 59.6, 39.0, 19.6 and 43.4 g per plant respectively, and percentage of survived plant was 12, 86, 94, 76 and 96 respectively. According to the results two-sided incision method of the asafoetida is more suitable and recommended

 

["Pejman"]

بررسي تاثير كودهاي ازته، فسفره و پتاسه بر عملكرد گياه دارويي
Thymus daenensis (آويشن)
كريم باقرزاده1،پرويز باباخانلو2 و بابك بحريني نژاد1
1 - عضو هيأت علمي مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي اصفهان
2- موسسه تحقيقات جنگلها و مراتع- اصفهان - ص. پ . 199 - 81785


خلاصه

Thymus daenensis يكي از گونه‌هاي دارويي بومي كشور ايران است كه به‌صورت خودرو در مناطق مختلف كشور ديده مي‌شود. به علت داشتن تركيبهاي مؤثر مشابه با گونه استاندارد (T. vulgaris) مي‌تواند در صنايع دارويي، بهداشتي و غذايي مورد استفاده قرار گيرد بررسي امكان كشت و توليد انبوه اين گونه از اهميت ويژه‌اي برخوردار است. اين تحقيق با هدف بررسي تأثير عناصر NPK بر روي عملكرد سرشاخه گلدار گياه در سال زراعي 1376 در مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي اصفهان اجرا گرديد. در اين ازمايش عملكرد سرشاخه گلدار گياه تحت تأثير چهار سطح كود ازته (صفر، 150، 200 و 250 كيلوگرم برمبناي ازت خالص در هكتار)، سه سطح كود فسفره (صفر، 100 و 150 كيلوگرم بر مبناي P2O5 در هكتار) و سه سطح كود پتاسه (صفر، 50 و 100 كيلوگرم پتاسيم بر مبناي K2O در هكتار) با استفاده از آزمايش فاكتوريل در قالب طرح بلوكهاي كامل تصادفي در سه تكرار مورد ارزيابي قرار گرفت كه كودهاي ازته و فسفره موجب افزايش عملكرد وزن خشك سرشاخه گرديدند.
واژه‌هاي كليدي: ازت، فسفر، پتاسيم، عملكرد، آويشن


مقدمه

بخش بيشتر گياهان دارويي در كشور از عرصه‌هاي طبيعي اين گياهان جمع‌آوري مي‌گردد و بنابراين اصول بهداشتي و فني در جمع‌آوري، خشك كردن و بسته بندي آنها كمتر رعايت مي‌شود (2). علاوه بر اين بهره‌برداري بي رويه در طبيعت باعث تخريب رويشگاههاي اين گياهان شده است. بنابراين كشت زراعي اين گونه‌ها و تلاش براي افزايش عملكرد آنها در واحد سطح اهميت دارد. از جمله بيماريهاي شايع و با اهميت، بيماريهاي قارچي و ميكروبي هستند كه با استفاده از تركيبهاي فنلي آويشن مي‌توان به نحو مؤثري با برخي از آنها مقابله كرد (1).
گياه T. daenensis به دليل داشتن بتا - كاريوفيلن، تيمول و كارواكرول به عنوان ضدالتهاب، مسكن، ضدميكروب و مؤثر در تسكين علائم سرماخوردگي كاربرد دارد (4). تيمول موجود در گياه T. daenensis داراي اثر آنتي سپتيكي 20 برابر فنل و اثرات سمي كمتر از آن مي‌باشد (5). از روغن‌هاي اين گياه به عنوان اسانس مطبوع كننده، دئودورانت، ضدعفوني كننده و ضدسرفه همچنين در دهان شويه‌ها و غرغره‌ها بكار مي‌رود (3 و 5). بر اساس بررسيهاي انجام شده تا كنون هيچ‌گونه تحقيقي در مورد تاثيركودها بر روي عملكرد سرشاخه گلدار گياه T. daenensis انجام نشده و براي اولين بار اين آزمايش انجام شد.

مواد و روشها

پس از انتخاب زمين در ايستگاه تحقيقاتي شهيد فزوه در اواسط مهر ماه 1375 زمين شخم زده شد و در اسفند همان سال زمين طبق نقشه طرح آماده سازي و كودهاي فسفاته و پتاسه يك ماه قبل از كشت در كرتها توزيع شد. در اين تحقيق تاثير چهار سطح كود ازته (صفر، 150، 200 و 250 كيلوگرم برمبناي ازت خالص در هكتار)، سه سطح كود فسفره (صفر، 100 و 150 كيلوگرم بر مبناي P2O5 در هكتار) و سه سطح كود پتاسه (صفر، 50 و 100 كيلوگرم پتاسيم بر مبناي K2O در هكتار) برعملكرد سرشاخه گلدار گياه با استفاده از آزمايش فاكتوريل در قالب طرح بلوكهاي كامل تصادفي در سه تكرار مورد ارزيابي قرار گرفت. بذرهاي مورد استفاده از تعدادي بوته گياه كه از نظر رشد رويشي كاملاً يكنواخت بودند تهيه گرديد. كشت در اول ارديبهشت ماه 1376 روي پشته‌ها به فاصله 50 سانتيمتر روي پشته‌هايي كه به فاصله 30 سانتيمتر ايجاد شده بودند انجام شد.
در مرحله گلدهي سرشاخه گلدار گياه جمع‌آوري و در شرايط يكسان و سايه خشك و توزين گرديد. علاوه بر اين ميزان جذب عناصر NPK در گياه اندازه‌گيري شد و نتايج حاصل توسط برنامه كامپيوتري S.A.S تجزيه آماري گرديد و ميانگين‌ها توسط آزمون چند دامنه دانكن در سطح احتمال 1 درصد مقايسه شدند.


نتايج و بحث

بر اساس نتايج بدست آمده در اين آزمايش, كودهاي ازته و فسفره موجب افزايش عملكرد وزن خشك سرشاخه گلدار گياه گرديدند، به‌طوري كه با افزايش كود ازت به خاك سرشاخه گلدار به ميزان 3142 كيلوگرم وزن خشك در هكتار در تيمار 250 كيلوگرم ازت در هكتار توليد شد. با افزايش كود فسفره به خاك نيز روند افزايش مشاهده گرديد، به‌طوري كه حداكثر ميزان سرشاخه گلدار خشك در هكتار در تيمار 150 كيلوگرم فسفر به ميزان 2930 كيلوگرم توليد شد. كه براي هر دو عنصر ازت و فسفر ميزان توليد سر شاخه گلدار خشك نسبت به شاهد در سطح احتمال 1 در صد معني‌دار است. اختلاف بين مقادير مختلف كود پتاسه براي افزايش عملكرد وزن خشك سرشاخه گلدار معني‌دار نبود. بين عناصر ازت و فسفر براي افزايش عملكرد وزن خشك سرشاخه گلدار گياه اثر متقابل مشاهده گرديد، به‌طوري كه حداكثر عملكرد وزن خشك سرشاخه گلدار با ميانگين 3552 كيلوگرم در هكتار در تيمار 200 كيلوگرم ازت و 150 كيلوگرم فسفر در هكتار توليد شد. در مجموع نتايج اين آزمايش نشان مي‌دهد كه مقدار 200 كيلوگرم ازت به همراه 150 كيلوگرم فسفر در هكتار و مقدار پتاسيم قابل جذب كه بتواند حداقل جذب 14/2 درصد در وزن خشك (حداكثر ميزان پتلسيم جذب شده در گياه) را براي گياه تأمين نمايد موجب افزايش محسوس عملكرد وزن خشك سرشاخه گلدار گياه خواهد شد. استفاده بيش از حد كودهاي شيميايي ممكن است باعث كاهش كيفيت مواد موثر گردد كه براي هرگونه گياهي بايد مورد تحقيق و بررسي قرار گيرد. علاوه بر اين تاثيرات سوء زيست محيطي ناشي از مصرف اين كودها بايد مد نظر قرار گيرد.

سپاسگزاري

بدين‌وسيله از كليه همكاران و هماهنگ كننده طرح آقاي مهندس پرويز باباخانلو، كارمندان ايستگاه تحقيقاتي شهيد فزوه، دانشكده علوم دانشگاه اصفهان، آقاي دكتر اكبر مستأجران، دانشكده داروسازي دانشكده علوم پزشكي اصفهان، آقاي دكتر نصراله قاسمي به‌خاطر همكاريهاي بيدريغ ايشان نهايت قدرداني را دارم.

منابع

1 - سركاراتي، محمد. 1345. مطالعه شيميايي آويشن. پايان نامه دكتري. دانشكده داروسازي دانشگاه تبريز.
2 - صمصام شريعت، هادي. 1371. عصاره‌گيري و استخراج مواد مؤثره گياهان دارويي و روشهاي شناسايي و ارزيابي آنها. انتشارات ماني.
3. British Herbal Pharmacopoeia. 1983. British Medicine Association, Megaron Press LTD. Baurnemouth. pp. 130 , 180.
4. Marthindale, W. 1982. - 1983. The extra pharmacopeia 28th edition. pp. 11-12.
5. Tgler, V.E., Bardy, L.R. and Robbert, J.E. 1988. Pharmacognosy, 3th edition. Lea Febiger. pp. 73, 77.


Study on Effect of NPK Fertilizers on Thymus daenensis
K. Bagherzadeh, P. Babakhanlou and B. Bahreininejad
Agricultural and Natural Resources Research Center of Esfahan
P. O. Box 81785-199

َAbstract
Thymus daenensis is an endemic plant in Iran. This plant has similar active components with Thymus vulgaris and can be used in drugs, hygienic and food industries. Study on large scale cultivation of this plant is very important.This study has carried out in 1995 in Agricultural and Natural Resources Research center of Esfahan.. Nitrogen fertilizer has used in 3 levels: 0, 150 and 200 Kg/ha N and Phosphorus fertilizer has used in 3 levels: 0, 100 and 150 Kg/ha P2O5 and Potasium fertilizer in 3 levels 0. 50 and 100 Kg/ha K2O in a randomized complete block design in factorial way. Phosphorus and Nitrogen fertilizers could increase aerial parts of T. daenensis.
Keywords: Fertilizer, Thymus daenensis, production

 

["Pejman"]

توانمندي منطقه كاشان در زراعت گياه دارويي خارمريم
(Silybum Marianum)
حسين بتولي
عضو هيأت علمي مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي استان اصفهان ( ايستكاه تحقيقات مناطق خشك و بياباني كاشان ). كاشان - ميدان بسيج - جنب هلال احمر - ايستگاه تحقيقات مناطق خشك و بياباني - ص پ 487 - تلفن : 4234498 و 4234955- 0361-
Email : Ho _ Batooli @ yahoo.com


خلاصه

خارمريم (Silybum Marianum (L) Gaerth. ) ، گياهي بوته‌اي خاردار ، دو ساله ، داراي برگهاي طوقه‌اي درشت و ابلق و ساقه گل دهنده منتهي به كاپيتولهاي بزرگ مي‌باشد. اين گياه متعلق به خانواده كاسني (Compositae) است. در اين تحقيق به منظور مطالعه زراعت اين گياه در منطقه كاشان ، به دو روش كرتي و نواري ، بذرهاي گياه به صورت مستقيم كشت شد. نتايج حاصل از اين تحقيق نشان داد كه مناسب ترين زمان كشت مستقيم بذر در مزرعه ، اوائل فصل پاييز مي‌باشد. كشت نواري ( رديفي ) كه فواصل بوته‌ها 30 تا 50 سانتيمتر و فواصل رديفها 2 تا 5/2 متر از يكديگر ، بهترين بازده توليد محصول را نشان داد. چرخة رويشي گياه ، هفت ماه و دوره زايشي سه ماه مي‌باشد. ميانگين عملكرد بازده توليد بذر در هكتار ، بين 1200 تا 1500 كيلو گرم برآورد شد. همچنين متوسط توليد ساليانه علوفه خشك گياه ، 4 تا 5 تن در هكتار مي‌باشد. تنها آفت مشاهده شده در روي گياه ، كرم برگ خوار مي‌باشد كه در صورت مبارزه شيميايي ، قابل كنترل مي‌باشد.
واژه‌هاي كليدي: خارمريم، گياه دارويي، كاشان


مقدمه

خار مريم(Silybum Marianum (L) Gaerth. ) گياهي بوته‌اي خاردار ، يكساله و يا دو ساله و متعلق به خانواده كاسني (Compositae) مي‌باشد. برگهاي ابلق گياه به صورت طوقه‌اي در فصل پاييز و زمستان رشد و نمو نموده و ساقه گل دهنده ( گل آذين‌هاي كاپيتول ) در اوائل بهار به تدريج ظاهرمي گردد. خارمريم اغلب در نواحي شمالي و جنوبي كشور به عنوان علف هرز در حاشيه مزارع ، اطراف جويبارها و پيرامون باغها و اراضي كشاورزي متروكه مي‌رويد.(1) اين گياه در شرايط اقليمي كاشان داراي چرخة حياتي دو ساله مي‌باشد. امروزه به واسطه مواد موثره موجود در بذرهاي خار مريم ، از جمله گياهان دارويي با ارزش بشمار مي‌آيد كه در اغلب نقاط كشور به صورت زراعي كشت و پرورش مي‌يابد. تركيبهاي موجود در بذرهاي گياه در پيشگيري و درمان آسيبهاي توكسيك ، متابوليك ناشي از مواد مختلف و نيز در درمان هپاتيت حاد، از اهميت خاصي برخوردار است (2و3).

روش تحقيق

در طي اين بررسي ، پس از آماده سازي خاك بستر كاشت در سطح مزرعه آزمايشي ، عمليات كاشت مستقيم بذرهاي بوجاري شده طي دو فصل بهار و پاييز ، به صورت نواري و كرتي انجام گرفت. شيوه آبياري سنتي ( ثقلي) و سيستم آبياري تحت فشار ( قطره‌اي با استفاده از لوله هايType) براي بذرهاي كاشته شده ، اجرا شد. تقويم حياتي گياه از زمان كاشت بذر تا مرحله بذردهي ( چرخة كامل حياتي گياه ) يادداشت برداري شد. پس از رسيدن تدريجي بذرها در اواسط بهار ، مرحله برداشت و جمع آوري كاپيتولها به شيوه مكانيكي انجام گرفت. پس از بوجاري بذرها ، ميانگين توليد بذر در هكتار ارزيابي شد. آفات و بيماريهاي شايع در روي گياه ، به خصوص در اواسط بهار به طور مشاهده‌اي يادداشت شد.

نتايج و بحث

نتايج حاصل از اجراي چنين طرحي طي سه سال در دشتهاي منطقه كاشان نشان داد كه بهترين زمان كشت مستقيم بذر در عرصه مزرعه ، اوائل فصل پاييز مي‌باشد. طي فصل پاييز و زمستان ، اندازه برگهاي طوقه‌اي گياه بيش از 30 تا 40 سانتيمتر بالغ مي‌گردد و ساقه‌هاي گل دهنده در اواسط فروردين ماه ظاهر مي‌شوند. ميوه‌ها نيز طي 40 تا 50 روز تا اواخر خرداد ماه به تدريج مي‌رسند. كشت رديفي كه فواصل بوته‌ها 30 تا 50 سانتيمتر و فواصل خطوط 2 تا 5/2 متر از يكديگر ، بهترين بازده در توليد محصول را به همراه داشت. شيوه آبياري مناسب براي كشت انبوه ، آبياري تحت فشار به شيوه قطره‌اي با استفاده از لوله‌هاي Type ، بازده مناسبي را نشان داد. طول دوره حياتي گياه از اوائل مهر ماه آغاز و در اواسط تير ماه به اتمام مي‌رسد. چرخة رويشي گياه نزديك به هفت ماه يعني تا اواسط فروردين ماه ادامه مي‌يابد و ساقه‌هاي گل دهنده، اوائل ارديبهشت ماه و بذرهاي گياه در اواسط خرداد ماه تا اواسط تير ماه مي‌رسند. عمق نفوذ ريشه‌هاي گياه در خاك حاصلخيز رسي - شني ، 60 تا 90 سانتيمتر و به صورت مخروطي است. ميانگين عملكرد بازده توليد بذر در هكتار ، بين 1200 تا 1500 كيلوگرم برآورد شد. متوسط توليد ساليانه علوفه خشك گياه 4 تا 5 تن در هكتار مي‌باشد. در بررسي برآورد نياز آبي گياه به شيوه غرقابي ، نشان داد كه ميزان آب مورد نياز گياه مشابه زراعت گندم در منطقه كاشان مي‌باشد. تنها آفت مشاهده شده در روي گياه ، شته سياه و سبز و كرم برگ خوار مي‌باشد كه در اواسط ارديبهشت ماه ظاهر مي‌شود و در صورت عدم مبارزه چند نسل تجديد حيات مي‌يابد.

منابع

1.اميدبيكي،رضا.1379.توليد و فرآورده‌هاي گياهان دارويي.جلد سوم.انتشارات آستان قدس رضوي.379ص
2. Kowalewsk.k.Szilajtis. R.,Herba Polonica , 33 (1987) 17
3. Schmid.W. in Bohme / K. Hartke: , Kommentars.DAB8. pp , 480.


The ability of kashan area in cultivation
of Silybum Marianum medicinal plant
Hossien Batooli
Ph.D. Plant Ecology , Research Center of Isfahan Agricultural and Natural Resources , Research Station of Kashan Desert and Dry Region. Basij sq.Kashan, Iran ,
P.O.487, Tel-0361 - 4234498 & 4234955. E-Mail: Ho_batooli@yahoo.com

Abstract
Silybum Marianum is a biennial forbe fruticose plant with roset leaves , bearing flower stem which terminates to rather large capitules that appears on derivation and subdivision branche. This plant in ecological conditions of kashan has biennial vital cycle. For this reason the plan of cultivation, growth and producement of effective materials of Silybum Mariaum plant were examined. During this study , ripe seeds of plants in spring and autumns season has been cultivated directly in the bed of ready and fertile soil in the form of stripped. The method of irrigation as deep water and under pressure system ( dripping) for sown plant has been examined. The phenology of plant from the time of seed sown until giving seed stage were written , After the seeds grdually ripen , with drawal and seed collection stage was performed mechanically , and the amount of seed production in every hectare was evaluated. Common diseases and pests investigated too. The results of such project during 3 year in kashan region showed , the best time for direct sown of seed in the farm is the beginings of autumn season. The best efficiency of products was in striped sown with 30-50 cm intervals for bushes and line intervals 2-2.5 meter from each other. The method of irrigation under pressare in the way of dripping with type pipe is the most suitable method of irrigation for mass sown. The period of plant life begins in the first days of Octobers and ends of Septmber and in the middles of july ends , the seeds gradually ripenin the middle of june and continues to the middles of july. The average efficiency of seed product in each hectare in ecological conditions of kashan estimates 1200-1500 kilogram. The annual average production of drygrass is between 4-5 tons in each hectare. The only observed pest on the plant was leaf eating worm( caterpillar), which appears in the middles of April and in the lack of chemical battle, revives for several generations.
Keywords:medicinal plant, silybum marabium , cultivation

 

["Pejman"]

اثر دما و مدت زمان نگهداري بر قابليت حيات بذر سنبل الطيب(Valeriana sisymbriifolia)
زرين تاج بردبار 1 و مسعوداسماعيلي شريف 2 بابک بحريني نژاد 3
1-كارشناس 3و2-عضو هيئت علمي مركزتحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي اصفهان
اصفهان- شهرك اميرحمزه-ص پ 199-81785



خلاصه

در ميان گياهان تيره سنبل الطيب ، والرينها بصورت يك جنس مهم اقتصادي مطرح هستند.اين مطالعه بمنظور ارزيابي كيفيت بذرگياه والرين كوهستاني(Valeriana sisymbriifolia Vahl.) به اجرا درآمد. ابتدا بذر هاي جمع آوري شده از گياه،خالص سازي و سپس بسته بندي و در سه محدوده دمايي قرارگرفتند ودر طول يكسال ،از نظر ميزان جوانه زني تست شدن(تصوير الف) پس از آناليز داده ها , نتايج آزمايش نشان داد كه مدت زمان نگهداري درسطح1%معني دارميباشدو در طول مدت نگهداري قوه ناميه بذر کاهش خواهد يافت وبهترين دمابراي نگهداري بذرصفر تا پنج درجه سانتيگرادتوصيه مي شود.
واژه هاي کليدي : قوه ناميه ، سنبل الطيب ، زمان نگهداري.

مقدمه :

گياه والرين كوهستاني (Valeriana sisymbriifolia (تصوير ب) يكي ازشش گونه موجود جنس سنبل الطيب در ايران است كه در نواحي شمالي ومركزي كشور پراكندگي دارد(1) بطور كلي سنبل الطيب بعنوان يك ضعيف كننده سيستم اعصاب مركزي داراي فعاليت ضد اسپاسمي و معتدل كننده مي باشد. اثر آرام بخشي ملايم آن را به والپوترياتها و سزكويي ترپنها نسبت ميدهند(3و5)در حال حاضر بدليل مشكلاتي كه در زمينه بذر واستقرار آن وجود داردكشت آن بصورت زراعي ممکن نيست .تحقيقات انجام شده در سطح دنيا اغلب منحصر به گونه هاي هندي و اروپايي سنبل ا لطيب مانند: V.jatamansii و .V.officinalisمي‌باشد.(1و2)


مواد و روش ها:

ابتدا بذرها از منطقه فريدونشهراصفهان در خرداد ماه جمع آوري شدند.سپس در مجاورت آفتاب بمدت 12ساعت خشك شده ودر پاكتهاي آلومنيومي سه جداره بسته بندي شدند.اين مطالعه با بررسي دو عامل درجه حرارت نگهداري در سه زير سطح (5+,5-,25+)درجه سانتي گرادومدت زمان نگهداري در شش زيرسطح(2,4,6,8,10,12)ماه در قالب طرح آماري كاملا تصادفي در پايه فاكتوريل اجرا گرديد.داده ها توسط نرم افزارsas مورد تجزيه وتحليل آماري قرار گرفتند.


نتايج و بحث:

با توجه به جدول تجزيه واريانس(جدول1)اثر مدت زمان نگهداري بذر بر شاخص هاي درصد جوانه زني و نسبت ساقه به ريشه,بسيار معني دار بود(P<0.01).با توجه به جدول 2دوران حفظ قوه ناميه اين بذر از يک توزيع طبيعي اطراف ميانگين بر خور دار است واين امر امکان رسم منحني هاي کلي را براي پيش بيني قوهناميه بذر درشرايط نگهداري بدست مي دهد.کاهش ناگهاني در صد جوانه زني(38%و43%) درماههاي هشتم ودهم بدليل شرايط نامناسب در جوانه زني حاصل شده است از طرف ديگر زمان لازم براي کاهش پنجاه درصدي قوه ناميه در اين گونه بيش ازِيک سال است بدين ترتيب درصد جوانه زني متاثر از درجه حرارت نبوده بلكه متاثر از طول مدت نگهداري مي باشد و داراي يك آهنگ ملايم كاهش درجوانه زني است . درجه حرارت نگهداري گر چه تاثير معني داري بر هيچ يك از شاخص هاي, درصد جوانه زني,سرعت جوانه زني ونسبت ساقه به ريشه نداشت, ليكن بنظر مي رسد دماهاي زير صفروبالاتر از25درجه سانتي گراد,موجب كاهش كيفيت بذر خواهد شد
منابع:

موسوي الاشلو،ابراهيم1380.فلور ايران، شماره37،تيره سنبل الطيب يا علف گربه(Valerianaceae)،مركز تحقيقات منابع طبيعي و امور دام استان خراسان، انتشارات مؤسسه تحقيقات جنگلها و مراتع
امن زاده يعقوب 1374 بررسي مورفولوژي و فيتوشيمايي گياه Valeriana sysmbriifolia ،پايانامه دكتري عمومي داروسازي ،دانشگاه اصفهان.
صيفي،محمد جعفر،1375بررسي اثر سداتيو ريشه هاي گياهV.sysimbriifolia تز دكتري عمومي داروسازي ،دانشگاه اصفهان.
Linlahl, D. and Lilndwall, L.1989. Double blind Study of Valerian preparation .Pharamacology Biochemistry and Behaviar. Vol 32 (4),pp:1065-1066
Martindal, 1967. The extra pharmacopoea , 25th Edition London


Effect of Temperature and Storage on Seed Viability of Valerian (Valeriana sisymbriifolia)
Z. Bordbar and M. Esmaili Sharif
Isfahan Research Center of Agriculture and Natural Resources
Abstract:
Valerians are important as an economical genus of valerianaceae.This study carried out ,in order to evaluate seed quality of (Valeriana sysimbriifolia Vahl.). At first, seeds were collected then packaged and experimented in three temperature range.Germination test were checked during one year. The results showed that there were no significant difference for temperature storage, although seed storage were significant (p<0.01).With during period, seed viability decreased and the best temperature of seed storage was zero to five centigrade.
Keywords: seed technology / valerian / longivity
​

 

["Pejman"]

اثر بستر كشت و غلظت‎هاي مختلف IBA در ريشه‎زايي قلمه‎هاي ژينكو بيلوبا
ليلي برزگر طرقبه، يوسف حميداوغلي، عبدالله حاتم زاده، و عليرضا حداد1
1- به ترتيب دانشجوي كارشناسي ارشد، استادباران گروه باغباني دانشگاه گيلان و پژوهشگر ايستگاه تحقيقات گل و گياه لاهيجان


خلاصه

در اين آزمايش اثر غلظت‎هاي مختلف ايندول بوتيريك اسيد (IBA) و بسترهاي ريشه‎زايي بر ريشه‎دار شدن قلمه‎هاي ساقه برگدار ژينكو بيلوبا در گلخانه مجهز به سيستم مه‎پاش مورد ارزيابي قرار گرفت. محدوده غلظت‎هاي IBA شامل 0، 2000، 4000، 6000 و 8000 پي‎پي‎ام بود و بستر ريشه‎زايي استفاده شده شامل ماسه، پرليت و مخلوط ماسه و پرليت به نسبت حجمي مساوي بود. قلمه‎ها به طول 15 سانتي‎متر از درختان نر بالغ تهيه شدند و پس از ضد عفوني با محلول قارچكش بنوميل و تيمار با غلظت‎هاي مختلف هورمون در بسترهاي كشت قرار گرفتند. كاربرد IBA به طور معني‎داري درصد ريشه‎زايي و تعداد ريشه در هر قلمه را افزايش داد. اثر بستر كشت بر روي درصد قلمه‌هاي ريشه‎دار شده و تعداد ريشه در هر قلمه معني‎دار نبود.
واژه هاي کليدي : ريشه زايي ، ژينکو بيلوبا

مقدمه

درخت ژينكو با نام علمي Ginkgo biloba L. از خانواده Ginkgoaceae، يكي از قديمي‎ترين گونه‎هاي درختي روي زمين است. اين درخت به محدوده وسيعي از اقليم‎ها و شرايط نامساعد، آلودگي هوا، گرد و خاك و دود شهر‎ها مقاومت دارد و بوسيله قارچ، حشرات و بيماريها آسيب نمي‎بيند (2، 4، 6). بذر و برگ آن داراي خواص دارويي است و براي رفع مشكلات تنفسي از قبيل آسم، برونشيت، از دست رفتن شنوايي، ضعف گردش خون، آلزايمر، افسردگي و اضطراب بكار مي‎رود (2، 6). اين گياه دو پايه بعد از 35-20 سال وارد مرحله زايشي مي‎شود. با توجه به اينكه جهت توليد بذر به زمان طولاني نياز دارد، تكثير غير‎جنسي براي توليد گياه ترجيح داده مي‎شود. در حالي كه به منظور استفاده زينتي، همواره از پايه‎هاي نر اين گياه استفاده مي‎شود زيرا درختان ماده توليد ميوه‎هاي سمي مي‎كنند (2، 3).

مواد و روشها

جهت انجام آزمايش، قلمه‎هاي نيمه خشبي برگدار از پايه‎هاي نر ژينكو موجود در ايستگاه تحقيقات لاهيجان تهيه شد. قلمه‎ها به طول 15 سانتي‎متر و حداقل داراي سه جوانه بودند. به منظور ضدعفوني و پيشگيري از آلودگي‎هاي قارچي، قلمه‎ها قبل از قرار گرفتن در بستر‎هاي كشت با قارچكش بنوميل به غلظت 5/1 در هزار ضدعفوني شدند و سپس انتهاي قلمه با هورمون ايندول بوتيريك اسيد (IBA) به غلظت‎هاي 2000, 4000, 6000 و 8000 پي‎پي‎ام به روش فروبري سريع تيمار شدند. بسترهاي كشت مورد استفاده شامل ماسه (با قطر كمتر از 1 ميليمتر)، پرليت (با قطر بين 1 تا 2 ميلي‎متر) و مخلوط ماسه و پرليت با نسبت حجمي مساوي بود. كاشت قلمه‎ها در گلخانه مجهز به مه‎افشاني صورت گرفت. طرح استفاده شده در اين آزمايش اسپليت پلات در قالب بلوك‌هاي كامل تصادفي بود. داده‎هاي حاصل از آزمايش با استفاده از نرم‎افزاز آماري SAS مورد تجزيه و تحليل آماري قرار گرفت و مقايسه ميانگين‎ها از طريق آزمون دانكن بدست آمد.

نتايج و بحث

نتايج حاصل از تجزيه آماري نشان داد كه بستر كشت بر روي درصد قلمه‎هاي ريشه‎دار شده اثر معني‎داري ندارد. همچنين نتايج نشان داد كه غلظت‎هاي مختلف هورمون بر روي درصد قلمه‌هاي ريشه‎دار شده اختلاف معني‎دار داشته است. با توجه به آزمون دانكن مشخص ‎شد كه تيمار شاهد با كمترين درصد قلمه‌هاي ريشه‌دار شده تفاوت معني‎داري با تيمارهاي هورموني دارد. بيشترين درصد قلمه‌هاي ريشه‌دار شده متعلق به غلظت 4000 پي‎پي‎ام است. هر چند غلظت‎هاي 2000، 6000 و 8000 پي‎پي‎ام نيز تفاوت معني‎داري با غلظت 4000 پي‎پي‎ام ندارند و در يك گروه قرار مي‎گيرند. نتايج حاصل از تجزيه واريانس داده‎ها نشان داد كه بستر كشت بر روي تعداد ريشه در هر قلمه اثر معني‎داري ندارد. درحاليكه غلظت‎هاي مختلف هورمون بر روي تعداد ريشه در هر قلمه اختلاف معني‎داري دارند. مقايسه ميانگين‎ها نشان داد كه غلظت‎هاي 4000 و 6000 پي‎پي‎ام داراي بيشترين تعداد ريشه در هر قلمه بودند. اين موضوع به اثبات رسيده است كه اكسين تشكيل ريشه نابجا در قلمه‎هاي ساقه را از طريق تحريك فعاليت آغازنده‎هاي ريشه و افزايش انتقال كربوهيدرات به انتهاي قلمه تسهيل مي‎كند. تقسيم اولين سلولهاي آغازنده ريشه، به وجود اكسين دروني و يا اكسيني كه از خارج به كار برده مي‎شود، وابسته است و افزايش ريشه‎زايي قلمه‎هاي تيمار شده با اكسين به نظر مي‎رسد تا حدودي به‎واسطه افزايش هيدروليز ذخاير غذايي تحت تاثير اكسين‎ها باشد (1، 3، 5). تفاوت ريشه‌زايي بين غلظت‎هاي هورموني و شاهد نشان دهنده اين واقعيت است كه هر گاه در آغاز مرحله ريشه‎زايي مقداري هورمون اكسين در بستر موجود باشد مي‎تواند به افزايش درصد قلمه‌هاي ريشه‌دار شده كمك نمايد و از مرگ قلمه‎ها جلوگيري به عمل آيد، بطوري‎كه تعداد قلمه‎هاي ريشه‎دار شده در قلمه‎هايي كه با اكسين تيمار شده بود بطور معني‌داري، بيشتر از شاهد بود. كاهش درصد قلمه‌هاي ريشه‌دار شده در غلظت‎هاي بالاتر از 4000 پي‎پي‎ام احتمالاً به دليل به هم خوردن تعادل هورموني است. قلمه‌هاي گونه‎هاي مختلف نيازهاي متفاوتي در پاسخ به بستر ريشه‌زايي دارند. دليل اين واقعيت هنوز كاملاً شناخته نشده است. اين نتايج نشان مي‎دهد كه ژينكو بيلوبا مي‎تواند بطور موفقيت‎آميزي از طريق قلمه ساقه برگدار با استفاده از سيستم مه‎پاش ازدياد شود. كاربرد IBA مي‎تواند درصد قلمه‌هاي ريشه‌دار شده و تعداد ريشه را بهبود بخشد و غلظت 4000 پي‎پي‎ام بهترين غلظت براي ريشه‎دار شدن قلمه‎هاي ژينكو پيشنهاد مي‎شود و نيز بستر كشت ماسه با توجه به ارزان بودن و در دسترس بودن نسبت به پرليت براي ريشه‎زايي قلمه‎هاي ژينكو در شرايط مه‎پاش متناوب مناسب‌تر است.

سپاسگزاري

بدينوسيله از كليه كاركنان مركز تحقيقات لاهيجان كه در اجراي اين پروژه همكاري نمودندكمال تشكر را دارم.

منابع

1- Arteca, R. N. 1996, Plant growth substances: principles and applications. Chapman & Hall. PP. 332.
2- Bilia, A. R. 2002. Workshop report Ginkgo biloba L. Fitoterapia: 73, 276-279.
3- Hartman, H. T. , Kester, D. E. and F. T. Davies. 1975. Plant propagation principles and practices. Prentice Hall, Inc. Newjersey.
4- Huh, H. and Staba, E. J. 1992. The botany and chemistry of Ginkgo biloba L. Journal of herbs, pices and medicinal plant. 1:92-124.
5- Macdonald, B. 1990, Practical woody plant propagation for nursery growers, Timber press, PP. 670.
6- Starbuck, J. 1999. Why you need Ginkgo.Better nutrition. Vol. 61.


The effect of media and different IBA concentrations in rooting of Ginkgo biloba cuttings
Leili Barzgar Torghabeh, Yusef Hamidoghli, Abdollah Hatamzadeh, Alireza Haddad1
1. MS.c student and Asis Prof of Horticulture Dept. of Guilan university and Researcher of Institute of Ornamental Plant Research of Lahidjan

Abstract
In this experiment the effects of different concentrations of IBA and propagation media were investigated on rooting of leafy stem cuttings of Ginkgo biloba in mist conditions. The experiment was conducted with five IBA concentrations (0, 2000, 4000, 6000 and 8000 ppm) and propagation media, namely sand, perlilte and 1:1 mixtures of sand and perlite. Cuttings were provided with 15 centimeters lengths from male adult trees. Before insertion of cutting in propagation media, they were sterilled with benomil fungicide solution and treated with diferent hormone concentrations. The results showed that application of IBA significantly increased percentage of rooting and number of roots per cuttings. The effect of propagation media on percentage of rooted cuttings and the number of roots per cuttings were non significant.
Keywords: Ginkgo biloba, rooting, IBA

 

["Pejman"]

ازدياد،پرورش و فرآوري ژينكو بيلوبا
ليلي برزگر طرقبه و سيد مجتبي مظهري1
1- به ترتيب دانشجويان كارشناسي ارشد باغباني و اصلاح نباتات دانشگاه گيلان)


خلاصه

ژينكو گياه دارويي ارزشمندي است كه براي اهداف دارويي متنوعي مورد استفاده قرار مي‌گيرد. ژينكو به منظور استفاده از بذر و به خصوص برگ پرورش مي‌يابد. بذرهاي ژينكو هزاران سال است كه در طب سنتي چين استفاده مي‌شود. فرآورده‌هاي ژينكو كه امروزه در دسترس مي‌باشند از برگ آن بدست مي‌آيد. در نهالستانهاي پرورش برگ، درختان ژينكو به‌صورت متراكم كشت شده و برگها براي تهيه عصاره برداشت مي‌شوند تا مورد فرآوري قرار گيرند. عصاره برگ ژينكو يكي از مهمترين گياهان دارويي رايج در دنيا مي‌باشد.
واژه هاي كليدي : گياهان داروئي،پرورش، فراوري


مقدمه

درخت ژينكو با نام علمي Ginkgo biloba L. از خانواده Ginkgoaceae، يكي از قديمي‎ترين گونه‎هاي درختي روي زمين است. اين درخت خزان كننده در بسياري از قسمتهاي معتدل دنيا به ويژه مناطق معتدله مرطوب به‌خوبي رشد مي‌كند و به محدوده وسيعي از اقليم‎ها و شرايط نامساعد مقاومت دارد. ژينكو در خاكهاي عميق با زهكش خوب و لومي شني و حاصلخيز رشد مناسبي دارد. ژينكو به منظور استفاده از خواص دارويي بذر و به خصوص برگ پرورش مي‌يابد (3، 6).

اهميت دارويي بذر و برگ

بذرهاي ژينكو براي بيش از 1000 سال است كه در طب سنتي چين، به‌عنوان داروي قابض براي ريه استفاده مي‌شود تا آسم و سرفه را درمان كند. همچنين آنرا تصفيه كننده خون، كمك كننده هاضمه، ضد كرم، تب بر وآنتي‌بيوتيك مي‎دانند. (3). اولين كاربرد برگها در چين، در سال 1436 براي درمان بيماريهاي پوست و زخمهاي سر گزارش شد. عصاره برگ ژينكو، فعاليت بيولوژيكي وسيعي دارد. عصاره خالص برگ گياه از نظر داروشناسي، داراي عمل بازكنندگي عروق شرياني و فعال كننده گردش خون در شرائين است كه خود موجب رساندن خون بيشتر به بافتها مي‎شود. عصاره برگ ژينكو جريان خون را به مغز افزايش مي‎دهد و در نتيجه حافظه و توانايي فكري بهبود مي‎يابد. عصاره‎هاي استاندارد شده براي انواع بيماريها و نارسايي‎هاي ذهني و فيزيكي مرتبط با سن استفاده مي‎شود و در درمان آلزايمر، اسكيزوفرني، پاركينسون، نقص حافظه مرتبط با سن (AAMI)، ناتواني مغزي، افسردگي و اضطراب بكار مي‎رود. عصاره برگ ژينكو همچنين در درمان طنين مزمن گوش يا زنگ گوش، لنگي متناوب، سرگيجه مزمن، نارسايي‎هاي جنسي، درد معده، بيماري‎هاي پوستي، ايجاد لخته در رگ و ساير اختلالات قلبي، عروقي و اعصاب مركزي مؤثر است (2، 3، 6).

روشهاي ازدياد

روشهاي معمول ازدياد اين درخت از طريق بذر، پيوند و قلمه است. ازدياد از طريق بذر در خاك سبك شني، در شاسي سرد در پاييز و زمستان صورت مي‎گيرد. ازدياد اين درخت بوسيله پيوند و كوپيوند نيز مي‌تواند صورت گيرد. روش قلمه زدن براي توليد گياهاني با جنسيت مشخص استفاده مي‎شود. استفاده از هورمون IBA و سيستم مه‌پاشي، ريشه‌زايي را تسهيل مي‌كند. از ريزازديادي نيز براي تكثير ژينكو استفاده مي‌شود (1،4).

پرورش ژينكو به منظور توليد بذر

مهمترين منطقه توليد بذر ژينكو در چين است. در اين نهالستانها، آبياري زياد، كوددهي، سرزني، حلقه برداري، هرس، بازجوان سازي درختان مسن، گرده افشاني مصنوعي، پيوند شاخه‎هاي گل‎دهنده نر روي درخت ماده،سبب ازدياد بذردهي مي‌شود (4).

پرورش ژينكو به منظور توليد برگ

ژينكو به طوراختصاصي به منظور توليد برگ، براي استخراج مواد مؤثر از سال 1980 كشت مي‎شود. نهالستانها براي برداشت برگ ژينكو ابتدا در فرانسه تاسيس شدند و بعد در سومتر، جنوب كارولينا كشت وسيعي انجام گرفت. در سومتر 25000 درخت درهر هكتار وجود دارد كه به فاصله 40 سانتيمتري از هم در رديفهايي به فاصله يك متر كشت شده‎اند. براي 400 هكتار نهالستان در سومتر، اين مقدار به ده ميليون درخت در هكتار مي‎رسد. از سال 1990 پرورش دهندگان چيني به سرعت افزايش يافتند. وسعت كل كشت در چين در حدود 5000 هكتار است (5).

ساختمان و الگوي نهالستانهاي پرورش برگ

در مقايسه با نهالستانهاي پرورش بذر تراكم در نهالستانهاي پرورش برگ به طور وسيعي افزايش يافته‌است. باغهاي معمولي 150 تا 670 گياه در هكتار دارند، در حالي كه در نهالستانهاي پرورش برگ از الگوي كشت متراكم استفاده مي‎شود و بيش از 20000 گياه (در كشورهاي جنوبي) و يا بيش از 90000گياه در هر هكتار (در نهالستانهاي چين) وجود دارد. فاصله بين گياهان و رديفها 100*50 يا 50*50 سانتي متر است. درختان با اعمال هرس سنگين كوتاه نگه داشته‌مي‌شوند تا برداشت مكانيزه براحتي صورت گيرد، به‌طوري كه گياه در سال دوم بعد از كاشت، از 50 سانتيمتري بالاي سطح زمين بريده مي‎شود و در سال سوم، چهارم وپنجم به ترتيب از ارتفاع 70، 90 و 110 سانتيمتري قطع مي‎شود. در سال ششم بعد از كاشت، گياه از ارتفاع 10 سانتيمتري بالاي سطح زمين بريده مي‎شود و اين سيستم هرس ادامه مي‌يابد. به طوركلي، يك توليد خوب از نهالستان مناسب 3 يا 4 تن برگ خشك شده در هكتار است (4،5).
فرآوري برگ

برگهاي تازه برداشت شده ژينكو، در حدود 75 درصد رطوبت دارند و با عبور از خشك كن، رطوبت برگها به12 درصد كاهش مي‌يابد. روي برگهاي خشك شده تحليل شيميايي ميكروبيولوژيكي و ميكروسكوپي انجام مي‎شود تا حضور عناصر سنگين و آلودگي‎ها، آفلاتوكسين و ساير تركيبها ارزيابي شود. عصاره در يك فرآيند چند مرحله‌اي، استاندارد مي‎شود تا از نظر غلظت به سطح مطلوبي برسد. عصاره برگ ژينكو تقريباً به نسبت67:1 -35 (67-35 كيلوگرم برگ خشك شده براي توليد يك كيلوگرم عصاره) غليظ مي‎شود. به‌طور كلي 27 مرحله استخراج و دو هفته وقت مورد نياز است كه از 50 كيلوگرم برگ، يك كيلوگرم عصاره بدست بيايد (3، 6).

فرآورده‌هاي ژينكو

فرآورده‎هاي ژينكو از برگ طبيعي ژينكو، يا از عصاره برگ آن بدست مي‏آيد و به شكل دارويي (قرص، كپسول و عصاره مايع)، به‌صورت انواع خوردني‎ها و لوازم آرايشي (كرمهاي پوست، شامپو و صابون) در دسترس هستند (3).

منابع

1. برزگر طرقبه، ليلي. 1382. بررسي تاثير بسترهاي كشت، غلظت‌هاي مختلف هورمون ايندول بوتيريك اسيد و زمان قلمه‌گيري در ريشه‌زايي قلمه‌هاي ژينكو بيلوبا. پايان نامه كارشناسي ارشد. دانشگاه گيلان.
2- زرگري، علي. 1362. گياهان دارويي. جلد سوم. انتشارات دانشگاه تهران
3- Bilia, A. R. 2002. Workshop report Ginkgo biloba L. Fitoterapia: 73, 276-279.
4. Del Tredici, P.1991. Ginkgoes and people- a thousand years of interaction. Arnolida boston. 51 (2): 2-15.
5. He, S. Sun, S. and Liu, W. 1999. Leaf- cultivation of Ginkgo for medicinal use. Acta horticulturae. No. 502.143-151.
6. Huh, H. and Staba, E. J. 1992. The botany and chemistry of Ginkgo biloba L. Journal of herbs, pices and medicinal plant. 1:92-124.


Medicinal importance, growth and processing of Ginkgo biloba
Leili Barzgar Torghabeh and Seyyed Mojtaba Mazhari1
1. MS.c students of Horticulture. And Plant Breeding of Guilan University

Abstract
Ginkgo is a valuable medicine plant that it used for a variety of medicinal purposes. Ginkgo growthes in order to its seeds and leaves specially. Ginkgo seeds have been used for hundreds of years in traditional chineses medicine. The ginkgo products available today are derived from the leaf. In leaf plantations, Ginkgo trees cultivate intensively and leaves harvest in order to extract and then processing. Ginkgo leaf extract is one of the most popular hebal medicines in world.
Keywords: Ginkgo biloba, medicine, processing

 

["Pejman"]

بررسي اثر تاريخ كاشت و تراكم بوته بر اجزاء عملكرد و خصوصيات مورفولوژيك گياه داروئي زنيان
زينت برومند رضازاده1، پرويز رضواني مقدم2، محمد حسن راشد محصل3
1- دانشجوي كارشناسي ارشد زراعت 2و3- دانشيار و استاد دانشكده كشاورزي
مشهد - ميدان آزادي - دانشكده فردوسي - دانشكده كشاورزي - ص‏پ 1163- 91775

خلاصه

به منظور ارزيابي اثر تاريخ كاشت و تراكم گياهي بر خصوصيات مورفولوژيكي زنيان، تحقيقي در سال زراعي 83-82 با استفاده از آزمايش فاكتوريل بر پايه طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي شامل 16 تيمار و 3 تكرار اجراء شد. تراكم گياهي داراي 4 سطح 10، 30، 50 و 70 بوته در متر مربع بود. كشت در چهار تاريخ 16 اسفند، 8 فروردين، 29 فرودين و 20 ارديبهشت بصورت مستقيم صورت گرفت. نتايج اين تحقيق نشان داد كه تاريخ كاشت و تراكم بر خصوصيات مورفولوژيكي زنيان اثر معني‌دار دارد به‌ نحوي كه تأخير در كاشت سبب كاهش عملكرد دانه شده و تاريخ كاشت آخر (20 ارديبهشت) با عدم سبز شدن كامل همراه بود. تراكم زياد باعث افزايش ارتفاع گياه، كاهش انشعابات اوليه وثانويه، تعداد چترك در هر چتر، تعداد چتر در بوته و وزن دانه در بوته گرديد.
واژه هاي کليدي : زنيان ، مورفولوژيکي ، تاريخ کاشت ، تراکم بوته .

مقدمه

زنيان (Trachyspermum ammi) گياهي است متعلق به تيره چتريان، علفي، يكساله، بي‌كرك به ارتفاع 30 تا 90 سانتي‌متر كه به حالت خودرو در نواحي شرق هند، ايران و مصر روئيده و همچنين در مناطق ديگر نيز پرورش مي‌يابد(3). بذر زنيان خواص داروئي فراواني دارد و از آن به عنوان مقوي معده، اشتهاآور، كرم‌كش، بادشكن، ملين، ضد تهوع و از بين برنده بوي دهان استفاده مي‌كنند(2).
كريشنامورتي و همكاران اثرسه مقداربذر (4،8 و12كيلوگرم درهكتار)و 5 فاصله رديف (30،45،60،75 ،90 سانتي‌متر) را بر خصوصيات مورفولوژيك و عملكرد زنيان مورد بررسي قرار دادند. آنها دريافتند تعداد انشعابات اوليه وثانويه، كل توليد ماده خشك، تعداد چتر درگياه، تعداد بذر در هر چتر و وزن دانه در گياه در مقدار بذر 4 كيلوگرم و فاصله رديف 90 سانتي‌متر بيشتر بود. همچنين عملكرد بيشتر بذر در هكتار در مقدار بذر 8 كيلوگرم و فاصله رديف 60 سانتيمتر بدست آمد(5).
هدف از تعيين تاريخژ كاشت، يافتن زمان كاشت رقم يا گروهي از ارقام مشابه يك گياه است بطوريكه مجموعه عوامل محيطي حادث درآن زمان براي سبز شدن، استقرار و بقاء گياه مناسب باشد وضمن اينكه گياه حتي‌الامكان در هر مرحله از رشد با شرايط مطلوب خود روبرو مي‌گردد، با شرايط نامساعد محيطي برخورد نكند. بهترين تاريخ كشت منجر به حصول عملكرد بالاتري در مقايسه با ساير تاريخهاي كاشت مي‌گردد(2).

مواد و روشها

اين تحقيق در سال زراعي 83-82 با استفاده از آزمايش فاكتوريل بر پايه طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي شامل 16 تيمار و 3 تكرار در زميني به مساحت 1800 متر‌مربع در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه فردوسي به اجرا در آمد. تيمارهاي اين آزمايش شامل تركيبي از سطوح مختلف 2 فاكتور تاريخ كاشت و تراكم بود. كشت در چهار تاريخ 16 اسفند(D1)، 8 فروردين (D2)، 29 فروردين(D3) و 20 ارديبهشت (D4) بصورت مستقيم انجام شد. سطوح مختلف فاكتور تراكم نيز بصورت 10، 30،50 و 70 بوته در متر مربع در نظر گرفته شد و تراكم‌هاي مطلوب از طريق تغيير فاصله گياه روي رديف اعمال گرديد. تنك كردن زمانيكه ارتفاع گياه به cm15-10 رسيد و در روز قبل از آبياري انجام شد. پس از برداشت خصوصيات مورفولوژيكي شامل ارتفاع گياه، ارتفاع ساقه اصلي، تعداد انشعابات اوليه و ثانويه، تعداد چتر در بوته، تعداد چترك در چتر، تعداد بذر در هر چترك، وزن دانه در بوته و وزن خشك هر بوته اندازه گيري شد. نتايج حاصله با استفاده از نرم افزار MSTAT-C آناليز و مقايسه ميانگين‌ها با استفاده از آزمون دانكن انجام گرديد.

نتايج و بحث

نتايج اوليه حاكي از آن است كه اثر تاريخ كاشت برعمده فاكتورهاي مورد آزمايش معني‌دار بود(05/0p<). بدين ترتيب كه تأخير در كاشت سبب كاهش عملكرد گرديد و تاريخ كشت آخر با عدم سبز شدن همراه بود. بهترين نتايج حاصله از 2 تاريخ كاشت اول بدست آمد. تعداد انشعابات اوليه و ثانويه، تعداد چتر در بوته، تعداد چترك در چتر، تعداد بذر در هر چترك، وزن خشك هر بوته و وزن بذر در گياه در 2 تاريخ كشت اول بيش از تاريخ كشت سوم بود كه احتمالاً به دليل دوره رشد طولاني‌تر و استفاده بهتر از شرايط محيطي و همچنين رقابت بهتر با علف‌هاي هرز مي‌باشد.
تفاوت بين تاريخ كاشت اول و دوم از لحاظ تأثير بر عملكردگياه معني‌دار نبود ولي بين تاريخ كاشت اول و دوم با تاريخ كشت سوم تفاوت معني‌داري مشاهده شد و عمكرد محصول درتاريخ كشت سوم نسبت به تاريخ كشت اول و دوم به ترتيب 51/27 و 85/33 درصد كاهش نشان داد )شكل 1).
اثر تراكم نيز بر پارامترهاي مورد مطالعه معني‌دار بود؛ بدين صورت كه با افزايش تراكم، ارتفاع گياه افزايش يافت. اين امر مي‌تواند با رقابت بيشتر گياهان بر سر فضا و نور مرتبط باشد كه با نتايج حاصل از آزمايشات و كريشنامورتي و همكاران(5) مطابقت دارد. تعداد انشعابات اوليه وثانويه، كل ماده خشك توليدي، تعداد چتر در گياه و تعداد بذر در
هر چتر با افزايش تراكم روند كاهشي نشان داد. بيشترين وزن بذر در بوته مربوط به تراكم‌هاي پايين‌تر در نتيجه تعداد انشعابات اوليه و ثانويه بيشتر و متعاقب آن تعداد بالاتر چتر و چترك بود.

شكل 1: اثر تاريخ کاشت و تراکم بوته بر عملکرد گياه

منابع

1- اميني، س. 1375، تجزيه و شناسايي مواد موجود در اسانس زنيان Trachyspermum ammi به روش GC-mass و خرده‌نگاري زنيان، پايان‌نامه دكترا ، دانشگاه علوم پزشكي تهران.
2- خواجه‌پور، م. 1378 ، اصول و مباني زراعت، مركز انتشارات جهاد دانشگاهي واحد صنعتي اصفهان.
3- زرگري، ع. 1367 ، گياهان دارويي، جلد دوم، انتشارات دانشگاه تهران.
4- Gersbach, P.V. and N.Reddy, 2002, Non-invasive localization of thymol accumulation in Carum copticum (Apiaceae) fruits by chemical shift selective magnetic resonance imaging, Annals of Botany 90: 253-257.
5- Krishnamoorthy, V., M.B. Madalageri, and N. Basavaraj ,2000, Response of ajowan (Trachyspermum ammi L.) to seed rate and spacing. International Journal of Tropical Agriculture 18: 379-383.


Effects of Sowing Date and Plant Density on Morphological Characteristics of Ajowan
Zinat Boroumand Rezazadeh, Parviz Rezvani Moghadam, Mohammad Hassan Rashed Mohassel
Faculty of Agriculture, Ferdowsi University of Mashhad
E-mail: z_boroumand@yahoo.com

Abstract
Ajowan (Trachyspermum ammi L.) from family of Apiaceae is an important medicinal plant. Ajowan seeds have numerous applications such as antiseptic, expectorant, spasm relaxation. In order to study effects of sowing date and plant density on morphological characteristics of ajowan a field experiment was conducted at experimental station, faculty of Agriculture, Ferdowsi University of Mashhad during the year 1382- 83. The factorial experiment was laid out in a Complete Randomized Block Design with three replications. Treatments were combination of four levels of sowing date (16 Esfand, 8 Farvadin, 29 Farvardin and 20 Ordibehesht) and four levels of plant density (10, 30, 50 and 70 plant /m2). Results indicated that both factors had significant effects on measured parameters. Delay in planting generally caused yield reduction. No plant was emerged in the last sowing date and the best result was shown in the first and the second planting dates. Effect of plant density on different plant criteria was also significant. The highest plant height was recorded in 70 plant.m-2. Number of primary and secondary branches, total dry matter.plant-1, number of umbels in plant, primary umbels, and number of seeds per plant were decreased as plant density increased. The highest seed yield per plant was obtained in the lower plant densities.
Key words: Ajowan, sowing date, plant density

 

["Pejman"]

100

100

--*بررسي ميزان متوسط شيره دهي هر بوته آنقوزه
محمد طاهر بوستاني وحجت ا- حسيني نژاد كارشناسان اداره كل منابع طبيعي استان كرمان
كرمان ـ بلوار جمهوري اسلامي ـ نرسيده به چهار راه فرهنگيان ـ اداره كل منابع طبيعي استان كرمان​

مقدمه :

تنوع شرايط جغرافيايي و آب و هوايي در سرزمين پهناور ايران ، گوناگوني عظيمي را در شرايط اقليمي و به تبع آن جوامع گياهي اين كشور پديد آورده است . اگر چه بنا به دلايل چون چراي مفرط دام ، بهره برداري هاي بي رويه و قهر طبيعت كه خود ناشي از علل ياد شده است ، از انبوهي جوامع و گستردگي عرصه هاي تحت پوشش گياهي كاسته شده ولي با اين وجود راه نجات جوامع گياهي بازمانده از خطر انهدام و اميد به احياء رويشگاه هاي زوال يافته هنوز باقي است . ليكن دستيابي به اين دو هدف بزرگ تنها با تلاش و موقعيت سنجي برنامه ريزان و متخصصين منابع طبيعي تجديد شونده در جهت ارائه طرحها و برنامه هاي مدون مبني بر اصول علمي از يك سو و جلب مشاركت مردم در به اجرا در آوردن اين گونه طرحها از سوي ديگر امكان پذير خواهد بود .
شناخت ارزشهاي نهفته در منابع جنگلي و مرتعي از جمله عواملي است كه انگيزه حفاظت و احياء منابع تجديد شونده را قوت مي بخشد وجود گونه هاي متنوع گياهي با ارشهاي صنعتي ، دارويي و خوراكي كه بعضي از آنها نقش پر اهميتي را در صادرات غير نفتي دارا مي باشند ، جاذبه هاي فراواني را در گستره جنگلها و مراتع كشور پديد مي آورد . برخي از اين گونه ها از دير باز مورد شناسايي اطباء و دانشمندان اعصار گذشته قرار گرفته ، سابقه بهره برداري ديرينه اي در ميان مردم هر سامان داشته و پاره اي از آنها به دليل ناشناخته ماندن از نظر ارزشهاي موصوف در خور اهميت دانسته نشده و يا به واسطه صفات كم اهميت تري مورد بهره برداري قرار گرفته است .
استان كرمان نيز با وسعت 2/18 ميليون هكتار به عنوان دومين استان پهناور كشور محسوب ميشود و تنوع آب و هوايي متنوع در اين استان باعث بروز شرايط اقليمي و به تبع آن جوامع گياهي متنوعي شده است . آنقوزه يكي از گياهان بسيار مهمي است كه همه ساله مقادير قابل توجهي شيره از آن استحصال و به كشورهاي خارجي صادر ميشود ، ولي در تهيه طرحهاي بهره برداري و برآورد توليد تاكنون بر روي محاسبه ميانگين توليد هر بوته عملاً هيچگونه فعاليتي انجام نشده است .

هدف تحقيق :

در سالهاي اخير با بهره برداري هاي غير اصولي گياه آنقوزه در حال انقراض و نابودي است به منظور حفظ و حراست از رويشگاه هاي اين گياه تهيه طرحهاي بهره برداري مدون كه در آن به تمامي جنبه هاي حفظ و احياء توجه شده باشدالزامي است و در ايتراستا دانستن ميانگين متوسط هر بوته نيز ضروري بنظر ميرسد.بمنظور رسيدن به نقضها ي جنبه هاي حفظ واحياء توجه شده باشد الزامي است و در اين راستا دانستن ميانگين متوسط هر بوته نيز ضروري بنظر ميرسد. بمنظور رسيدن به نقصهاي مشترك با انجام تحقيقات موارد ذيل تحقق مييابد :
1 ـ بررسي ميانگين توليد هر بوته آنقوزه 2 ـ محاسبه توليد هر منطقه بر اساس شيره دهي هر بوته 3 ـ برنامه ريزي جهت برآورد توليد 4 ـ محاسبه دقيق ارزش ريالي توليد آنقوزه در هر منطقه 5 ـ آموزش بهره برداران به بهترين روش تيغ زني

شناسايي گياه آنقوزه :

آنقوزه گياهي است كه از خانواده چتريان Umbellifereae با نام علمي FerUla Assa Foetisa كه به فرانسوي به آن Asa Foetida و به انگليسي به آن Stingingassa گفته ميشود كه بر اثر تيغ زدن شيرابه از آن استحصال ميشود كه به نام خود گياه يعني آنقوزه معروف است . در استان كرمان دو نوع آنقوزه به نامهاي آنقوزه شيرين كه در حوالي سيريز ( مرز كرمان و يزد ) ، كوهبنان زرند و نوق رفسنجان و آنقوزه تلخ در حوالي كرمان ( كوهپايه و شرق چترود ) پابدانا ، بيدخون زرند ، جنوب سيرجان ، شمال و غرب شهر بابك پراكنش دارد، گستردگي دارد . پراكنش آنغوزه تلخ در استان كرمان به مراتب بيشتر از آنقوزه تلخ ميباشد . آنقوزه گياهي است چند ساله كه قطر ريشه گياه بر حسب سن متفاوت و ار 7 تا 10 سانتيمتر نيز ميرسد و تا عمق 30 الي 40 سانتيمتري خاك فرو ميرود . ريشه ها بصورت افقي و به موازات سطح خاك قرار دارند به دليل گستردگي ريشه گياه در حفاظت خاك نقش مهمي را ايفاء مينمايد . ريشه از دو لايه ذخيم و نازك تشكيل شده است و پوسته بيروني به رنگ قهوه اي متمايل به تيره ميباشد كه پس از خشك شدن به صورت يك لايه نازك به راحتي جدا ميشود . پوست دورني ضخيم و به رنگ سفيد مي باشد بافت ريشه بصورت چوب پنبه اي دارد و در اثر برخورد با اجسام سخت و به راحتي تغيير شكل ميدهد . منطقه يقه گياه پوشيده از اليافي است كه باقيمانده خشك شده برگهاي سنوات قبل ميباشد . با توجه به ميزان بارندگي و ساير شرايط محيطي هر چند سال يكبار به بذردهي ميرسد . و بعد از بذردهي بوته هاي آنقوزه براي هميشه خشك ميشوند ، چون در گياه بالغ تمامي شيره پرورده براي ساختن بذر به مصرف ميرسد . گل آذين به صورت چتر
مركب ميباشد و گلها هرمافروديت و به رنگ زرد ميباشد ، البته گلهاي نر و ماده نيز در گياه وجود دارد ، ارتفاع ساقه گل دهنده به دومتر نيز ميرسد بذرها به شكل راكت مي باشد و بسيار سبك هستند . رنگ پوست ساقه گل دهنده زرد و متمايل به سبز ميباشد . برگها به صورت روزن و در روي زمين گسترده ميباشند برگها سبز تيره داراي بريدگيهاي عميق هستند . برگهاي جوان بسيار شكننده بوده و به راحتي زخم ميشوند و شيره از داخل زخم تراوش مي كند . شيره آنقوزه به دو نوع اشكي و توده اي ميباشد . نوع اشكي از ساقه گياه و به مقدار كم در حالت طبيعي خارج و به درشتي يك نخود تا يك گردو مي باشد و بسيار مرغوب است . نوع توده اي بر اثر تيغ زدن فوقاني ريشه بدست مي آيد و داراي طعم گس و گزنده است و نامرغوب تر از نوع اول است . شيره آنقوزه حاوي 62% رزين 5/12% صمغ ، 3 تا 7 در صد اسانس ، 28/1 درصد اسد فروليك و به مقدار بسيار جزئي وانيلين ميباشد . آنغوزه داراي خواص درماني بسياري است و حتي در دامپزشكي نيز مورد استفاده قرار ميگيرد . طبق رأي حكما طب سنتي از نظر طبيعت خيلي خيلي گرم و نسبتاً خشك است و در درمان بيماريهايي چون فلج ، رعشه ، سستي اعضاء بسيار مفيد است . همچنين از شاخ و برگ خشك شده آنقوزه در زمستان براي تغذيه دام استفاده مي شود
عمليات پژوهشي طرح :
در سالهاي اخير به دليل افزايش جمعيت ، بهره برداري رو به افزايش است و بهره برداران همواره سعي مي كنند كه بيشترين توليد را به دست آورند . به دنبال اين روند در سالهاي اخير بهره برداري از گياه فوق منوط به تهيه طرحهاي بهره برداري مدون گرديده است . در تهيه طرحهاي بهره برداري معمولاً طراحان به آمار و ارقام متفاوتي استناد مي كنند كه عموماً پايه و اساس درستي ندارند ، لذا به منظور وحوت رويه در طراحي طرحهاي بهره برداري بايستي به ميزان توليد متوسطي جهت هر بوته دست يافت كه هدف از تحقيقات حاضر دستيابي به ميزان توليد متوسطي جهت هر بوته دست يافت كه هدف از تحقيقات حاضر دستيابي به اين مهم ميباشد . بدين منظور در دو منطقه از استان كه از نظر شرايط اكولوژيكي ، توپوگرافي ، پوشش گياهي و - شبيه هم هستند . ( تيكدر كرمان و بيدخون زرند ) 6 قطعه ( در هر منطقه سه قطعه ) به صورت پلاتهاي صد متر مربعي ( 10 10 ) به طور تصادفي در نظر گرفته شد و ضمن محصور نمودن اين قطعات نسبت به شمارش بوته هاي قابل بهره برداري اقدام و سپس با تيغ زدن هر بوته در طي دوره بهره برداري كه يكصد روز ميكشد نسبت به توزين شيره به دست آمده از هر گياه پرداخته و ضمن مقايسه توليد هر پلات با پلات ديگر ميزان متوسط توليد هر بوته در كل پلاتها اقدام گرديد . در جدول زير نتايج حاصل از آماربرداري در پلاتهاي شش گانه ذكر گرديده است .


نتيجه گيري :

چنانچه از جدول فوق هويداست در اين تحقيقات جمعاً در شش پلات 87 بوته قابل بهره برداري بوده اند كه جمعاً ميزان 3615 گرم آنغوزه استحصال شده است . با تجزيه و تحليل نتايج بدست آمده با استفاده از روشهاي آماري نهايتاً اين نتيجه حاصل شد كه ميزان متوسط شيره دهي هر بوته آنقوزه برابر 7/39 گرم مي باشد كه ميتواند در طراحي طرحهاي بهره برداري توسط كارشناسان و افرادي كه طرحهاي بهره برداري آنقوزه تهيه ميكنند مد نظر قرار گيرد .


منابع :

1 ـ عماد،مهدي . 1378 .مجموعه كتب شناسايي گياهان دارويي ، صنعتي مرتعي و جنگلي و موارد مصرف آنها . انتشارات توسعه روستايي
2 ـ قهرمان،احمد. زمستان1378.فلورگياهي ايران.انتشارات دانشگاه تهران
3 ـ زرگري،علي.آذرماه1368.گياهان دارويي.انتشارات دانشگاه تهران
4 ـ ميرحيدري،حسين.1372.معارف گياهي.دفتر نشر فرهنگ اسلامي
Abstract
Study Of The Average Amount Of Self Succulent In Every Stinging assa
Mohammad Taher Bostani _ Hojat Allah Hoseiny Nejad
Kerman _ Bolvar Jomhori _ Natural Ressorces Total Office
Kerman is the Second Vast State in Iran and in About 18/2 Milion Hectar that Have Varios Climate and Phyto Scocieties . Stingingassa IS One of the Important Medicine Plants That Noticible Amount Of That Exploit Every Year And Consume In Side And Outside Of The Country .
And Because Of That a Huge Foreign Enchange Arive In Country . Scientific Name Of This Plant Is Ferula Assa Foetida From Umbellifereae Family .
To Calculate The Average Amount Of Self succulent For Every Plant , Six 100 m2 Plate Have Selected In Tow Diferent Area But Similar Conditions And Topographies . After Exploitation The Production Of Every Plant Has Weighed And with Using Of Statistics Methods , The Average Of Self Succulent Of Every Plant Has Entimated In About 39.7 gr . so Experts can Use These Results IN Providhng The Exploitation Project After This .

 

["Pejman"]

تعيين شرايط مناسب خشك كردن پس از برداشت توده سير سفيد همدان Allium sativum) (
فريبا بيات1 و علي احسان نصرتي2
1و2 اعضاي هيئت علمي مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي استان همدان. تلفن: 8-2545047، صندوق پستي 887


خلاصه

يكي از عوامل مهم براي افزايش بازار پسندي و عمر ماندگاري سير در انبار خشك كردن پس از برداشت مي‌باشد. اين تحقيق نيز به منظور تعيين شرايط مناسب خشك كردن پس از برداشت توده سير سفيد همدان با توجه به زمان برداشت آن انجام گرديد. نتايج نشان داد كه مراحل گوناگون برداشت (مرحله زرد شدن نوك برگ‌ها، مرحله زرد شدن كامل برگ‌ها و مرحله قهوه‌اي و خشك شدن برگ‌ها) سير اثر معني‌داري بر روي عملكرد و ويژگي‌هاي كيفي آنها (پيرووات، رنگ، سفتي بافت، رطوبت سيرچه‌ها و پوسته آنها) ندارد بنابراين امكان برداشت پيازهاي سير از مرحله زرد شدن نوك برگ‌ها وجود دارد. اثر شرايط گوناگون خشك كردن (طبيعي و مصنوعي) پيازهاي سير بر روي كيفيت آنها نشان داد كه دماي 35 درجه سانتيگراد و شرايط طبيعي جهت خشك كردن پيازهاي سير برداشت شده در مرحله اول و دماهاي 35 و 45 درجه سانتيگراد جهت خشك كردن پيازهاي سير برداشت شده در مرحله‌هاي دوم و سوم مناسب‌تر است.
واژه هاي کليدي : سير، خشک کردن، زمان برداشت .


مقدمه

سير پس از رسيدن فيزيولوژيك يعني تشكيل سيرچه‌ داراي مقداري رطوبت است كه براي نگهداري و فرآوري مناسب نمي‌باشد و خشك كردن آن براي كاهش رطوبت قسمت‌هاي گوناگون پياز سير الزامي است اين عمل به وسيلة كشاورزان با قرار دادن محصول در مزرعه و برداشت ديرتر آن صورت مي‌گيرد كه موجب آسيبهاي فيزيكي يعني جدا شدن لايه‌هاي سطحي پوست و تغيير رنگ آنها و نيز جدا شدن سيرچه پياز‌ها مي‌گردد كه در صورت نگهداري در انبار افت كمي و كيفي بيشتري را خواهد داشت ضمن اين كه امكان عرضة به موقع محصول به بازار فراهم نخواهد شد و به علت تأخير در برداشت، خسارت ناشي از آفات از جمله آفت كرم سير به محصول افزايش مي يابد به طوري كه مالمير (1) گزارش داد چنانچه برداشت سير در استان همدان در تاريخ 30- 20 تيرماه انجام شود آلودگي پيازهاي سير به آفت كرم سير به 2-1 درصد كاهش خواهد يافت ولي تأخير در برداشت موجب افزايش خسارت در مدت نگهداري در انبار مي‌شود. پارك و همكاران (4) براي خشك كردن پس از برداشت سير آن را در دماي 40 درجه سانتيگراد به مدت 12 روز (8 ساعت در روز) قرار دادند ولي مدت زمان خشك‌كردن طبيعي محصول بسيار طولاني‌تر بوده و 36 روز به طول انجاميد. آويلا (2) گزارش داد جهت نگهداري طولاني مدت سير در انبار تعيين زمان و روش برداشت افزون بر ژنوتيپ‌، مقدار و زمان كوددهي و آبياري ضروري است. كاتاهيرا و بكي (3) ويژگيهاي خشك كردن سيرچه‌هاي سير را در يك سيستم بسته با سيركولاسيون هوا در شرايط گوناگون از نظر دما و رطوبت نسبي بررسي نمودند. سرعت كاهش وزن در دماي 40 درجه سانتيگراد بيشترين و در شرايط خشك كردن طبيعي در سايه كمترين حالت گزارش گرديد. هدف اصلي از اجراي اين تحقيق نيز تعيين شرايط مناسب خشك كردن پيازهاي سير پس از برداشت در مرحله‌هاي گوناگون مي‌باشد.

مواد و روشها

تودة سير سفيد همدان در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي كشت و در 4 تكرار مورد بررسي و ارزيابي قرار گرفت. پس از آخرين آبياري بوته‌ها در سه مرحله برداشت شدند. مرحله اول: مرحله‌اي كه نوك جوانترين برگهاي سير (حداقل 70% بوته‌هاي سطح مزرعه) شروع به زرد شدن نمود، مرحله دوم: زماني كه كل برگها در دست كم 70% بوته‌ها كاملاً زرد رنگ شدند و مرحله سوم: مرحله‌اي كه برگها كاملاً خشك و قهوه‌اي رنگ شدند ( مرحله برداشت رايج در منطقه) پس از آن عملكرد پيازهاي سير بر حسب كيلوگرم بر هكتار اندازه‌گيري گرديد. برگهاي سير تا فاصله 10 سانتي متري بالاي گردن پياز سير بريده شد و عوامل كيفي (رطوبت، پيرووات، رنگ و سفتي بافت) بر روي آنها اندازه‌گيري گرديد سپس داده‌هاي كيفي پس از برداشت سير با يكديگر مقايسه شد. توده سير سفيد پس از برداشت در هر يك از مراحل ياد شده و اندازه‌گيري رطوبت گردن پياز سير، سيرچه و پوسته آن در شرايط دمايي زير قرار گرفتند. الف) خشك كردن مصنوعي: پياز‌هايي با اندازة يكسان از تودة سير سفيد در شرايط دمايي 2 35، 2 45 و 2 55 درجه سانتيگراد قرار گرفتند. ب) خشك كردن طبيعي كه در سايه و بر روي طبقهاي سيمي انجام شد. بوته‌هاي سير برداشت شده در هر مرحله پس از خشك شدن در شرايط گوناگون، عوامل كيفي ياد شده در بالا بر روي آنها اندازه‌گيري گرديد.

نتايج و بحث

اثر مرحله‌هاي گوناگون برداشت سير بر روي عملكرد و مقدار رطوبت سيرچه‌ها و پوسته آنها، مقدار پيرووات، رنگ و سفتي بافت سيرچه‌ها معني‌دار نمي‌باشد بنابراين امكان برداشت پيازهاي سير از مرحله اول وجود دارد. شكل 1 مقدار رطوبت قسمت‌هاي گوناگون پياز سير را نشان مي‌دهد. عمليات خشك كردن پيازهاي سير بايد تا حدي انجام شود كه رطوبت سيرچه‌ها به 1  64 درصد، پوسته آنها به 2 20 درصد و گردن پيازهاي سير به4  15 درصد برسد. اثر شرايط گوناگون خشك كردن پيازهاي سير نشان داد كه سرعت خشك كردن مصنوعي بيش از خشك كردن طبيعي است به طوري كه با افزايش دما، سرعت خشك كردن افزايش و مدت زمان آن كاهش مي‌يابد. نتايج مشابهي نيز به وسيله پارك و همكاران (4) گزارش گرديد. دماهاي بالاتر از 35 درجه سانتيگراد براي خشك كردن پيازهاي سير برداشت شده در مرحله اول موجب تغيير ثانويه در بافت و رنگ سيرچه‌ها و نرم و نباتي شدن آنها گرديد ضمن اين كه مقدار افت پيرووات و رنگ در آنها به صورت معني‌داري افزايش نشان داد بنابراين جهت خشك كردن آنها بايد از دماهاي كمتر از 35 درجه سانتيگراد يا شرايط طبيعي (سايه) استفاده نمود. براي پيازهاي سير برداشت شده در مرحله‌هاي دوم و سوم نيز دماهاي بالاتر از 45 درجه سانتيگراد سبب تغييرات ياد شده در بالا شد بنابراين بايد از دماهاي 35 و 45 درجه سانتيگراد مي توان براي خشك كردن آنها استفاده نمود.



مقدار رطوبت پياز سير پس از برداشت در مرحله‌هاي گوناگون

منابع

مالمير، علي. 1378. بررسي و تعيين روشهاي تلفيقي در كاهش خسارت لارو پروانه D.ulula.. گزارش نهايي. مركز تحقيقات كشاورزي همدان.
Avila, G.T. 1998. Variables for estimating the best time for drying garlic (Allium sativum, L.) bulbs. Advances en Horticultura. 3(1). 12-18.
Katahira, M. and Bekki, E. 1999. Dehumidified drying of garlic bulb in a closed air recirculation system. Journal of the Japanese Society of Agricultural Machinery. 61(2). 171-180.
Park, M.H., Koh, H.Y. Shin, D.H. and suh, K.B. 1981. Study of the longterm storage of garlic bulbs. I. The effect of post-harvest drying method and storage condition on the quality. Journal of the korean Agricultural Chemical Society. 24(4). 218-223.


Determination of the post harvest drying condition
of the white garlic population
Fariba Bayat and Ali Ehsan Nosrati
Hamedan Agricultural and Natural Resources Research Center, Email: f_bayat52@yahoo.com

Abstract:
The effect of the different postharvest drying conditions of white garlic population on the quality and quantity properties were investigated. After the last irrigation, garlic were harvested at three stages i.e. the yellowing of the tip of leaves, the yellowing of all leaves and the browning and drying of leaves. Results showed that different stages of harvesting has not got significant effect on yield and other quality agents, therefore garlic harvesting from the first stage is possible. The effect of different drying condition (Natural and Artificial) on the garlic quality showed that the 35 degree C and natural drying for the first stage of harvesting and the tempratures of 35 and 45 degree C for the second and third stages are more suitable.
Key words: Garlic, Harvesting time, Postharvest, Drying

 

["Pejman"]

اثر شرايط خشك كردن بر كيفيت سيرخشك
فريبا بيات
عضو هيئت علمي مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي استان همدان. صندوق پستي 887. تلفن: 8-2545047

خلاصه

در فرآيند خشك كردن سير بايد كيفيت محصول نهايي از جنبه رنگ، عطر، طعم و مواد تشكيل دهنده تا حد امكان حفظ شود به اين منظور اثر متغيرهاي دما، ضخامت ورقه‌هاي سير و غلظت هاي متابي‌سولفيت سديم بر روي مدت زمان خشك كردن و ويژگي‌هاي كيفي سير خشك بويژه رنگ و عطر و طعم آنها بررسي گرديد. نتايج نشان داد كه افزايش دماي خشك كن بويژه دماهاي بالاتر از 60 درجه سانتيگراد و كاهش ضخامت ورقه‌هاي سير بويژه كمتر از 2 ميلي‌متر موجب كاهش پيرووات و افزايش رنگ گرديد و استفاده از متابي‌سولفيت سديم موجب بهبود رنگ محصول خشك شد. ضخامت 3 ميلي‌متر ورقه‌هاي سير در هر يك از شرايط دمايي داراي مناسب‌ترين كيفيت ولي طولاني‌ترين مدت زمان خشك كردن بود بنابراين از اين ضخامت مي‌توان در شرايط دمايي بالاتر از 60 درجه سانتيگراد به منظور جبران اثرات منفي ناشي از دماهاي بالا استفاده نمود، از بين ديگر تيمارها با توجه به كيفيت آنها ضخامت 2 ميلي‌متر ورقه‌هاي سير خشك شده در شرايط دمايي 50 و 60 درجه سانتيگراد به عنوان شرايط مناسب تشخيص داده شد.
واژه هاي کليدي : کيفيت سير ، خشک کردن .


مقدمه

يکي از محصولاتي که از نظر تجارتي اهميت زيادي دارد سير خشك به صورت ورقه يا پودر است که به عنوان افزودني در مواد غذايي استفاده شده يا به مصارف دارويي مي‌رسد. از آن جا كه سير داراي تركيب‌هاي عطر و طعم دهنده اي است که به گرما حساس مي‌باشد خشك كردن آن نياز به فرآيند گرمايي ملايم، در مدت زمان كوتاه دارد تا كيفيت محصول نهايي تا حد امكان حفظ گردد. موريرا و همكاران )4( ويژگيهاي حسي سير خشك شده در شرايط گوناگون دمايي را ارزيابي كردند. اختلاف معني‌داري بين طعم و بوي نمونه‌هاي خشك شده در دماهاي پايين (50 تا 70 درجه سانتيگراد ) يا بالا (80 و 90 درجه سانتيگراد) وجود نداشت ولي اختلاف بين دو گروه آشكار بود. آنها درگزارش ديگري (5‌)، قهوه‌اي شدن رنگ محصول را با افزايش دما و طعم پختگي سير را با افزايش مدت زمان خشك كردن مشاهده نمودند. پزوتي و كراپيست (6) گزارش دادند كه در دماهاي بالاتر، اسيد پيروويك آنزيمي سريعتر از اسيد پيروويك كل كاهش يافت كه اين كاهش به علت غير فعال شدن پاره‌اي آنزيم آلي‌ايناز در طول فرآيند خشك كردن و تخريب آنزيمي و غيرآنزيمي پيش‌طعم‌هاي سير بود. شرما و همكاران (7) افزايش سرعت خشك كردن و كاهش مدت زمان آن را با افزايش دما مشاهده نمودند.

مواد و روشها

مقدار 4 -5/3 كيلوگرم پياز سير پس از جدا شدن سيرچه‌ها، پوست‌گيري و شستشو به ضخامتهاي 5/1، 2 و 3 ميلي‌متر ورقه گرديد و در محلول متابي سولفيت سديم (Sodium metabisulphite) با غلظتهاي صفر و 5/0 درصد به مدت 20 دقيقه فرو برده ‌شد. پس از اندازه‌گيري مقدار رطوبت اوليه آنها، ورقه‌هاي سير در سه سطح دمايي 50، 60 و 70 درجه سانتي‌گراد بسته به شرايط خشك كردن سير تا رسيدن رطوبت نهايي محصول به 6 تا 4/10 درصد براساس مرطوب خشك ‌شد و اثر متغيرهاي ياد شده در بالا بر روي مدت زمان و سرعت خشك كردن اندازه‌گيري‌ ‌گرديد. ورقه‌هاي سير خشك به پودر تبديل شد و ويژگي‌هاي محصول خشك شده در شرايط گوناگون از نظر رنگ، پيرووات (به عنوان شاخص تركيب‌هاي عطر و طعم دهنده) و رطوبت با يكديگر مقايسه گرديد.

نتايج و بحث

با افزايش دما، سرعت خشك كردن افزايش و مدت زمان فرآيند كوتاه‌تر ‌شد. اين كاهش به علت افزايش در فشار بخار آب ماده غذايي و همچنين كاهش در رطوبت نسبي هواي خشك است كه خروج رطوبت از درون محصول به سطح آن را افزايش مي‌دهد. از سوي ديگر در دماي ثابت فرآيند هر چه ضخامت ورقه‌هاي سير كمتر شد رطوبت آنها سريع‌تر كاهش ‌يافت زيرا در ورقه‌هاي نازكتر مسافتي كه رطوبت بايد از درون محصول خارج شود كمتر شده، براي وزن مشخصي از نمونه، سطحي از ورقه‌هاي نازكتر سير كه در برابر فرآيند گرمايي قرار مي‌گيرند بيشتر است، نتايج مشابهي به وسيله آلكاساباس (1) و مادامبا و همكاران (3) به دست آمد. از سوي ديگر روند خروج رطوبت از ورقه‌هاي سير مانند بسياري از مواد غذايي به صورت يك تابع نمايي است. اثر متغيرهاي خشك كردن بر روي ويژگي‌هاي كيفي نشان داد كه افزايش دما موجب كاهش مقدار پيرووات ‌شده است، علت اين مسئله افزايش شدت غير فعال شدن آنزيم آلي ايناز و كاهش فعاليت تخريب آنزيمي و غير آنزيمي پيش طعم‌هاي سير مي‌باشد كه موجب كاهش مقدار تركيب‌هايي مانند پيرووات ‌شده است. نتايج مشابهي نيز به وسيله پزوتي و كراپيست )6) گزارش شد. افزايش دما سبب تشديد قهوه‌اي شدن رنگ ورقه‌هاي سير خشك شد ولي با افزايش ضخامت اثرات منفي دما بر روي رنگ مهار گرديد. موريرا و همكاران (4) نيز افزايش قهوه‌اي شدن رنگ سير خشك را با افزايش دماي فرآيند خشك كردن مشاهده نمودند. در دماي ثابت با افزايش ضخامت ورقه‌هاي سير افت پيرووات كاهش يافت كه علت آن حفظ بيشتر فعاليت آنزيم آلي‌ايناز در ورقه‌هاي ضخيم‌تر سير است، بنابراين جهت خشك كردن ورقه‌هاي سير با ضخامت کمتر از 2 ميلي متر بهتر است از دماهاي پايين‌تر استفاده نمود. در رابطه با رنگ نيز در ورقه‌هاي نازك‌تر مقدار قهوه‌اي شدن رنگ بيشتر مشاهده شد زيرا با كاهش ضخامت ورقه‌ها سطحي از آنها كه در برابر فرآيند خشك كردن قرار گرفت افزايش ‌يافت ولي استفاده از محلول 5/0 درصد متابي سولفيت سديم موجب مهار قهوه اي شدن رنگ شد. بنابراين براي تعيين تيمار مناسب‌ بايد فرآيند خشك كردن را به نحوي انجام داد كه به مناسبترين كيفيت محصول در كوتاهترين زمان ممكن رسيد. به طوري كه كمترين افت در پيرووات و رنگ مشاهده گردد ضمن اين‌ كه رطوبت نهايي محصول خشك با توجه به استانداردهاي موجود بيشتر از 8 درصد نباشد (2). اثرات متقابل متغيرهاي خشك كردن نشان داد كه ضخامت 2 ميلي‌متر ورقه‌هاي سير خشك شده در شرايط دمايي 50 و 60 درجه سانتيگراد با توجه به ويژگي‌هاي كيفي آنها از نظر رنگ و پيرووات و نيز مدت زمان خشك كردن مناسب‌ترين شرايط جهت خشك كردن مي‌باشد.

منابع

Alcasabas, M.D.D. )1990(. Studies on the quality of garlic powder. MappSc thesis. Department of Food Science and Technology, University of New South Wales, Sydney, Australia, 2052.
British Standard. 1996. Herbs and spices ready for food use, specification for dehydration garlic. Part 2. BS 7087.
Madamba, P.S., R.H. Driscoll and K.A. Buckle. (1994). Shrinkage, Density and porosity of garlic during drying. J. Food Eng. 23: 309-319
Moreira, H.T., M.I. Villegas and R.L. Cabrera. (1986). Effect of drying temperature on the quality of dehydrated garlic, Evaluation of odour and pungency. Technologia Quimica. 7(4): 35-42.
Moreira, H.T., M.I. Villegas, and R.L. Cabrera. (1987).Browning and cooked flavour of garlic during dehydration. Technologia Quimica. 8(1): 31-36.
Pezzutti, A. and G.H. Crapiste. (1997). Sorptional equilibrium and drying characteristics of garlic. J. Food Eng. 31(1): 113-23.
Sharma, G.P., S. Prasad and A.K. Datta. (2003). Drying kinetics of garlic convective drying conditions. J. Food Sci. Technol. 40(1): 45-51.


Effect of different conditions of drying on the quality of dried garlic
Fariba bayat
Hamedan Agricultural and Natural Resources Research Center , Email: f_bayat52@yahoo.com

Abstract:
Garlic slices (1.5, 2 and 3 mm) were soaked in 0 and 0.5% sodium metabisulphit solution for 20 minutes prior to drying at 50, 60 and 70 degree C. The effect of these parameters on drying rate, pyruvate and color were investigated. Drying rate increased with increasing drying temperature and reducing thickness, but was not affected by sulphite treatment. Pyruvate loss and the browning of color increased with the increasing of drying temperature and decreasing thickness. Sulphiting inhibited browning and drying of garlic at 50 and 60 degree C with 2 mm slices were the suitable conditions and 3 mm slices were suitable only for temperatures higher than 60 degree C.
Key words: Garlic, Drying, Sulphiting, Quality

 

["Pejman"]

كشت و اهلي كردن 5 گونه گياه دارويي كرچك سفيد- زيره سبز- كاسني، رازيانه و اسفرزه در استان تهران
دكتر محسن بيگدلي
عضو هيأت علمي و رييس مركز تحقيقات جهاد كشاورزي استان تهران
آدرس: تهران، خيابان طالقاني، بين بهار و شريعتي، پلاك 605، ساختمان شماره 2 جهاد كشاورزي، تلفن: 8 ـ 7506064
E.mail: bigdeli @ hotsheet.com



خلاصه:

تركيبات شيميائي گياهان داروئي از نظر كمي و كيفي شديداً متأثر از عوامل محيطي و شرايط كاشت، داشت و برداشت مي‌باشد. لذا در اين تحقيق كشت و بررسي فنولوژيك 5 گونه گياه داروئي كرچك، زيره سبز، كاسني، رازيانه و اسفرزه در ايستگاه تحقيقات گياهان داروئي خجير مورد بررسي قرار گرفت كه نتايج حاصل و مناسب ترين شرايط از نظر رشد و مواد مؤثره در جدولي ارائه گرديده است.
واژه هاي كليدي: كرچك، زيره سبز، كاسني، رازيانه، اسفرزه، كشت و اهلي كردن، خجير

مقدمه:

ريشه رازيانه، اثر مدر قوي دارد. اوره و اسيد اوريك را دفع مي كند. به علاوه اشتها آور و قاعده آور است. ريشه رازيانه به علت مدر بودن، در موارد كمي دفع ادرار، سنگ كليه، نفريت و بيماريهاي نظير آن مصرف مي شود. برگ رازيانه و كليه قسمتهاي گياه اگر به مقادير زياد مصرف شود، اثر قاعده آور ظاهر مي شود. ميوه رازيانه، اثر نيرودهنده، مقوي معده، اشتها آور، آرام كننده، قاعده آور، زياد كننده ترشحات شير و بادشكن دارد.
مواد تشكيل دهنده ميوه (دانه) زيره، مخصوصاً اسانس آن، بر حسب مشخصات محل رويش و اختصاصات زمين زراعتي و غيره فرق مي كند. اسانس زيره شامل نوعي ترپن بنام كارون (ليمونن راست)و دي هيدروكاروئول است.
قسمت اصلي اسانس زيره را به طوري كه مشاهده مي شود، كارون و ليمونن تشكيل ميدهند كه در آن مقدار كاروون معادل 50 ـ 60 درصد و ليمونن در حدود 30 درصد ميباشد. خواص درماني زيره شباهت زياد به رازيانه و انيس سبز دارد. داراي اثر نيرودهنده، هضم كننده، بادشكن، مدر و به طور خفيف قاعده آور، ضد كرم و ضد تشنج است.جوشانده ريشه كاسني به مقدار دو قاشق مرباخوري در هر فنجان آب (دو فنجان در روز) مدر، ملين و محرك است. از اين جوشانده هنگام ابتلاء به بيماري كبدي، سنگهاي صفراوي يا كليوي و همچنين در رابطه با ورمهاي مجاري ادرار استفاده مي شود.كرچك گياهي است يك ساله و داراي ساقه اي به ارتفاع 2 متر است. ولي در آب و هواي گرم و مساعد به صورت چند ساله با ظاهر درختچه مانند و به ارتفاع 4 تا 6، حتي 10 متر و گاهي بيشتر ممكن است درآيد. روغن كرچك داراي اثر ملين و مسهلي است. مصرف آن با تحريك روده همراه نيست و به علاوه مي توان آن را مناسبترين مسهل در طي دوره آبستني دانست. به عنوان رفع يبوست عادي نيز مي توان روغن كرچك را مورد استفاده قرار داد.
تركيبات زيادي از گياهان به عنوان نگهدارنده و طعم‌دهنده در صنايع غذايي، محافظت‌كننده و شاداب‌كننده پوست در صنايع آرايشي و بهداشتي و روغن‌هاي فرار مختلف در آروماتراپي مورد استفاده قرار مي‌گيرند . (1)
صادارت گياهان دارويي مي‌تواند تا 10 ميليارد دلار براي كشور ارزآوري داشته باشد .(3)
مواد و روشها:
كشت گياه كرچك:

بذور به صورت خطي داخل كرتهاي آماده شده در عمق 2 الي 3 سانتيمتر به طور مستقيم كشت گرديد. فاصله بذور از هم بر روي خط 50 سانتيمتر در كرچك سفيد و 70 سانتيمتر در كرچك قرمز در نظر گرفته شد (2).در طول مراحل رشد رويشي و زايشي اين گياه فقط آفت شته مشاهده گرديد. با توجه به نياز ابي كرچك دوره هاي آبياري در مزرعه با بافت خاك رسي شني هر هفت روز يكبار در نظر گرفته شد و بر اساس شناسنامه طرح كليه مراحل فنولوژي گونه ها در طول دوره رشد گياهان در طي 5 سال يادداشت برداري گرديد. لازم به ذكر است جهت مبارزه با علفهاي هرز مزرعه وجين با دست صورت گرفت.
كشت گياه رازيانه:
بذور به صورت خطي داخل كرت در عمق 1 الي 2 سانتيمتري خاك به طور مستقيم كشت گرديد. فاصله بذور از هم بر روي خطوط 30 سانتيمتر در نظر گرفته شد در حالت كلي فاصله خطوط از هم 40 سانتيمتر انتخاب شد. در طول اجراي طرح آفات و امراض مشاهده نشد. دوره آبياري براي اين گياه هفت روز يكبار تعيين گرديد. (2)

كشت گياه زيره سبز:

در عمق 2 الي 3 سانتيمتري خاك كشت شد. فاصله بذور از هم بر روي خطوط 25 سانتيمتر در نظر گرفته شد و فاصلة خطوط داخل كرت از هم 35 سانتيمتر انتخاب شد. در طول اجراي طرح آفت و امراضي مشاهده نشد. (2)
كشت گياه اسفرزه:

بذور به صورت خطي داخل كرت در عمق 1 الي 2 سانتيمتري خاك به طور مستقيم كشت گرديد. فاصله بذور از هم بر روي خطوط 30 سانتيمتر در نظر گرفته شد.
كشت گياه كاسني:

بذور اين گياه به صورت خطي داخل كرت در عمق 1 الي 2 سانتيمتري خاك به طور مستقيم كشت گرديد. فاصله بذور از هم بر روي خطوط 40 سانتيمتر در نظر گرفته شد.
نتايج و بحث

بعد از اهلي كردن گياهان به ميزان كمي به عملكرد افزوده شده است ولي سالهاي پاياني بيشترين عملكرد را داشته اند و نتيجه اينكه كشت و اهلي كردن موجب افزايش عملكرد مي‌شود. مناسبترين دوره آبياري براي كل گياهان هفته اي يكبار ميباشد ولي چنانچه امكان آبياري باراني و يا قطرهاي باشد ميزان آب كمتري نياز ميباشد.
جهت مبارزه بيولوژيكي (به علت عدم استفاده از سموم شيميايي) اطراف كرتهاي كرچك گياه دارويي رازيانه كشت شد كه محل اسكان كفشدوزك ميباشد كه اين حشره از شته ها تغذيه مي نمايد.

سپاسگزاري

از همكاران ايستگاه گياهان داروئي مركز تحقيقات منابع طبيعي استان تهران بويژه مهندس نادري تقدير و تشكر مي‌شود.

منابع

1-زمان  ساعد. 1374 گياهان داروئي  ققنوس
2-اميد بيگي  رضا . 1379 توليد و فرآوري گياهان داروئي  انتشارات استان قدس رضوي_ شركت به نشر
3-S.wrigley & etal.1997 phytochimical Diversity. The Royal society of chemistry.



Cultivation of the medicinal ornamental plants in Khojir park of Tehran province
Mohsen Bigdeli,
Member of scientific board and head of the research centre of Jahad Agriculture of Tehran province.
Address: No: 605, Talegani` st., Tehran Email: bigdeli @ hotsheet. Com

Abstract:
In this research, 5 species of medicinal plants with a view to cultivation method, adaptation to environment and greenness have been studied.
To perform the design, collected seeds were tested to determine viability. Seeds of these plants were sowed in linear form and their planting depths were as follows: Castor 2-3 cm, fennel 1-2 cm, flea wort 1-2 cm and succory 1-2 cm. Distance of seeds from each other in lines were:50 cm (white castor), 70 cm (red castor), 40 cm (fennel), 30 cm (flea wort) and 40 cm (Succory). During vegetative and reproductive growth of castor bean plant only aphid was observed as pest. In fennel no pest or disease observed. Crop management for all species was the same and including irrigation, weeding and thinning.
Key word: white castor, red castor, fennel, flea wort and Succory

 

["Pejman"]

بررسي تاثير كود هاي مختلف ميكرو كامل در غلظت هاي متفاوت بر عملكرد و اجزا عملكرد گياه دارويي هميشه بهار((Calendula officinalis
در شرايط كرمانشاه
عبدالحميد پاپ زن1 ، صحبت بهرامي نژاد2
1-استاديار دانشكده كشاورزي دانشگاه رازي كرمانشاه ،
2-دانشجوي دكتري در دانشگاه آدلايد استراليا
كرمانشاه-بزرگراه امام خميني-دانشكده كشاورزي دانشگاه رازي-ص پ 1158-67155

خلاصه

گياه هميشه بهار با نام علمي (Calendula officinalis)گياهي است يكساله كه داراي سابقه طولاني در درمان برخي از بيماريها و نيز مصارف بهداشتي,آرايشي و غذايي است و به طور كلي گل هاي آن در فارماكوپه ها به عنوان دارو معرفي شده است.با توجه به مصارف گوناگون و اهميت اين گياه, پژوهشي در سال1381 به منظور تعيين تاثير كود هاي مختلف ميكرو كامل در غلظت‌هاي متفاوت بر عملكرد و اجزاي عملكرد آن در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه رازي كرمانشاه در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار به اجرا در آمد.در طول و پايان دوره رشد ركورد برداري هاي لازم صورت گرفت و براي تجزيه و تحليل از نرم افزارهاي MSTATC وSPSS استفاده شد.نتايج نشان داد كه كود هاي مايع استفاده شده در اين طرح از لحاظ صفاتي همچون وزن هزار دانه،ارتفاع بوته،تعداد بذر در گل آذين،شاخص برداشت،عملكرد بيولوژيك،عملكرد بذر و...از نظر محاسبه رگرسيون تفاوت معني دار نداشتند.ليكن در مقايسه ميانگين با استفاده از آزمون دانكن در سطح 5% بين سطوح اصلي از لحاظ عملكرد بيولوژيك و تعداد گل آذين در بوته در بخش توليد گل تفاوت معني دار مشاهده شد.
واژه هاي کليدي : هميشه بهار ، کود ، عملکرد .

مقدمه

تاثير زيانبار مواد شيميايي بر سلامتي انسان و عوارض جانبي داروهاي شيميايي در درمان بيماري هاي مختلف، توجه جهاني را به داروهاي گياهي و گياهان دارويي در سطح وسيعي معطوف نموده است.ايران به عنوان كشوري با تنوع اقليمي بالا ، داراي موقعيتي ممتاز مي باشد و لذا انجام تحقيقات روي گياهان دارويي ضرورت كامل دارد.
هميشه بهار از جمله گياهاني است كه مصارف درماني ، بهداشتي و آرايشي فراواني دارد. اگر چه ريشه آن چند سال در زمين باقي مي ماند، ليكن اصولا" به عنوان گياهي يكساله شناخته مي شود. از مواد موثره موجود در اين گياه مي توان به فلاونوئيد ها، كلوكزيد ها، ترپنوئيد ها و همچنين اسانسي كه بيشتر از نوع ترپن مي باشد اشاره نمود(2). بطور كلي گل هاي هميشه يهار در برخي فارماكوپه ها به عنوان دارو معرفي شده است و براي مداواي بيماري هاي معدي و روده اي استفاده مي شود(1).
بحث تاثير ريز مغذي ها بر عملكرد گل همشه بهار و نيز بر عملكرد دانه ، موضوعي است كه در قالب طرحي آزمايشي مورد بررسي قرار گرفته است. در اين خصوص مطالعه زيادي در كشور صورت نگرفته ، لذا در آزمايش مورد نظر محصول كود ميكرو كامل چند شركت توليد كننده مورد مطالعه قرار گرفت.
مواد و روش ها

بذور هميشه بهار در 27/1/81 در يك آزمايش اسپليت پلات در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي كرمانشاه با بافت سيلتي رسي به اجرا درآمد. فاكتور اصلي در اين طرح محصولات توليدي كود هاي ميكرو سه شركت و فاكتور هاي فرعي ، غلظت هاي كود ميكرو بود(غلظت هاي 1،5/1 و2در هزار براي اولي و دومي و5،10و15 براي سومي در دو نوبت به فاصله ده روز). در هر واحد آزمايش پنج رديف بذر در طول سه متر و با فاصله 50 سانتيمتر، در عمق سه سانتيمتري خاك كشت گرديد. مراحل مختلف رشد شامل سبز شدن ،شروع گلدهي يادداشت و همچنين از دو رديف كناري از هر واحد آزمايش به صورت هر ده روز يكبار نمونه برداري و سطح برگ ، وزن خشك اندامهاي مختلف براي محاسبه LAI,CGRوNAR اندازه گيري شد . از سه رديف وسط هر كرت،دو قطعه، هر كدام به طول يك متر جدا و نخ كشي گرديد.يكي از دو قطعه جهت برداشت مداوم گل (از خرداد ماه) و از قطعه ديگر براي برداشت بذر و اندازه گيري صفات مربوطه استفاده شد. گل هاي برداشت شده (هر سه روز يكبار) خشك و توزين شدند و همچنين تعداد گل آذين در بوته در هر دو بخش توليد گل و بذر، وزن هزار دانه، ارتفاع بوته، تعداد بذر در گل آذين، عملكرد بيولوژيك، عملكرد بذر، شاخص برداشت و وزن خشك گل اندازه گيري و يادداشت شد. تجزيه و تحليل آماري با استفاده از نرم افزارMSTATCو SPSS و مقايسه ميانكين نيز با بهره گيري از آزمون دانكن از نرم افزار MSTATC انجام گرديد
نتايج و بحث

نتايج آزمايش حاكي از آن است كه كود هاي مايع استفاده شده از لحاظ كليه صفات فوق الذكر تفاوت معني دار نداشتند ، اما غلظت هاي مختلف آنها فقط از لحاظ عملكرد بذر تفاوت معني دار داشته اند. همچنين اثر متقابل كود و غلظت در مورد هيچكدام معني دار نشد. جداول مربوطه (كه به دليل محدود بودن صفحات خلاصه در اينجا آورده نشده) نشان مي دهد كه بين سطوح فاكتور اصلي از لحاظ عملكرد بيولوژيك و تعداد گل آذين و بوته در بخش توليد گل تفاوت معني دار مشاهده شده است . كود اول نسبت به سايرين كمترين عملكرد بيولوژيك و بيشترين عملكرد بذر و در نتيجه بيشترين شاخص برداشت را داشته است. از طرف ديگر كود دوم بطور معني داري بيشترين عملكرد بيولوژيك وكمترين عملكرد بذر و در نهايت كمترين شاخص برداشت را داشته است. از لحاظ صفت تعداد گل آذين در بوته در بخش توليد گل ، كود هاي مايع در دو سطح قرار گرفتند. كود هاي اول و سوم با بيشترين مقدار، تفاوت معني داري از لحاظ اين صفات نداشته اند وكوددوم در سطح پايين تري نسبت به دو كود ديگر قرار گرفت. در خصوص وزن هزار دانه ، تفاوت معني داري مشاهده نشد. به همين ترتيب از نظر ارتفاع ، تعدادبذر در گل ،تعداد گل آذين در بوته، در بخش توليد بذر تفاوت معني دار نبود.با توجه به عدم تفاوت معني دار بين عملكرد بذر و وزن گل خشك در استفاده از كود هاي مايع مختلف ، و با در نظر گرفتن وجوه اقتصادي و اينكه كود به اول با غلظت 5/1 در هزار در دو نوبت مجموعا" به مقدار 9/0 ليتر مورد نياز مي باشد ، ليكن كود سوم با غلظت 10 در هزار نيازي معادل 6 ليتر در هكتار را بوجود مي آورد و در مورد كوددوم هم به 9/0 ليتر نياز مي باشد ، به نظر مي رسد كه كوداول با توجه به نتايج كلي آزمايش نسبت به سايرين از وضعيت بهتري برخوردار باشد
سلير نتايج نيز نشان مي دهد كه تعداد گل آذين در بوته با وزن هزار دانه رابطه مثبت و معني دار دارد و عملكرد بذر نيز با دو جز ٍ عملكرد يعني با وزن هزار دانه و تعداد گل آذين در بوته روابط مثبت ومعني دار دارد. لذا براي افزايش عملكرد بذر مي توان نسبت به اصلاح اين دو جز ٍ عملكرد اقدام نمود. از نظر رگرسيون عملكرد بذر به عنوان متغير وابسته و وزن هزار دانه و تعداد گل آذين در بوته به عنوان متغير مستقل معادله زير با ضريب تشخيص828/0 بدست آمد، كه مفهوم آن اين است كه 8/82 در صد از تغييرات در عملكرد بذر را مي توان به وزن هزار دانه و تعداد گل آذين در بوته نسبت داد.
Y=4.5277x1+5.0118x2-24.078

سپاسگزاري

بدينوسيله از حوزه معاونت پژوهشي دانشگاه رازي براي تامين اعتبار مالي و نيز همكاران دانشكده كشاورزي و گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشكده تشكر و قدر داني مي گردد.

منابع

1)اميد بيگي، رضا (1379) "رهيافت هاي توليد و فرآوري گياهان دارويي".جلد دوم، انتشارات طراحان نشر.
2)معطر ،فريبرز و محمد رضا شمس اردكاني (1378):زير نظر علي اكبر ولايتي."راهنماي گياه درماني. تهران:فرهنگستان علوم پزشكي جمهوري اسلامي ايران.
3)Remington(1995)-The Science and Practice of Pharmacy.19th ed:Mack Publishing Company, Easton.


Study of Effect Different complete micro Fertilizers in different Density on Yield and Components Yield of Calendula officinalis in Kermanshah conditions.
Abdolhamid Papzan and Sohbat Bahraminejad
Colleg of Agriculture,Razi University,Kermanshah,Iran
Email:H_Papzan@yahoo.com

Abstract:
This experimental study was conducted in Research Field of Kermanshah Ag.College,Razi University in 2002.To determine the effect of different fertilizers recommended by some companies on the yield and yield components ofCalendula officinalis,a complete randomized block design with three replications was employed.During the growth,the leaves and dried parts of the plant were wighed and measured,each 10 days.This was done for the purpose of measuring LAI,CGR and NAR.The data was analized by using MSTATC and SPSS.The effect of liqid fertilizers were not significant on 1000-kendal weight,plant height,seed in pod,harvesting index,biologcal and seed yield,etc.Comparing the mean,between the main factors in biological yields and pod yields during flowering,a significant different was shown.Application of designated doses of fertilizers showed that No(1) was the most effective in the plant performance.Simple correlation coefficient between quantitative charactristics showed positive relations between the number of inflorscence and 1000-kernal weight.
Keywords:Micro complete,fertilizer,Calendula officinalis

 

["Pejman"]

بررسي تاثير عنصر روي بر سرعت جوانه زني، عملكرد
و اجزا عملكرد زيره سبز
محمد رضا توكلو1 و فرزاد پاكنژاد2
اعضاء هيأت علمي دانشگاه آزاد اسلامي 1- بجنورد 2- كرج


خلاصه

اين تحقيق با هدف شناسايي اثرات مصرف بذر مال روي بر زيره سبز در سال زراعي 1383-1382 در طي دو طرح جداگانه در شرايط آزمايشگاه و مزرعه در فريمان اجرا گرديد. در آزمايش اول اثرات سطوح. (شاهد)، 75، 150 و 225 ميلي ليتر بذر مال روي به‌ازاي 10 كيلوگرم بذر بر سرعت جوانه زني زيره سبز در طرح پايه كاملا تصادفي در 4 تكرار در شرايط آزمايشگاه مورد ارزيابي قرار گرفت كه سرعت جوانه زني تيمار 75 ميلي ليتر و شاهد به ترتيب بيشترين و كمترين مقدار را دارا بودند و در آزمايش دوم اثرات اين سطوح از بذر مال در شرايط مزرعه در طرح پايه بلوكهاي كامل تصادفي مورد مقايسه قرار گرفتند كه نتايج در شرايط آزمايش نشان داد كه تيمار‌هاي مصرف 75 ميلي ليتر و شاهد داراي عملكرد بيشتري نسبت به تيمارهاي 150 و 225 ميلي ليتر بودند كه دليل اين امر به اثرات بازدارنده مصرف بيشتر از حد مطلوب بذر مال روي نسبت داده مي‌شود و همچنين به‌دليل تعداد كمتر انشعابهاي اصلي ساقه و توزيع مواد فتوسنتزي به تعداد محدودتر مخزنها، تيمار شاهد وزن هزار دانه بالاتري نسبت به ساير تيمارها دارا بود.
واژه‌هاي كليدي: زيره سبز، جوانه‌زني، عملكرد


مقدمه

بدست آوردن عملكرد مناسب و در نهايت حداكثر از محصولات زراعي به‌ويژه گياهان دارويي مستلزم شناخت بيشتر مراحل جوانه زني تا برداشت اين محصولات مي‌باشد. در ساليان اخير اهميت استقرار سريعتر گياهچه، مورد نظر متخصصان زراعت مي‌باشد و آنان دريافته‌اند كه تنظيم زمان مناسب خروج گياهچه مي‌تواند به استقرار بهتر گياه كمك نمايد كه اين امر در نهايت مي‌تواند به عملكردبيشتر از طريق اجتناب از برخورد دوران حساسيت گياهان از نظر مرحله فنولوژيكي به سرما، يخبندان و يا حتي گرما در زمان دانه بندي محصول منجر گردد. با اينحال متاسفانه به رغم اهميت موضوع كمتر به نقش اختلاط بذر با مواد موثر در جوانه زني توجه گرديده است. در عين حال اختلاط بذر با مواد خارجي مي‌تواند در كيفيت جذب آب توسط بذر و يا واكنشهاي احتمالي پوسته بذر با مواد خارجي و در نتيجه ايجاد نوعي تحريك يا بازدارندگي در جوانه زني بذر موثر باشد. از جمله اين مواد مي‌توان به اختلاط مواد معدني نظير روي، فسفر، انواعي از قارچ كشها، انواع باكتريها و- اشاره نمود.

مواد و روشها

طي دو طرح تحقيقاتي جداگانه نقش بذر مال روي بر روي زيره سبز مورد بررسي قرار گرفت. در آزمايش اول تاثير 4 سطح بذر مال روي شامل. (شاهد)، 75، 150 و 225 ميلي ليتر به‌ازاي 10 كيلوگرم بذر) در طرح پايه كاملا تصادفي در 4 تكرار در شرايط آزمايشگاه روي سرعت جوانه زني بذر مورد مقايسه قرار گرفتند و در آزمايش دوم ضمن انتخاب سطوح قبلي بذر مال روي، نقش اين عنصر بر عملكرد و اجزاء عملكرد زيره سبز در طرح پايه بلوكهاي كامل تصادفي در تكرارهاي مشابه مورد ارزيابي قرار گرفت.

نتايج و بحث

نتايج اين پژوهشها نشان داد كه با احتمال 99% بين سطوح بذر مال روي اختلاف معني داري وجود دارد. تيمار 75 ميلي ليتر بذر مال روي بر روي سرعت جوانه زني بذر زيره سبز داراي بالاترين تاثير و تيمار شاهد داراي كمترين ميزان سرعت جوانه زني بود. از طرف ديگر استفاده از بذر مال روي در مزرعه و اثر آن بر روي عملكرد و اجزاء عملكرد مبين اختلاف معني دار (در سطح 1 %) بين سطوح مختلف بوده و تيمار 75ميلي ليتربذر مال روي داراي بيشترين ميزان عملكرد، و افزايش انشعابهاي اصلي ساقه و تيمار شاهد داراي بالاترين وزن هزاردانه بود. مطالعات نشان مي‌دهد كه اختلاط هر عامل فرعي با بذر اثرات متفاوتي نظير تغيير ميزان جذب آب، واكنش با خاك، آليلوپاتي و... را خواهد داشت كه اصولا هدف از اين اختلاط رسيدن به فوايد بيشتر اين اثرات بر عملكرد نهايي محصول مي‌باشد. مطالعات اخير بيانگر اهميت استقرار سريعتر گياهچه بوده و در اين راستا بر حسب شرايط فيزيكي و شيميايي خاك و شرايط اكولوژيكي منطقه، استفاده از انواع كودهاي آلي و ميكرومعدني مرسوم گرديده است. در اين ارتباط و با توجه به نقش عنصر روي در گياه كه در بسياري از سيستم‌هاي آنزيمي گياه نقش كاتاليزوري، فعال كننده و يا ساختماني دارد(1و2)، به نظر مي‌رسد كه بذر مال روي سبب تحريك اين فعاليتها به سود گياه گرديده (3) و سبب افزايش سرعت جوانه زني بذردركليه تيمارها به‌استثناء شاهد گرديده است. اما در زماني كه اين تيمارها در مزرعه اعمال گرديد اثرات استفاده از بذر مال روي بر عملكرد كاملا معني دار بود و تيمار (75 ميلي ليتر) داراي بيشترين اثر بر عملكرد و اجزاء عملكرد زيره سبز و ساير تيمارهاي بذر مال روي نسبت به شاهد داراي اثر كمتري بر عملكرد بودند (جدول شماره 1) كه به نظر مي‌رسد چون در شرايط آزمايشگاه بذر با خاك و واكنشهاي آن در تماس نبوده و از طرفي از آب مقطر به منظور آبياري استفاده مي‌گرديد، امكان ايجاد ساير واكنشها در آزمايشگاه محدود گرديده. و بنابراين در شرايط مزرعه امكان انجام اين واكنشها و اثر منفي (بازدارنده) آنها در غلظت‌هاي بيشتر در شرايط مورد آزمايش آشكار گرديده است، به نحوي كه استقرار گياهچه و به تبع آن ساير مراحل فنولوژيكي گياه تحت تاثيرقرار گرفته است. از طرف ديگر كاهش تعداد انشعابهاي ساقه نسبت به تيمار 75 ميلي ليتروانتقال بيشتر مواد به تعداد محدود مخزن‌ها باعث افزايش وزن هزار دانه تيمار شاهد گرديده است. با اين‌حال به علت پيچيدگي اثرات مثبت يابازدارنده اين عوامل بر بذر زيره سبز تداوم اين آزمايشها جهت توصيه زراعي به زارعين را طلب مي‌نمايد.
جدول شماره 1: تاثير روي بر عملكرد، انشعابهاي اصلي ساقه و وزن هزاردانه زيره سبز
شاهد 75 150 225
عملكرد 1100 1380 900 850 (كيلوگرم)
انشعابهاي اصلي ساقه 2/4 2/5 6/4 6/4 (عدد)
وزن هزاردانه 85/3 06/3 01/3 5 0/3 (گرم)

سپاسگزاري

به اين وسيله از شركت محترم طوس كاويان، آقاي مهندس مجيد كفايي رضوي و آقاي عليرضا تكلو و به‌دليل همكاريهاي فراوانشان تشكر و قدرداني مي‌گردد.

منابع

1- ملكوتي، محمد جعفر و محمدنبي غيبي. 1376. تعيين حد بحراني عناصر غذايي محصولات استراژيك و توصيه صحيح كود در كشور، نشر آموزش كشاورزي.
2- ملكوتي، محمدجعفر و محمدمهدي طهرائي. 1378. نقش ريز مغذيها در افزايش عملكرد و بهبود كيفيت محصولات كشاورزي، دانشگاه تربيت مدرس.
3-Bergman.Werner.1997.Nutritional Disorders Of Plants. Phosyn Co.



Influence of Zn Teprosyn Seed Treatment on Ratc Germination and Yield Grain of Cuminum cyminum
Mohammad Reza Tookalloo and Farzad Paknejad
Islamic Free University
Email:Tookalloo@medical.plant.com

Abstract
The present study was carried out in order to evaluate appropriate Zn Teprosyn seed treatment in Cuminum cyminum under fariman conditions an Experiment was conducted in cropping year 2003-2004 in the base design of completely randomized design and Randomized complete Block for rate germination and quantitative yield respectively.number of replicates were 4. Treatments zn levels including (0,75, 150 and 225 m1/10kg seeds). High significant difference was observed in rate germination, yield and yield companent.
Keywords: Cuminumcyminum, Quantitative yield, Rate germination

 

["Pejman"]

وقوع بيماري گل سبزي (فيلودي ) سياه دانه (Nigella sativa L. )
در منطقه سميرم
صادق جلالي1 ، مهدي نصر اصفهاني1 و محمدرضا باقري1
بخش تحقيقات آفات و بيماريهاي گياهي ، مركز تحقيقات كشاورزي اصفهان



خلاصه

نوعي بيماري گل سبزي از تمامي مزارع سياه دانه در شهرستان سميرم مشاهده و جمع‌آوري گرديد. ميزان آلودگي مزارع به اين بيماري بين 12% در مزارع زود كاشت و 47% در مزارع دير كاشت برآورد شد. علايم ظاهري بيماري شامل رشد جوانه‌هاي جانبي فراوان در روي ساقه، جارويي شدن و كوتولگي گياه ، رنگ پريدگي برگها ، برگسايي شدن اجزاء گل (Phyllody) و تبديل تخمدان به جسمي بزرگ و كشيده. در رنگ آميزي مقاطع نازك تهيه شده از دمگل بوته‌هاي آلوده وجود اجسام آبي رنگ در آوندهاي آبكش مشاهده شد. عامل بيماري از طريق پيوند و زنجرك (Circulifer haematoceps) به بوته‌هاي سياه دانه پرورش يافته در گلخانه منتقل گرديد. براساس نتايج بدست آمده بيماري گل سبزي سياه دانه در شهرستان سميرم ماهيت فيتوپلاسمايي دارد. اين اولين گزارش از وجود بيماري گل سبزي سياه دانه در ايران مي‌باشد.
واژه‌هاي كليدي: بيماري، گل سبزي، سياه‌دانه



مقدمه

سياه دانه گياهي است يك ساله به ارتفاع 30 تا 40 سانتيمتر با ساقه‌هاي منشعب كه از دانه آن در مصارف دارويي (استخراج ماده‌اي به نام داماسين ) و نيز در تزيينات شيريني و نان استفاده مي‌شود. كشت اين محصول در اروپا و آسيا به ويژه هندوستان رايج است. اين محصول در ايران و در استانهاي اراك و اصفهان كشت مي‌گردد. سطح زير كشت اين محصول در استان اصفهان در حدود 840 هكتار با توليد 504 تن محصول دانه است (1) از بيماريهاي مهم اين محصول پژمردگي فوزاريومي كه عامل آن Fusarium oxysporum f.sp. cumini (2) و پوسيدگي سياه ريشه كه عامل آن Macrophomina phaseolina مي‌باشد (4) از تمامي مناطق زير كشت اين محصول جدا شده است. بيماري فيلودي سياه دانه از كشور مجارستان نيز گزارش شده و زنجرك C. tenellus به عنوان ناقل آن معرفي گرديده است (3). بيماري گل سبزي از مهمترين بيماريهاي اين محصول در منطقه سميرم مي‌باشد كه در منابع داخلي تاكنون گزارش نشده است.

مواد و روشها

با مشاهده بيماري گل سبزي در مزارع مختلف سياه دانه شهرستان سميرم اقدام به جمع آوري نمونه به همراه ريشه گرديد و در گلخانه درون گلدان كشت شد. از ساقه بوته‌هاي بيمار پيوندك تهيه و روي بوته‌هاي سالم پرورش يافته در گلخانه پيوند شد. جهت بررسي انتقال با ناقل در سطح مزارع با آلودگي زياد تورزني انجام گرفت و زنجرك‌هاي شكار شده درون كيسه‌هاي نايلوني به آزمايشگاه منتقل و به مدت 10 دقيقه در دماي (5-) درجه سانتيگراد نگهداري تا غيرفعال شده و پس از تفكيك گونه‌ها ، در زيرقفس به مدت 24 ساعت روي بوته‌هاي آلوده سياه دانه رها شدند و سپس بر روي بوته‌هاي سالم سياه دانه پرورش يافته در گلخانه مستقر شدند. همچنين از ناحيه دمگل بوته‌هاي آلوده مقاطع نازك تهيه و رنگ‌آميزي دينس انجام شد. جهت برآورد ميزان آلودگي مزارع به اين بيماري 14 مزرعه با تاريخ‌هاي كاشت متفاوت در شهرستان حنا كه مركز كشت اين محصول مي‌باشد به طور تصادفي انتخاب و در هر مزرعه 5 نقطه 4×4 متري جدا و تعداد بوته‌هاي سالم و آلوده در آنها شمارش و درصد آلودگي در آنها تعيين شد.

نتايج و بحث

نتايج حاصل از اين بررسي نشان داد كه عامل بيماري گل سبزي سياه دانه در منطقه سميرم ماهيت فيتوپلاسمايي دارد. بيماري از طريق پيوند به بوته‌هاي سالم منتقل گرديد و علائم مشابهي را در بوته‌هاي سالم ايجاد نمود. با جمع‌آوري زنجرك‌هاي موجود در مزارع آلوده گونه Empoasca sp. با جمعيت زياد و گونه Circulifer haematoceps با جمعيت اندك شناسايي گرديد كه گونه C.haematoceps قادر به انتقال بيماري به بوته‌هاي سالم سياه دانه بود. ميزان آلودگي مزارع به اين بيماري در منطقه متفاوت و بين 12 تا 47 درصد تعيين شد. ميزان آلودگي در مزارع ديركاشت (اوايل تيرماه) نسبت به مزارع زودكاشت (اواسط ارديبهشت) بيشتر بود كه مي‌توان آنرا به افزايش جمعيت زنجرك‌هاي ناقل با گرم شدن هوا نسبت داد. با توجه به اينكه بيماري موجب بدشكلي و عقيم شدن مادگي مي‌گردد خسارت ناشي از آن قابل توجه مي‌باشد. زود كاشتن محصول و انجام يك سم پاشي بر عليه زنجرك‌هاي ناقل مي‌تواند در كاهش بيماري موثر باشد.


سپاسگزاري

نگارندگان بدين وسيله از كليه همكاران در بخش تحقيقات آفات و بيماريهاي گياهي ، مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي اصفهان و سركار خانم موذني به خاطر همكاريهاي ارزندشان قدرداني مي‌نمايند.

منابع

1-بي‌نام، 1381. آمار نامه كشاورزي استان اصفهان. معاونت برنامه ريزي و اداري مالي سازمان جهاد كشاورزي استان اصفهان . 86 صفحه.
2.Dubey, S.C. 1995. New forma specialis of Fusarium oxysporum causing wilt of black cumin in India. Plant Disease Research , 10: 98-99.
3.Gabor, J. and F. Nagy. 1972. Viruses and mycoplasnia diseases of cultivation medicinal plants in Hungry. Herba, Hangri, CA., 11; 39-51.
4. Sinha, J.N. and A.P.Singh. 1994. Nigella sativa, a new host for Macrophomina phaseolina. Indian Phytopathology. 47: 273-274.




شكل شمارة 1- بوته سياه‌دانه آلوده به بيماري فيتوپلاسمايي گل‌سبزي

The Occurrence of Black cumin phyllody in semirum region

S.Jalali, M.Nasr esfahani and M.R. Bagheri
Plant Pests and Diseases Research Dept. , Agricultural and Natural Resource Center of Esfahan.
Email: Sjalali69@yahoo.com

Abstract
The phyllody disease of Black cumin (Nigella sativa L.) was found and collected in semirom in 2001. The rate of infection was estimated 12-47%. The major symptoms of the diseases are virescence, witches’ broom, floral proliferation, phyllody and stunting. Light microscopy of hand-cut section of stem and treated with Dienes’ stain, revealed presence of blue bodies in phloem of infected plnats. The causal agent was transmitted by leafhopper (Circulifer haematoceps) and graft to healthy plants in greenhouse. Based on morphological characters indicated that the agent belongs to phytoplasma. This is the first report of the disease in Iran.
Keywords: Black cumin, phyllody

 

["Pejman"]

بررسي تاثير عمق و تاريخ كشت در افزايش عملكرد سياهدانه
در استان همدان
حسن جليلي و جلال فرارزي
كارشناس مركز تحقيقات منابع طبيعي وامور دام سازمان جهاد كشاورزي استان همدان


خلاصه

سياهدانه گياهي است با نام علمي Nigella sativa از خانواده Ranunculaceae كه در اغلب نقاط شهرستان رزن و شهرستان نهاوند به‌صورت پايلوت در خاكهاي رسي و شني با pH خنثي و در درجه حرارتهاي بين c ْ18 تا c ْ40 كشت مي‌گردد. به مقدار لازم بذر از دو شهرستان فوق تهيه و در باغ گياهان دارويي جهت تاثير دو عامل عمق و تاريخ كاشت در عملكرد گياه سياهدانه در قالب طرح آزمايش فاكتوريل بر پايه بلوك در سه تكرار مورد بررسي قرار گرفت. سياهدانه از نظر زراعي گياهي است يكساله كه در بهار كشت مي‌شود و ميزان بذر در هر هكتار جهت كشت به طور متوسط 14-10 كيلوگرم و ميزان برداشت در هر هكتار به طور متوسط 2-5/1 تن مي‌باشد. نتايج آزمايش اثر عمق و تاريخ كشت در عملكرد گياه سياهدانه نشان داد كه بهترين زمان كشت در استان همدان دهه دوم فروردين ماه و در عمق 2 سانتيمتري مي‌باشد.
واژه‌هاي كليدي: سياهدانه- آزمايش فاكتوريل - اثرات متقابل - تاريخ كشت - عمق كشت


مقدمه

باتـوجه بـه ارزش گياهان دارويـي از نظردرمان وهمچنين مصارف بعضي از گونه‌هاي گياهي در صنايع مختلف، تحقيقات گسترده‌اي دراين زمينه صورت گرفته وداروهايي با ماده مؤثر طبيعي افقهاي جديـدي رابـراي جامـعه پزشكان وداروسازان پـژوهشگر گشـوده است. بنابراين صنايع داروسـازي و گروههاي تحقيقاتي بسياري از كشورها توجه خود را به كشت و توليد گياهان دارويـي معطوف داشته‌اند. سياهدانه يكي از گونه‌هاي گياهي است با نام علمي Nigella-sativa از خانواده Ranunculaceae كه بقراط در آثار خود از اين گياه نام برده و ديسكوريد (discoride) مصرف آن را به‌صورت پاشيدن برروي نـان ومـداواي بسياري از بيماريها توصيه نموده است.دانه اش داراي اثر قاعده آور، ضد كرم، مسهل و زيادكننده ترشحات شيراست.ازدانه‌هاي آن هنوزهم براي مصرف مذكور ودفع گازهاي معده وبيماريهاي نزله‌اي دستگاه تنفس استفاده مي‌شود. هدف از اين طرح تحقيق بهترين زمان و عمق كشت در عملكرد گياه سياهدانه خواهد بود.

مواد و روشها

بذر موردنيازاين طرح بااستفاده از پيمايش وعمليات صحرايي و سايـر منابع جـمع‌آوري گرديد و در قـالب طرح آزمايش فاكتوريل با 3 بار تكرار در باغ گياهـان دارويي مركز تحقيقات منابع طبيعـي و امور دام جـهاد كشاورزي استان همدان كشت گرديد.
تيمارها عبـارت بودند از عمـق كشت وتـاريخ كشت هـريـك در سـه سطح كه به‌صورت زير مشخص گرديد:

عمق كشت(D)
تاريخ كشت(T)
CM 2= D1
20/1/80=T1
CM 4= D2
10/2/80=T2
CM 6= D3
30/2/80=T3
​

ابتدا زمين مورد نظراز لحاظ عمليات خـاك ورزي آماده شد و بعد درهر هكتار مقدار12كيلوگرم بذر و مقدار 15 تن كود دامي پوسيده منظور گرديد.كشت به‌صورت خطي با طول 3 تا 5 متري و عرض 120 سانتـيمتري در هر واحدآزمايش صورت گرفـت كه بعد از مراقبتـهاي دوران داشت اثرات حاشيه‌اي زده شد و محدوده وسط برداشت گرديد. عمل تجزيه واريـانس با استفاده از نرم افزارMSTATC صـورت گرفت.

نتايج و بحث
نتـايج حاصل از تجزيـه واريانـس مربوط نشان داد ميان تاريخهاي مختلف كاشت به‌صورت مستقل تاثير بسيار معني‌داري بر مقدار عملكرد وجود دارد.در نهايت اينكه اگر گياه سياهدانه را در عمق 2 سانتيمتري و در دهه دوم فروردين ماه كشت كنيم بهتريـن افزايش عملكرد را مي‌توانيـم داشته باشيم.
جدول تجزيه واريانس نشاندهنده اختلاف بسيـار معني‌دار براي تيمارهاي مورد استفاده بوده است.
همچنين مقايسـه ميانگين با استفاده از آزمون چند دامنه‌اي دانكن صورت گرفت.

F
MS
DF

**90/19
438/0
8
تيمار
**25
55/0
2
D
**13/21
465/0
2
T
**09/249
48/5
4
DT

022/0
10
اشتباه


26
كل
​

سپاسگزاري

بدين‌وسيله از كليـه همكاران بـخش منـابع طبيعـي و امور دام مركز تحقيقات جهاد كشاورزي استان همدان به خاطر همكاريهاي بي دريغشان نهايـت قدرداني را دارم.

منابع

1-ميرحيدر، ح.(1377). معارف گياهي. جلد اول، دفتر نشر فرهنگ اسلامي،تهران
2-زرگري،ع. (1366). گياهان دارويي. جلد چهارم، انتشارات دانشگاه تهران
3-Rechinger, K.H.(1992).flora Iranica, Vol:171, Akademische druck.u. Verlagsanstalt Graz-autria.


Investigating the effect of depth and cultivation date on the increasing function of Nigella Sativa in Hamedan

Abstract
Black cumin with Nigella sativa scientific name, from Ranunculaceae family which cultivated in the most places in Razan & Nahavand cities in clay and sandy soils eith anentral pH and between 18-c to 40-c temprature. Same needed amounts of the seed were prepared from the above cities to be investigated factorial experiments desighn on completely randomized blocks with 3 replication in the garden of medicinal plants, in the case of the effects of 2 factors of depth & growing date in the function of Nigella sativa. Nigella sativa is an anval plant which is cultivated on springs and the amount of the seed in each hectare is middlingly 10-14 k.g. for cultivation and the amount of harvest in each hectare is middlingly 1/5-2 ton the results suggested that the best time for growing in Hamadan province is the second month in farvardin in 2 c.m. depth.
Keywords: cultivation date, Nigello sativa

 

["Pejman"]

نقش تهيه طرحهاي بهره برداري در توسعه پايدار بهره برداري سقز درختان بنه (در غرب كشور)
قاسم حبيبي بي بالاني1، وحيده صمديان ساربانقلي2 و ندا معطوفي آزاد3
1-استاد يار دانشگاه آزاد اسلامي واحد شبستر ghhabibi@iaushab.ac.ir
2-دانشجوي رشته گياهان دارويي دانشگاه آزاد اسلامي واحد شبسترvahideh_samadian@yahoo.com
3-دانشجوي رشته گياهان دارويي دانشگاه آزاد اسلامي واحد شبستر neda_matouf@yahoo.com
آذربايجان شرقي- شبستر- دانشگاه آزاد اسلامي واحد شبستر- كد پستي 5381637181


خلاصه

در اين مقاله نحوه تهيه طرحهاي بهره برداري كه بهره برداري پايدار و مستمر از درختان بنه جنگلهاي غرب كشور ايجاد گردد، مورد بررسي قرار مي‌گيرد. درخت بنه داراي شرايط اكولوژيك ويژه اي براي رويش مي‌باشد كه از مهمترين آنها دوستار خاك عميق، نياز رطوبتي كم، بهترين ارتفاع براي ايجاد توده درختي 2000-1000 متر از سطح درياي آزاد مي‌باشد. و داراي تجديد حيات جنسي و غير جنسي مي‌باشد. از صمغ آن كه سقز ناميده مي‌شود در صنايع دارويي استفاده مي‌گردد. براي بهره برداري اصولي و پايدار از اين جنگلها طرحهاي بهره برداري سقز تهيه گرديد. كه براي شناسايي عوامل موثر از نقشه توپوگرافي استفاده گرديد. و با نمونه برداري تصادفي سيستماتيك با شدت 2% اقدام به آماربرداري از درختان بنه مي‌گردد. و تمامي درختان با قطر بالاي 20 سانتي متر در هر پلات شمارش گرديد. تحقيق انجام شده نتايج زير بدست آمد. از هر درخت بنه در پريود بهره برداري 4 ساله نيم كيلوگرم سقز بدست مي‌آيد و با توجه به آماربرداري انجام شده متوسط تعداد در هر هكتار درخت بنه قابل بهره برداري سقز به 6 اصله مي‌باشد.
واژه هاي کليدي : بهره برداري ، سقز ، جنگل .

مقدمه

بهره برداري اصولي از درختان جنگلي پسته وحشي Pistacia atlantica براي استخراج سقز به منظور استفاده‌هاي دارويي و صنعتي از جنگلهاي غرب كشور باعث استمرار توليد اين ماده و نيز حفظ اكوسيستم بسيار شكننده اين مناطق مي‌گردد. صمغ درخت بنه به نام سقز ناميده مي‌شود كه در شرايط طبيعي از تنه درخت تراوش مي‌گردد. كه در بهره برداري سنتي تعدادي شيار در پوست تنه و شاخه‌هاي اصلي اين درختان ايجاد مي‌گردد و شيرابه‌هاي تراوش شده در كاسه‌هاي گلي جمع‌آوري مي‌گردد. (1) از خواص درماني اين ماده مي‌توان به نيرودهندگي، مدر و كحرك بودن و نيز اثر قابض در اسهالهاي ساده و تاخير در وقوع قاعدگي نام برد. ماده شيميايي اصلي موجود در سقز اولئوزين و پينن مي‌باشد. (3) اين درخت با نامهاي محلي سقز، چاتلانقوش، بنه و چاتلانقو در مناطق مختلف ايران ناميده مي‌شود.

مواد و روشها

گونه درخت جنگلي پسته وحشي با نام علمي Pistacia atlantica جزء تيره Anacardiacea مي‌باشد. (2) منطقه مورد مطالعه اين تحقيق در جنگلهاي غرب كشور (جنگلهاي زاگرس) و در استان ايلام مي‌باشد. براي نمونه برداري از روش آماربرداري سيستماتيك تصادفي با شدت 2% مناطق تحت پوشش اين درختان استفاده گرديد. در پلاتهاي آماربرداري با مساحت 4000 متر مربع و در شبكه آماربرداري 500*400 متر اقدام به اندازه گيري تعداد درختان بنه، وضعيت زادآوري درختان، نمونه خاك و قطر برابر سينه (d.b.h) گرديد.

نتايج و بحث

نتايج اين تحقيق نشان مي‌دهد كه استخراج سقز از جنگلهاي بنه در شرايطي كه تحت مديريت و برنامه ريزي طرح بهره برداري اصولي نسبت به بهره برداري سنتي داراي وضعيت مناسب تري از لحاظ وضعيت شادابي، زادآوري و حفاظت از خاك مي‌باشد.
تعداد درختان قابل بهره برداري (قطر بيش از 20 سانتي متر) در واحد سطح اين جنگلها بر اساس مطالعات انجام شده در اين تحقيق 6 اصله مي‌باشد و دوره بهره برداري قابل قبول به منظور حفاظت از درختان بنه به منظور تجديد قواي اكولوژيك و فيزيولوژيك 4 سال يك بار پيشنهاد مي‌گردد. كه در هر دوره بهره برداري از هر اصله درخت بنه قابل بهره برداري 500 گرم سقز قابل استخراج مي‌باشد.
از عوامل موثر در تخريب و ضعيف شدن اين جنگلها در خارج از محدوده طرحهاي يهره برداري مي‌توان به موارد زير ذكر نمود:
1- چراي دام: دامهاي روستايي (كتول) تقريبا در تمام سال و دامهاي عشاير حدود نيمي از سال (ييلاق) به دليل عدم كنترل و حفاظت از ورود دامها به اين مناطق از علوفه زير آشكوب اين جنگلها تعليف مي‌نمايند. و در شرايط نامساعت‌تر به دليل كمبود علوفه از شاخ و برگ اين درختان براي تغذيه دامها استفاده مي‌شود. علاوه بر اين موارد تعداد دام بيش از ظرفيت و نيز حضور بز در گله‌هاي دامداران از عوامل تشديد كننده تخريب اين جنگلها مي‌باشد.
2-زراعت در زير آشكوب درختان بنه: در قسمتهاي زيادي از اين جنگلها زراعت ديم در زير درختان بنه انجام مي‌گيرد كه اين امر امكان زاد آوري طبيعي درختان را به دليل شخم خوردن هر ساله از بين مي‌برد. و كشاورزان به تدريج اقدام به انهدام پايه‌هاي درختان بنه به منظور تملك اين اراضي اقدام مي‌نمايند.
3-تامين سوخت روستائيان از چوب درختان بنه: به دليل عدم دسترسي آسان به سوختهاي نفتي روستائيان اقدام به تامين سوخت مورد نياز خود از اين جنگلها مي‌نمايند.
4-استخراج غير اصولي سقز از درختان بنه: به دليل عدم مديريت و بهره برداري غير اصولي سقز، روستائيان اقدام به استخراج بيش از توان فيزيولوژيك و اكولوژيك از درختان بنه مي‌نمايند كه به تدريج باعث ضعيف و خشك شدن اين درختان مي‌گردد.

منابع

1-جزيره اي، محمد حسين. 1382. جنگلشناسي زاگرس. انتشارات دانشگاه تهران
2-زاهدي، اسمعيل. 1373. واژه نامه گياهي. . انتشارات دانشگاه تهران
3-زرگري، علي. 1371. گياهان دارويي. . انتشارات دانشگاه تهران. جلد اول


Preparation utilization plan roles on sustainabel development utility of Turpentine from presian turpentin trees
(Pistacia atlantica) (West of Iran)
Ghassem Habibi Bibalani1, V. Samadian sarbangholo2, N. Matofi Azad 3
1-Assistant prof., Azad university of Shabestar, IRAN ghhabibi@iaushab.ac.ir
2- Student of medical plants, Azad university of Shabestar, IRAN vahideh_samadian@yahoo.com
3- Student of medical plants, Azad university of Shabestar, IRAN neda_matouf@yahoo.com

Abstract
In this article was studied special manner of doing sustainabl and continuable utilization from Persian turpentin trees it forest of west Iran. Pistacia atlantica needs grow a special ecological condition such as, deep soil, little moisture, the best altitude 1000-2000 m to create tree stand and ***ual and un***ual regerenation. Turpentine is gum of this trees that is used in industry and medicine. Utilization plans are prepared to correct and sustainable utility from this forest. Topographic maps were used to know effective factors. Statistical study of trees were done with systematic random sampling, and all tress with diameter upper than 20 cm were counted in any sample plot. This research has these results. Half Kg gum can be taken from a Presian turpentin tree in a 4 years period and with attention that in a hectar of this forest has 6 utilizable trees.
Keywords: utilization , pistacia atlantica , forest .

 

["Pejman"]

برخي ويژگيهاي زيستي پروانه ماخائون
(Ruta graveolens. l ) روي گياه دارويي سداب (Papilio machaon. l )
کورش حسن زاده 1 ، سيده بنت الهدي حسيني امين2 و ليلا علي پور1
1- دانشجوي کارشناسي مهندسي توليدات گياهي دانشگاه تهران- مجتمع آموزش عالي ابوريحان
2- دانشجوي کارشناسي مهندسي گياهپزشکي دانشگاه تبريز- دانشکده کشاورزي مراغه


خلاصه

با توجه به بررسيهاي انجام شده دربارة گياه دارويي سداب (Ruta graveolens. l)و پروانه خائون (Papilio machaon.l) به عنوان يكي از آفات خسارتزا جمع آوري و شناسايي گرديد(شناساگر دكتر اسدا. .. مير كريمي استاد دانشگاه تهران) اين آفت از برگها و سرشاخه‌هاي گياه سداب تغذيه مي‌كند با توجه به اينكه قسمت مورد استفاده گياه برگها و سرشاخه‌ها مي‌باشد فعاليت 2 الي 3 هر روي هر بوته مي‌تواند داراي خسارت مستقيم و معني دار برميزان عملکرد گياه باشد. اين پروانه برحسب شرايط اكولوژيكي و ميزان دسترسي گياهان مورد تغذيه 1 الي 2 نسل در سال دارد. پروانه اواسط بهار ظاهر شده و پس از جفت گيري تخم‌هاي زرد و كم رنگ خودرا به صورت تك تك بر روي برگهاي گياه ميزبان قرار مي‌دهد.از تخم لارو كوچكي خارج واز برگها تغذيه مي کند.
واژه‌هاي کليدي: پروانه‌ ماخائون، بيولوژي، سداب


مقدمه

سداب گِياهي است چند ساله، علفي با نام انگليسي Rue از تيره سداب سانان (Rutaceae) گياه از سال دوم
مي توانددو الي سه برداشت داشته باشد. مواد مؤثره اين گياه اثر قابل توجهي در بند آوردن خون ، مداواي بيماريهاي زنان و درمان بيماريهاي صفراوي دارد. فلاونوييد روتين مهمترين ماده دارويي اين گياه است.

مورفولوژي پروانه ماخائون

طول حشره کامل با بالهاي باز 70 ميليمتر است. بالهاي عقبي در انتها به زائده‌اي ختم مي‌شوند که يک سانتيمتر طول دارد و به همين دليل به دم چلچله‌اي معروف است. جنس ماده معمولاً بزرگ تر از جنس نر است. لاروها در سن اول کوچک سياه رنگ داراي يک لکه سفيد پشتي و در سنين بالاتر به ويژه در سن آخر لاروي به رنگ سبز کمرنگ با لکه‌هاي قرمز رنگ هستند که اين لکه‌ها روي نوارهاي باريک سياه قرار دارند. در روي سينه اول (پرونوتوم ) يک اندام دوشاخه‌اي و به‌رنگ نارنجي به نام اوسموتريوم Osmaterium) وجود دارد. نوع قطعات دهاني ساينده، جونده است. تخم‌ها توپي شکل و زرد کمرنگ به صورت تک به تک بر سطح زيرين برگهاي گياه ميزبان ديده مي‌شود.



بيولوژي :

پروانه ماخائون با نام علمي (Papilio Machaon و يا syn. Papilio Sphyrus ) از خانواده Papilionidae از پروانه‌هاي روزپرواز مي‌باشد. پروانه از اواسط بهار ظاهر شده و دوره پروازش تا اواسط مرداد ادامه مي‌يابد. در صورت مساعد بودن عوامل اکولوژيکي و ميزان دسترسي به گياهان مورد تغذيه پروانه مي‌تواند دو نسل هم در سال داشته باشد در اين صورت نسل اول از اواخر فروردين تا خرداد ماه و نسل دوم از تير ماه تا اواخر مرداد ماه ديده مي‌شود. به ندرت تا سه نسل هم در جنوب اروپا و شمال افريقا ديده شده است. از تخم لارو کوچکي خارج شده که در اوايل دوره رشد از کناره برگها تغذيه و به تدريج با قوي‌تر شدن قطعات دهاني مي‌تواند از قسمتهاي ضخيم‌تر برگ‌ها و دمبرگ‌ها تغذيه مي‌کند. دوره رشد و تغذيه لارو حدود 50 روز است. لارو در مرحله آخر تغذيه و سن پنجم لاروي حدود 5 سانتيمتر طول و حدود 8/0 سانتيمتر قطر بدنه را دارد. فرم زمستانگذران حشره به صورت شفيره از نوع نيمه آزاد و سر به طرف بالا که با کمربندي ابريشمي به شاخه‌ها و يا ساقه گياه متصل مي‌شود. شفيره زمستانگذران بيشتر روي قسمتهاي چوبي گياهان و شفيره تابستانگذران روي گياهان علفي ديده مي‌شوند. اگر شفيره روي گياهان زنده تشکيل شود به رنگ سبز روشن و اگر متصل به اندامهاي مرده گياهان باشد به رنگ قهوه‌اي روشن ديده مي‌شود. مناطق معتدله مي‌تواند جزء مناطق پراکنش پروانه باشد.

نحوه خسارت

لاروهاي سن اول به صورت کنگره‌اي از لبه برگها تغذيه مي‌کنند و با افزايش سن لاروي مي‌توانند از اکثر قسمتهاي علفي بخش هوايي گياه استفاده کنند. با توجه به اين که برگها و سرشاخه‌ها محصول مورد نظر در گياه سداب را تشکيل مي‌دهد تغذيه لارو باعث کاهش محصول مي‌گردد. همچنين لارو به دليل توليد فضولات زياد از لحاظ کيفي نيز مي‌تواند بر روي محصول اثر گذار باشد. بررسي منابع نشان داده است كه فعاليت حداقل 2 الي 3 لارو روي هر بوته مي‌تواند باعث ايجاد خسارت مستقيم و معني دار روي گياه سداب باشد.

روشهاي کنترل و مبارزه

با توجه به اينکه استفاده از سموم بر روي ترکيب مواد موثر اثر گذار مي‌باشد استفاده از روشهاي مديريت تلفيقي و همچنين استفاده از روشهاي بيولوژيکي ترجيح داده مي‌شود. از مهمترين روشهاي مديريت تلفيقي شامل حذف علفهاي هرز اطراف مزرعه از بين بردن لاروها روي گياه به وسيله دست،حفظ دشمنان طبيعي اين پروانه در سطح مزرعه مانند پرندگان که به شدت از لارو و پروانه تغذيه مي‌کنند استفاده از زنبورهاي پارازيت کننده است.




روشهاي مبارزه بيولوژيک

برخي از بررسيها حاکي از آن است که تخم اين پروانه توسط زنبور تريکو گراما(Tricograma brassicae) به ميزان 18 درصد بعد از 24 ساعت پارازيته شده است.
روش به زراعي: استفاده از تله‌ها براي شکار حشرات بالغ، ايجاد اختلال در جفتگيري جزء روشهاي موثر مي‌باشد.
روشهاي مبارزه شيميايي: استفاده از سموم نفوذي ناپايدار با دوره کارنس کوتاه مدت مانند: ديازينون و مالاتيون. مالاتيون به نسبت 2 در هزار و يا مخلوط با پودر سوين و يا 200 گرم پودر سوين در يکصد ليتر آب.

تشکر و سپاسگزاري

باتشكر از زحمات بي دريغ جناب آقاي دکتر مير کريمي جناب آقاي دکتر لطفي و جناب آقاي دکتر وحدتي.

منابع

1- مير کريمي اسدالله؛ پروانه‌هاي مهم ايران؛1382 انتشارات نشر علوم کشاورزي.
2- بهداد ابراهيم؛ آفات مهم درختان ميوه؛ انتشارات يادبود.
3- اميد بيگي رضا؛ رهيافت‌هاي توليد و فرآوري گياهان دارويي جلد دوم1376؛ طراحان نشر؛
4- Novak. Ivo, Butterflies & Moths, 2000, Silverdale Books
5- Lankman.w, Butterfly Encyclopaedia, 1999,Ltd.
6- Chresteansen. Claus & Arvik Old. Leif, world swallowtail (Papilio machaon), 2000
7- Nagypal. Tony, Butterflies of Norvey (Papilio machaon),
8- Bio. Scrop.org, Trechogramas in maize, 2003.


Some of haebio logical chamacte rustics of swallowtail butterfly papilio machaon on the medicinal plant Rue (Ruta graveolens.l)
By: Kourosh Hasanzadeh1 2) sayedeh bentolhoda Husseini amin2 3) Leila Alipour 1
1- (B.S students Horticulture & crop production - University of Tehran)
2- (B.S students plant protection -univrsity of Tabriz )

Abstract:
Activation larva of swallowtail butterfly (popilio machaon) on the medicinal plant Rue ( Ruta graveolens
According to the abserration on medicinal plant rue. the larva of swall awtail butterfly ( p.m) is Known and collected as one of the damaging pasts the identi fication was carried out by Dr. Asadollahmir Karimi
Unirersity of Tehran Professor.This pests feeds from the Leaves and shoots of Rue and Fur Ther mare These Leaves and shoots are The User Parts of This plant So , The activation of zor 3 Larra on every bush Could have damges on plant yield. According to The ecological condition and availability of its food This butterfly has 1 or 2 yener a tions in a year. The butterfly will be appeared in the middle of spring and after matting. it puts its lighe yellow eggs las individual ones on the host plant leaves. There is a small larva in each egg that cames out soon and eat plan leaves.
Keywords: Ruta graveolens, Papillo machaon

 

["Pejman"]

110

110

اثر بازدارندگي اسانس آويشن(Thymus vulgaris) روي باكتري
عامل بيماري آتشك درختان دانه دار
نادر حسن زاده1، سيد جواد قطب شريف2و محمد تقي الماسي2
1- واحد علوم و تحقيقات دانشگاه آزاد اسلامي - پونك - تهران
2- مركز تحقيقات آفت‌كشهاي نباتي و كود- كرج
​

خلاصه

اثرات بازدارندگي اسانس گياه آويشن در رقت‌هاي مختلف و در مقايسه با دو سم كلاسيك اكسي كلرور مس3 در هزار و محلول نيم درصد محلول بوردو در شرايط آزمايشگاهي و گلخانه‌اي مورد بررسي گرفت و تاثير اسانس آويشن در رقت 3-10- بسيار اميدوار كننده بود.
واژه‌هاي كليدي: آويشن، باكتري عامل بيماري آتشك، اسانس



مقدمه

بررسيهاي انجام شده نشان مي‌دهد كه عصاره‌هاي گياهان مختلف بر روي باكتري عامل آتشك تاثير به‌سزايي دارند (Vanneste et al., 2000). در اين خصوص به طور مشخص مي‌توان به كارآيي عصاره‌هاي آبي درختان گردو، زرشك، سماق آمريكايي (Sobiczewski et al., 1997) و عصاره اتانولي گياهان عشقه، بيد و تاك صحرايي ((Mosch et al.,1999 اشاره نمود. در ايران اين نوع تحقيقات ابتدا در سطح تعداد محدودي از گياهان دارويي انجام گرفت و اسانس گياهان آويشن شيرازي, مورد و رزماري بسيار تعيين كننده بوده است (رضايي محمد باقر و نادرحسن زاده 1376). در بررسيهاي تكميلي ، تاثير رقت‌هاي مختلف اسانس دو گياه آويشن و مرزه مورد مطالعه قرار گرفت و تاثير اسانسهاي هر دو گياه در رقت 2-10 به ترتيب 3 و 2 ميليمتر بوده است (حسن زاده و همكاران، 1382). در تحقيق حاضر فرمولاسيون اسانس گياه آويشن با غلظت 6 در هزار معرفي و توصيه مي‌گردد.

مواد و روشها

قسمتهاي هوايي گياه آويشن از مزرعه مركز تحقيقات آفت كشهاي نباتي و كود در تابستان 1382 تهيه و با دستگاه كلونجر اسانس گيري شد. پس از ايجاد چاهكهايي به قطر 5 ميليمتر روي محيط كشت لوان (نوترينت آگار + 5% ساكاروز ), مقدار 6 ميكروليتر از مخلوط اسانس آويشن + امولسيفاير+ آب در نسبتهاي 2:2:6 و با غلظت نهايي 6 در هزار به داخل هر چاهك افزوده شد. 5/2 ساعت پس از جذب و نشت قطرات اسانس در محيط اطراف چاهكها، سوسپانسيون باكتري E.amylowora (ايزوله كرج) با غلظت تقريبي 106 سلول در هر ميلي ليتر به‌طور يكنواخت به سطح پتريها اسپري شد.
شاهد آزمون ، امولسيفاير (2 در هزار) ، اكسي كلرور مس(3 در هزار) و محلول نيم درصد بوردو به نسبت:3:100: 5/0 بود.

نتايج و بحث

نتايج تحقيقات فوق نشان داد كه اسانس آويشن در رقت 3-10*6 به‌رغم ايجاد حداقل هاله بازداري به شعاع 4 ميليمتر، در مقايسه با محلول بوردو 5/0% (5/0 ميليمتر)، اكسي كلرور مس (كمتر از 5/0 ميلي متر) و امولسيفاير شاهد(بدون هاله بازدارندگي) داراي بيشترين هاله بازدارندگي مي‌باشد. در رقت مذكور اسانس مورد آزمايش فاقد هرگونه گياهسوزي روي برگ و شاخه درختان سيب مالينگ و گلابي شاه ميوه بود. از اين رو دز مذكور به‌عنوان غلظت مناسب براي تهيه فرمولاسيون سم با منشا گياهي انتخاب گرديد.

منابع

1- حسن زاده, نادر، سيد جواد قطب شريف و محمد تقي الماسي (1382). بررسي تاثير عصاره‌هاي نباتي در كنترل بيماري آتشك درختان دانه دار. خلاصه مقالات سومين همايش ملي توسعه كاربرد مواد بيولوژيك و استفاده بهينه از كود و سم در كشاورزي, صفحه 504.
2- رضايي محمد باقر و نادرحسن زاده (1376). ارزيابي تاثير عصاره‌هاي گياهان بر باكتري عامل بيماري آتشك درختان دانه دار. مجله پژوهش و سازندگي 37-34: 37.
3- Mosch , J., F. Klingauf, F. and W.Zeller.1990. On the effects of plant extracts against fireblight. Acta Hortic. 273: 355-361.
4- Sobiczewski , P., T. Deckers and J. Pulawska. 1997. Fire blight (Erwinia amylovora)- some aspects of epidemiology and control (review of recent literature). Flemish community and Phare publications.
5- Vanneste , J. L.(ed) 2000. Fire blight: The Disease and its causative agent, Erwinia amylovora. CABI Publishing , 370 pp.



Inhibitory effect of Thymus vulgaris essence on
fireblight pathogen of pome fruit trees

N.Hassanzadeh*, J.Ghotb-e-sharif**,M.T.Almasi**
*Science & Research Branch of I.Azad University, Tehran.
**Fertilizer & Pesticide Research Center, Karaj

Abstract
Antibacterial effects of Thyme essential oil prepared by hydrodistilation method were simultaneously compared with two copper compounds against E. amylovora, in the laboratory assays. In addition, the minimum inhibitory concentration (MIC) was measured on agar diffusion method and phytotoxicity effects of the elutes obtained by serial dilutions were evaluated on leaves/shoots of the apple & pear seedlings. Results obtained from in vitro bioassays showed a distinct effectiveness of thyme essence at 6-0-3 dilution, producing the mean 4 mm inhibition zone against Boradeuax mixture (0.5 mm) & copper oxychloride (<0.5 mm). At the above-mentioned level no adverse effect was realized on pear cv. duchesse & Malling apple leaves/shoots.
Keywords: Thymus vulgaris, pathogen, trees

 

["Pejman"]

دورة بحراني كنترل علفهاي هرز در گياه دارويي
زيره سبز ‌(Cuminum cyminum )
آزاده حسيني1، عليرضا كوچكي2‌و مهدي نصيري محلاتي2
1- دانشجوي كارشناسي ارشد زراعت 2- استاد دانشكده كشاورزي
مشهد - ميدان آزادي - دانشگاه فردوسي مشهد - دانشكده كشاورزي - ص پ 1163- 91775


خلاصه

زيره سبزCuminum cyminum) ) گياهي يكساله از خانواده جعفري Apiaceae است كه از قدرت رقابت ضعيفي در مقابله با علف‌هاي هرز برخوردار است. به منظور تعيين دوره بحراني كنترل علفهاي هرز زيره سبز آزمايشي در سال زراعي 83-82 در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه فردوسي مشهد در قالب طرح بلوكهاي كامل تصادفي با چهار تكرار به اجراء در آمد. تيمارهاي رقابت با علف‌هاي هرز و بدون رقابت با علف‌هاي هرز از 20‌، 30‌، 40 و 50 روز پس از سبز شدن تا پايان دوره رشد اعمال گرديد. نتايج نشان دهنده اين است كه دوره كنترل علفهاي هرز زيره سبز حدود 20 تا 40 روز پس از سبز شدن مي‌باشد.
واژه هاي کليدي : زيره سبز ، دوره بحراني ، کنترل علفهاي هرز .


مقدمه

زيره سبز ( Cuminum cyminum ) گياهي است‌، يكساله‌، از خانواده جعفري ( Apiaceae = umbellifereae ) از پيشرفته ترين گياهان گلدار نهاندانه دو لپه است كه ارتفاع آن بسته به شرايط محيطي بين 15 تا 50 سانتيمتر متغير است‌(3).زيره سبز از قدرت رقابت ضعيفي در مقابله با علفهاي هرز برخوردار است و در صورتي كه علفهاي هرز آن مديريت و كنترل نشود عملكرد به شدت پايين مي‏آيد(4). تحقيقات محدودي در مورد دورة بحراني كنترل علفهاي هرز انجام شده است‌. زيمدال در سال 1980 (11) در مطالعات خود روي رقابت علفهاي هرز و گياهان زراعي‌، دورة بحراني را اينگونه تعريف كرده است: دورة بحراني بخشي از زندگي گياه است كه بايستي از تهاجم علف هرز دور بماند (6)‌. مايكل و همكارانش(8) در سال 1992مطالعه اي بر روي دورة بحراني كنترل علف هرز و تأثير تداخل آنها روي شاخص سطح برگ ذرت انجام دادند و نتيجه گرفتند كه آغاز دورة بحراني از 13 تا 14 برگي ذرت مي باشد. کنترل دوره بحراني براي جانسون گراس (Sorghum halepense L.) در ذرت بين 3 و 5/6 بعد از جوانه زني گزارش شده بود(12).براي كنترل نوعي علف هفت بند ( Polygonum pensylvanicuml )‌، آفتابگردان و گاو پنبه نيز يك دوره مشخص بين چهار و شش هفته پس از سبز شدن سويا توسط ساير پژوهشگران گزارش شده است)‌7و9). تحقيقات نشان داده اند كه طول دورة بحراني بسته به گونه علف هرز تغيير مي‌كند‌. خسارات ناشي از رقابت سوروف در طول سي روز اول بعد از کاشت بسيارشديدتر است(10)‌. بلك شاد (6) نيز دريافت كه اگر از تداخل علف هرز تاجريزي ( Solanum sarrachoides ) در لوبياي خشك به مدت 9 هفته بعد از كاشت جلوگيري شود هيچگونه كاهش عملكردي مشاهده نخواهد شد‌. اما 3 هفته تداخل اين علف هرز‌، براي كاهش معني دار عملكرد كافي خواهد بود

مواد و روشها

اين تحقيق در بهار سال 1383‌، در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه فردوسي مشهد‌، واقع در ده كيلومتري جنوب شرقي مشهد واقع در َ 28 ْ 59 طول شرقي و َ 15 ْ 36 عرض شمالي با ارتفاع 985 متر از سطح دريا به مرحله اجرا درآمد‌. پس از انجام عمليات مربوط به آماده سازي زمين ( شخم‌، ديسك‌، لولر ) و براساس نتايج خاكشناسي و توصيه تحقيقاتي كود‌، آزمايش در قالب طرح بلوكهاي كامل تصادفي با چهار تكرار در كرتهابي به ابعاد 3*2 متر شامل 4 رديف به طول 3 متر با احتساب يك رديف اضافي در مرز كرتهاي مجاور پياده شد. كشت با دست در رديفهايئ به فاصله 60 سانتي متر به صورت دو رديفه صورت گرفت. بذر مورد استفاده توده محلي (تربت حيدريه) بود‌. فاکتورهاي آزمايش شامل تيمارهاي بدون علف هرز و همراه با علف هرز براي هر کدام به مدت 20، 30، 40 و 50 روز پس از سبز شدن بود.كاشت بذر در 15 اسفند 1383 به تراكم 120000 بوته در هكتار كه قبلاً توسط كافي(3) تعيين شد صورت گرفت‌. آبياري در 2 نوبت با كمك سيفون انجام شد‌. هيچگونه علف كش و آفت كش چه قبل از كاشت و چه پس از كاشت يا سبز شدن مصرف نشد‌. عمليات برداشت در تاريخ 23 خرداد انجام شد‌.
نتايج و بحث

مطالعه حاضر در تعيين دورة كنترل علفهاي هرز زيره سبز نشان داد كه زمان بحراني جهت كنترل علفهاي هرز 20 تا 40 روز پس از سبز شدن مي‌باشد‌. همچنين رقابت زيره سبز با علفهاي هرز كه عمدتاً از تاج خروس تشكيل مي‌شود بر سر نور است و در نتيجه، سايه افكني ناشي از علفهاي هرز مشرف با كانوپي باعث تغييرات مرفولوژيكي كانوپي از طريق تأثير كيفيت و كاهش كميت نور مي‌شود. از جمله اين تغييرات به افزايش ارتفاع بوته، كاهش تعداد و طول شاخه‌هاي فرعي و تشكيل حداكثر وزن دانه‌ها به مواضع بالاتر كانوپي اشاره كرد‌.

منابع

1- راشد محصل‌، م‌. ح‌، رحيميان‌، ح و بنايان‌، م‌. 1372‌. علفهاي هرز و كنترل آنها (ترجمه)‌. انتشارات جهاد دانشگاهي مشهد.
2- راشد محصل‌، م‌. نجفي‌، ح‌. اكبرزاده‌، م‌. 1380‌. بيولوژي و كنترل علفهاي هرز (ترجمه)‌. انتشارات دانشگاه فردوسي مشهد.
3- كافي‌، م‌. فناوري توليد و فرآوري زيره سبز‌. 1381‌. انتشارات دانشگاه فردوسي مشهد.
4- كوچكي‌، ع .‌، رحيميان‌، ح .‌، نصيري محلاتي‌، م‌. 1373‌. اكولوژي علفهاي هرز (ترجمه)‌. انتشارات جهاد دانشگاهي مشهد.
5- كوچكي‌، ع .‌، ظريف كتابي‌، ح‌،‌. نخ فروش‌، ع‌. رهيافتهاي اكولوژيكي مديريت علفهاي هرز (ترجمه). انتشارات دانشگاه فردوسي مشهد‌.
6- Blak show, R.E. 1991. Hairy night shade(Solonum saarrachoides ) interference in drybean phaselous vulgaris. Weed sci., 39:48-53.
7- Irons, S.M. and O.C., Burnside. Competition effects of sunflower. (Helianthus annus). Weed sci., 30: 372.
8- Michale, R. H., J., Clarence and W., Clenn. 1992. The critical period of weed control in grain corn (Zea mays). weed sci., 49: 441-447.
9- Oliver, L.R. Inflounce of soybean (Glycine max) planting date on velvelteaf (Abutilon theophrasti ) competition weed sci., 27: 183.
10- Park, J.K. and D.S., Kim. Distribution of weeds and their competition with rice in Korea. In Proc. 3rd Asian pacific. Weed sci., Soc. Conf., Kuala Lumpur.
11- Zimdahl, R. 1980. Weed - Crop competition: A view in weed management in agroecosystems: Ecological approaches. CRC press. Inc. Florida, USA.
12- Zimdahl, R.L. 1988. The Concept and application of the critical weed free period. Weed management in agroecosystems: Ecological approaches. CRC press. Inc. Florida, USA.


The Critical Period of Weed Control in Cumin (Cuminum cyminum)
Azadeh Hosseini. Ali Reza Koocheki. Mehdi Nasiri Mahalati
Faculty of Agriculture, Ferdowsi University of Mashhad
E-mail:hhosseini58@yahoo.com

Abstract
The critical period for weed control (CPWC) is a period in which weed removal prevents yield reduction of crop. In this experiment a field study was conducted to evaluate the critical period for weed control in cumin(Cuminum cyminum). Combinations of weed free and weed infested treatments for periods of 20, 30, 40 and 50 days after seedling emergence was arranged in a Complete Randomized Block Design with 4 replications. Result showed that the critical period was 20- 40 days after seedling emergence and the most abundant weed was Amaranthus album which compete with cumin for light.
Key words: Cuminum cyminum, Critical period, weed control

 

["Pejman"]

بررسي تراكم جمعيت شته Macrosiphum rosae (L.) (Homoptera:Aphididae) روي ژنوتيپهاي مختلف گل محمدي در ايران
سعيد حيدري1، سيد ابراهيم صادقي2، سيد رضا طبايي عقدايي2 و حسن عسكري2
1- سرباز سازندگي ايستگاه تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي شهرستان نيشابور
2- اعضاي هيأت علمي موسسه تحقيقات جنگلها و مراتع، تهران
شهرستان نيشابور- كيلومتر 2 جاده باغرود، ايستگاه تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي سيد محمد توني، ص‌پ 587



خلاصه

گل محمدي (Rosa damascena Mill.) از مهمترين گياهان معطر و دارويي ايران با پراكندگي جغرافيايي وسيع است كه هر ساله مورد حمله شته گلسرخ Macrosiphum rosae (L.) قرار گرفته و خسارات كم تا متوسطي را از اين آفت متحمل مي‌گردد. اين تحقيق با هدف مقايسه تراكم آفت روي چهل ژنوتيپ مختلف گل محمدي در سال 1382 و در مزرعه تحقيقاتي مؤسسه تحقيقات جنگلها و مراتع به مرحله اجرا در آمد. شمارش تعداد كل حشرات كامل و پوره‌هاي سنين مختلف آفت در هر واحد نمونه‌برداري جهت مقايسه ميزان آلودگي ژنوتيپهاي مختلف مورد استفاده قرار گرفت. در نهايت دو ژنوتيپ 118B و 78B به ترتيب با ميانگين‌هاي 44/2- 5/17 و 19/0-53/0 شته در هر واحد نمونه‌برداري بيشترين و كمترين مقدار تراكم آفت را به خود اختصاس دادند.
واژه‌هاي كليدي: گل محمدي، ژنوتيپ، شته


مقدمه

شناسايي و كاشت ارقام بومي مقاوم به آفات و سازگار با شرايط محيطي مي‌تواند سود حاصل از پرورش گياهان دارويي را تا حد زيادي افزايش دهد. برخي از پژوهشگران تحقيقاتي را در مورد صفات زراعي ژنوتيپهاي مختلف گل محمدي موجود در كشور انجام داده‌اند (1). نعمت اللهي (2) ميزان آلودگي اين گياه به آفت جوانه‌خوار سبز گل محمدي Eucnaemidophorus rhododactylus Den. & Schiff را در مناطق مختلف استان اصفهان بررسي كرد. افراد ديگر نيز به فون كفشدوزك‌ها و كنه‌هاي گل محمدي اشاره كرده‌اند (3 و 4) اما تاكنون هيچ گونه مطالعه‌اي در مورد تراكم و خسارت شته‌هاي آفت در اين گياه و ژنوتيپهاي مختلف آن انجام نگرفته است.

مواد و روشها

ميزان تراكم شته M. rosae روي چهل ژنوتيپ مختلف گل محمدي در مزعه تحقيقاتي مؤسسه تحقيقات جنگلها و مراتع بررسي گرديد. اين ژنوتيپها كه از نقاط مختلف كشور جمع‌آوري شده بودند، بصورت طرح بلوكهاي كامل تصادفي با سه تكرار در سال 1377 كاشته شده بودند و نمونه‌برداريها نيز در فصول بهار و پاييز 1382 انجام گرفتند. چگونگي تعيين تراكم شته در هر يك از ژنوتيپها به اين ترتيب بود كه در فصول فعاليت آفت از هر گياه چهار نمونه كاملاً تصادفي از جهات چهارگانه جغرافيايي انتخاب و تعداد كل حشرات كامل و پوره‌هاي شته در آن شمارش و ثبت گرديد. با توجه به فنولوژي گياه ميزبان و طرز فعاليت شته‌ها، در فصل بهار غنچه وسطي و دمگل آن از يك دسته گل چندتايي و در پاييز نيز ده سانتيمتر انتهايي يك شاخه به‌عنوان واحد نمونه برداري انتخاب گرديد. آماربرداريها در زمان حداكثر فعاليت شته‌ها در مزرعه صورت گرفته و بعد داده‌هاي حاصل با استفاده از نرم‌افزارهاي MINITAB و MSTATC و تحت آزمون آماري دانكن مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته و تراكم آفت روي انواع ژنوتيپهاي ميزبان تشخيص داده شد.

نتايج و بحث

نتايج اين پژوهش نشان داد كه ژنوتيپهاي مختلف گل محمدي از لحاظ تراكم جمعيت شته آفت در فصلهاي بهار و پاييز و همچنين ميانگين كلي تراكم در فصلهاي مذكور داراي اختلافات معني‌داري مي‌باشند. با توجه به مشاهدات انجام شده خصوصياتي نظير تردي و لطافت قسمتهاي سبز گياه، مقدار اسانس، تراكم و اندازه‌ خارهاي گياه و نيز جثه بوته كه تحت تاثير ژنوتيپ گياه قرار دارند، در ميزان استقرار شته و دشمنان طبيعي آن نقش به‌سزايي دارند. به‌طور كلي، تراكم جمعيت پاييزه شته‌ها ( 37/0-59/8) بيشتر از فصل بهار (71/0-59/7) بود، اما اين تفاوت از لحاظ آماري معني‌دار نگرديد (جدول1).



جدول شماره 1- نتايج تجزيه واريانس تراكم شته M. rosae در فصلهاي مختلف

منابع تغييرات
df
MS
F
تيمار
1
9/59
ns56/1
خطا
238
4/38

​

ns اختلاف غير معني‌دار در سطح احتمال 5%

اختلاف تراكم شته در ژنوتيپهاي مختلف بسيار معني‌دار بود (جدول شماره 2) به‌طوري‌كه تيمارهاي 118B، 36A، 143B، 158B و 178B به ترتيب با ميانگين‌هاي 44/2- 5/17، 19/2-01/16، 28/3-21/13، 58/2-90/12و 48/2-78/12 بيشترين تراكم و تيمارهاي 78B، 93B، 148B، 58B و 6A نيز به ترتيب با ميانگين‌هاي 19/0-53/0، 49/0-21/2، 42/0-27/2، 69/0-21/3 و 33/0-25/3 كمترين فراواني را به خود اختصاص دادند. بنابراين، مي‌توان بيان نمود كه دو تيمار 118B و 78B به ترتيب حساس‌ترين و مقاوم‌ترين ژنوتيپها به شته گلسرخ مي‌باشند.


سپاسگزاري

نگارندگان از كليه همكاران مجتمع تحقيقاتي البرز كرج، مؤسسه تحقيقات جنگلها و مراتع و ايستگاه تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي نيشابور به‌خاطر راهنمايي و مساعدت فراوانشان نهايت قدرداني را دارند. از آقاي مهندس جواد يوسفي به سبب كمك در تجزيه و تحليلهاي آماري طرح نيز تشكر مي‌گردد.

جدول شماره 2- نتايج تجزيه واريانس تراكم شته M. rosae روي ژنوتيپهاي مختلف گل محمدي

منابع تغييرات
df
MS
F
تيمار
39
7/121
**84/3
خطا
320
7/31

​

** اختلاف معني‌دار در سطح احتمال 1%

منابع


1- طبايي عقدايي، سيد رضا و محمد بابائي. 1382. ارزيابي تنوع ژنتيكي براي تحمل خشكي در قلمه‌هاي گل محمدي (Rosa damascena Mill.) با استفاده از تجزيه‌هاي چند متغيره. تحقيقات ژنتيك و اصلاح گياهان مرتعي و جنگلي ايران. 11(1):39-51.
2- نعمت اللهي، محمد رضا. 1383. بررسي بيواكولوژي جوانه‌خوار سبز گل محمدي Eucnaemidophorus rhododactylus در استان اصفهان. خلاصه مقالات شانزدهمين كنگره گياهپزشكي ايران. جلد اول. صفحه 347.
3- نعمت اللهي محمد رضا و محمد رضا باقري. 1381. قسمتي از فون كفشدوزكهاي گل محمدي در منطقه كاشان. خلاصه مقالات پانزدهمين كنگره گياهپزشكي ايران. جلد اول. صفحه 302.
4- Cobanoglu, S. and S. Bayram. 1999. Mite (Acari) species associated with cultivated and wild rose plants in Camildere, Turkey. Entomologist-s Monthly Magazine. 135: 245-248.



The Study of rose aphid, Macrosiphum rosae (L.)
(Homoptera: Aphididae)
population density on different genotypes of damask rose in Iran
Saeed Heidari 1, Seyyed Ebrahim Sadeghi 2, Seyyed Reza Tabaei-Aghdaei 2 and Hasan Askari 2
1 Neishabour Agricultural and Natural Resources Research Station
Email: heidari_2000@yahoo.com
2 Research Institute of Forests and Rangelands, Tehran

Abstract
Damask rose, Rosa damascena Mill. is one of the most important aromatic and medicinal plants with spread distribution in Iran that is attacked by rose aphid, Macrosiphum rosae (L.) and suffered low to moderate damages, annually. The present study was carried out in order to compare pest density on forty different genotypes of damask rose, during 2003 in the Research Institute of Forests and Rangelands. Total number of adult aphids and their nymphs were counted in any sampling unit to compare the various genotypes. Finally, 118B and 78B genotypes (17.5-2.44 and 0.53-0.19 aphid/sampling unit, respectively) showed maximum and minimum pest densities, respectively.
Keywords: Macrosiphum rosae, Pest Density, Rosa damascena

 

["Pejman"]

معرفي آفات سير (Allium sativum L.) در استان همدان
محمد خانجاني1 و مجيد ميراب بالو1
گروه گياهپزشکي، دانشکده کشاورزي، دانشگاه بوعلي سينا
Khanjani@basu.ac.ir


خلاصه

اين تحقيق طي سالهاي 1381 تا 1383 در مزارع سير همدان انجام گرفت، گونه‌هاي مختلف حشرات و کنه‌هاي گياهخوار سير در طول سال به ويژه فصل بهار و تابستان از روي بوته‌ها از مزارع مختلف جمع آوري شد. جمع آوري نمونه‌ها با تور حشره گيري، قلم مو، پنس، بوته چيني و آسپيراتور انجام گرفت. نمونه‌ها به روش چسباندن بر روي سنجاق و يا کاغذ سه گوش و يا در محلول الکل 75 درصد، نگهداري و آماده مطالعه شدند. شناسايي نمونه‌ها بر اساس مشخصات شکل شناختي و ويژگيهاي اندام خارجي دستگاه تناسلي انجام شد. اسامي گونه‌هاي جمع آوري شده به شرح زير مي‌باشد:
Dyspessa pallidata Staudinger (Lep., Cossidae)
Thrips tabaci Lind. (Thysanoptera, Thripidae)
Hylemyia antiqua Meigen (Diptera:Anthomyiidae(
Tetranychus urticae Koch (Acari: Tetranychidae)
Tryrophagus putrescetiae Schrannk(Acari: Acaridae)
Rhizoglyphus robini Claparede (Acari: Acaridae)
واژه هاي كليدي: سير، آفات، همدان


مقدمه

سير (Allium sativum L.) يکي از محصولات عمده استان همدان است. قسمت سبز و ساقه زيرزميني (پيازچه) آن نقش مهمي در برنامه غذايي جوامع مختلف بشري دارد. اين گياه علاوه بر تأمين نياز غذايي انسان از حيث ويتامينها و مواد معدني، داراي خواص دارويي نيز بوده و مصرف آن براي بيماران ديابتي، مبتلايان به چربي خون و تقويت مو (Spanish garden، Garlic shampoo) نيز توصيه شده است (1). همچنين از آن براي خوش طعم کردن برخي از محصولات صنعتي نظير ماکاروني استفاده مي‌شود. همچنين داراي خاصيت ضد باکتري است و اخيراً خاصيت ضد سرطاني نيز به آن نسبت داده اند. محصول اين گياه، يکي از اقلام صادراتي و دارويي کشور مي‌باشد. گونه‌هاي متعددي از حشرات و کنه‌ها روي اين گياه در منطقه همدان تغذيه مي‌نمايند، در بعضي موارد برخي از آنها خسارت اقتصادي ايجاد مي‌کنند. اين آفات، يکي از مشکلات توليد محصول و صادرات آن مي‌باشند. غير از کرم سير هيچ گونه اطلاعي در خصوص آفات اين محصول وجود ندارد (2). با توجه به جايگاه ويژه اين گياه در بين گياهان دارويي، لازم است عوامل محدود کننده توليد آن بررسي شود. در اين بررسي، آفات موجود در مناطق مختلف استان شناسايي شده است.

مواد و روشها

به منظور جمع آوري و شناسايي آفات سير در منطقه همدان، در طول سال زراعي 82-1383 به مناطق مختلف سيرکاري استان همدان (مريانج و روستاهاي آن، روستاهاي شهر بهار و اطراف آن و روستاهاي بخش مرکزي همدان) مسافرت و از مزارع سير در طول فصل زراعي به طور منظم و متناوب، هفته‌اي يک بار به طريق بوته چيني، جمع آوري با تور حشره گيري، انتقال به وسيله قلم مو، پنس و آسپيراتور انجام شد. سپس براي بررسي بيشتر به داخل پاکت کاغذي ريخته و به آزمايشگاه حشره شناسي دانشگاه بوعلي سينا انتقال داده شد. در آزمايشگاه پس از تفکيک، برخي از نمونه‌هاي حشرات اتاله و برخي ديگر در الکل 70 درصد نگهداري و از نمونه‌هاي کنه پس از شفاف کردن، اسلايدهاي ميکروسکوپي تهيه شد و با استفاده از منابع مختلف علمي (کليدهاي حشرات قسمت اروپايي روسيه، کليد کنه‌هاي زخوت کين، 1974) نسبت به شناسايي آنها اقدام گرديد.

نتايج و بحث

در اين مطالعه گونه‌هاي زير داراي نقش گياهخوار بودند که از مزارع جمع آوري و شناسايي شده اند:
Dyspessa pallidata Staudinger (Lep., Cossidae)
Thrips tabaci Lind. (Thysanoptera, Thripidae)
Hylemyia antiqua Meigen (Diptera:Anthomyiidae(
Tetranychus urticae Koch (Acari: Tetranychidae)
Tryrophagus putrescetiae Schrannk(Acari: Acaridae)
Rhizoglyphus robini Claparede (Acari: Acaridae)
پروانه D. pallidata در دهه اول خرداد ماه به تدريج در شرايط مزرعه ظاهر مي‌شود و جمعيت آن در اوايل تير به اوج مي‌رسد. بررسي تخمدانهاي حشرات ماده نشان داد که رسيدگي تخمها و تخمريزي در دهه اول تير ماه صورت مي‌گيرد و اين تخمريزي سبب آلودگي محصول به تخم آفت شده، گهگاه در مزارعي که برداشت محصول دير انجام مي‌شود تخمها در شرايط مزرعه باز مي‌شوند و در مزارعي که کمي زود برداشت مي‌شود باز شدن تخمها در انبار صورت مي‌گيرد. در هر صورت تغذيه لاروهاي آفت به طور عمده در انبار انجام مي‌شود، در مواردي که انبار با قرص فستوکسين گازدهي نشده باشد تا صددرصد خسارت مي‌بيند و پيازچه‌هاي آلوده کاملاً پوک شده و فقط فضولات لاروي در داخل آن ديده مي‌شود. پيازچه‌هاي آلوده فاقد هر گونه ارزش غذايي مي‌باشد (3). غير از گونه اول بقيه گونه‌ها براي اولين بار از روي سير گزارش شده است. در ميان گونه‌هاي جمع آوري شده اولين گزارش اين کنه (Rhizoglyphus robinii) در روي سير مي‌باشد. استقرار اين کنه روي سير، موجب ورود برخي از عوامل بيماريزا نظير Ditylenchus destructor مي‌گردد. به نظر مي‌رسد كه اين گونه کنه با سوراخ کردن و از بين بردن پوست سير در داخل خاک، راه را براي ورود اين نماتد فراهم مي‌کند. اين کنه در قرخلر در 30 کيلومتري همدان از مزارع سير جمع آوري شد.


منابع

1- زرگري، ع. 1352. گياهان دارويي. انتشارات دانشگاه تهران، جلد سوم، 916 صفحه.
2- حيدري، ح. 1365. بررسي بيواکولوژي پروانه کرم سير در همدان. آفات و بيماريهاي گياهي، 54 (1 و 2) : 1-9.
3- صفرعليزاده، م. ح. 1372. گزارش نهايي طرح بررسي خصوصيات بيواکولوژيک کرم سيرخوار و تأثير زمان برداشت در ميزان آلودگي.
4- Els, D. A. and Magan, S. R. 2004. Some responses of salivary glands in female Hylemyia marginatum Rufipes to water and garlic. 33rd Annual Congress of the Parasitological Society of SA. pp. 18.
5- Zakhvatkin, A. A. 1959. Fauna of U.S.S.R. Arachnoidea. The American Institute of Biological Sciences, Washington 6, D.C. 573pp.


A Study on pests of garlic in Hamadan
Mohammad Khanjani , Majid Mirab baluo
Department of plant protection, Faculty of Agriculture, Bu-Ali Sina University.
Khanjani@basu.ac.ir Email :

Abstract
This study was carried out during 2002-2004 in garlic fields of Hamadan. Various pests of insects and mites species were found on garlic fields. Collections were mainly made of phytophagous insects and mites on green parts and bulbs with use of sweepnet, fine paintbrush and aspirator. speciments were preserved in alcohol and mites mounted (mites on slide microscope) or insect on insect pine triangulas papers or morphological and genitalia charactristics were used to identify the specimens which are listed below:
Dyspessa pallidata Staudinger (Lep., Cossidae)
Thrips tabaci Lind. (Thysanoptera, Thripidae)
Hylemyia antiqua Meigen (Diptera:Anthomyiidae(
Tetranychus urticae Koch (Acari: Tetranychidae)
Tryrophagus putrescetiae Schrannk(Acari: Acaridae)
Rhizoglyphus robini Claparede (Acari: Acaridae)

Keywords: Pests (insects & mites), Garlic (Allium sativum L.), medical plant, Hamadan

 

["Pejman"]

معرفي برخي از آفات باغ گياهان دارويي بوعلي سينا در همدان
محمد خانجاني1 و مجيد ميراب بالو1
گروه گياهپزشکي، دانشکده کشاورزي، دانشگاه بوعلي سينا
Khanjani@basu.ac.ir


خلاصه

باغ گياهان دارويي بوعلي سينا در سال 1374 داير شده است. در حال حاضر گياهان مختلفي در آن کشت مي‌شود. برخي از آفات اين باغ در طول سالهاي زراعي 81 تا 1383 مطالعه گرديد و گونه‌هاي متعددي از روي گياهان مختلف موجود در باغ گياهان دارويي به قرار زير جمع آوري شد: مرزنگوش (Origanum majorana)، Aphis gossypii (Glover)؛ برازميل، Lygus pratensis L.؛ اسطوخدوس (Lavandula sp.)، Tetranychus urticae Koch. و Helix adspersa؛ پونه (Angelliaca spp.)، Oxycarenus pallens؛ بومادران (Achillea millefolium)، Phylotrata arta؛ زوفا (Hyssopus algustifolius M.B.)، Phylotrata arta؛ مفرا (Nepbta crista)، Lygus rugulipennis Popp. و P. arta و Thrips tabaci؛ آويشن، O. pallens؛ آويشن شيرازي (Zataria multiflora Boishh.)، Plagionotus floralis (Pall)؛ بابونه (Anthemis nobilis)، Aphis fabae Scop. و Phylotrata arta؛ کرچک (Ricinus communis)، Lygus rugulipennis Popp.، نعناع(Mentha piperata)، Aphis gossypii (Glover) و Thrips tabaci Lind.، نعناع و مليس(Mentha piperata and Melissa officinalis L.)، Liriomyza trifolii Burgess.
واژه‌هاي كليدي: گياهان دارويي، آفات، همدان


مقدمه

آشکار شدن اثرات جانبي داروهاي شيميايي، سبب شده که استفاده از گياهان دارويي بسيار مورد توجه قرار گيرد. در اين رابطه در کشورهاي صنعتي و پيشرفته استقبال بيش از مناطق ديگر بوده است. گياهان دارويي در سالهاي اخير، در ايران نيز مورد توجه قرار گرفته و در همين راستا باغ گياهان دارويي بوعلي سينا در تير ماه 1374 در همدان داير شده است. گياهان کاشته شده در اين باغ با شرايط آب و هوايي همدان سازگاري داشته و به خوبي در آن استقرار پيدا کرده است. با توجه به قدمت کوتاه مدت، حشرات و کنه‌هاي متعددي در نقش گياهخوار در روي آن استقرار پيدا کرده است. از آنجايي که کاربرد سموم آفت کش به دليل انتقال مواد شيميايي آفت کش در عصاره تغليظ شده (دارو)، اثرات سوء و زيان باري به دنبال دارد، بنابراين شناسايي عوامل گياهخوار اين باغ نقش بسيار مؤثري در مديريت کنترل تلفيقي آفات آن دارد.

مواد و روشها

به منظور جمع آوري حشرات و کنه‌ها در باغ گياهان دارويي بوعلي سينا طي فصول زراعي 81-1383 به‌طور منظم، دو هفته يکبار از بوته‌هاي کاشته شده به وسيله تور حشره گيري به صورت 20 تور در دو قطر مزرعه از قطعات اختصاص يافته به هر يک از گياهان برداشت و داخل پاکت کاغذي قرار داده شدند. در آزمايشگاه برخي حشرات جمع آوري شده را در الکل 70 درصد انداخته و برخي ديگر نيز اتاله شدند و از ژنيتالياي خارجي عده‌اي از آنها نظير سنهاي خانواده Miridae پس از شفاف کردن، اسلايد ميکروسکوپي تهيه گرديد، زيرا اين اندام مهمترين صفت افتراقي آنها مي‌باشد و در تشخيص آنها اهميت ويژه‌اي دارد. همچنين برخي از نمونه‌ها از جمله کنه‌ها به صورت مستقيم برگ کني شد. از کنه‌ها پس از شفاف سازي در لاکتوفنل، از آنها اسلايد ميکروسکوپي تهيه شد. از آنجايي که شناسايي کنه‌هاي گياهخوار خانواده Tetranychidae بر مبناي شکل آئدگوس کنه نر انجام مي‌گيرد، بنابراين براي مشاهده بهتر اين اندام از قسمت پهلويي فرم نر اسلايد ميکروسکوپي تهيه شد و در شناسايي اين کنه‌ها از کليد مير (1987) استفاده شد. در آزمايشگاه، نمونه‌ها تفکيک و با استفاده از منابع مختلف علمي نسبت به شناسايي آنها اقدام گرديد (2و4).

نتايج و بحث

آفات يکي از عوامل محدود کننده رشد و توليد باغ گياهان دارويي استان همدان مي‌باشد. برخي از گونه‌هاي شناسايي شده به ترتيب نوع گياه ميزبان به قرار زير مي‌باشد:
مرزنگوش (Origanum majorana)، Aphis gossypii (Glover)؛ برازميل، Lygus pratensis L.؛ اسطوخدوس (Lavandula sp.)، Tetranychus urticae Koch. و Helix adspersa؛ پونه (Angelliaca spp.)، Oxycarenus pallens؛ بومادران (Achillea millefolium)، Phylotrata arta؛ زوفا (Hyssopus algustifolius M.B.)، Phylotrata arta؛ مفرا (Nepbta crista)، Lygus rugulipennis Popp. و P. arta و Thrips tabaci؛ آويشن، O. pallens؛ آويشن شيرازي (Zataria multiflora Boishh.)، Plagionotus floralis (Pall)؛ بابونه (Anthemis nobilis)، Aphis fabae Scop. و Phylotrata arta؛ کرچک (Ricinus communis)، Lygus rugulipennis Popp.، نعناع(Mentha piperata)، Aphis gossypii (Glover) و Thrips tabaci Lind.، نعناع و مليس(Mentha piperata and Melissa officinalis L.)، Liriomyza trifolii Burgess. در ميان گونه‌هاي جمع آوري شده T. urticae، T. tabaci و L. rugulipennis از انبوهي و دامنه ميزباني بيشتري برخوردار بودند. کنه تارتن دولکه‌اي شايد يکي از پلي فاژترين گونه‌هاي گياهخوار از رده عنکبوت مانندهاست (4) که در روي اسطوخدوس يافت مي‌شود. سنک ليگوس (Lygus pratensis L.) داراي 432 ميزبان شناخته شده در بيش از 100 خانواده گياهي مي‌باشد (1 و 3). با عنايت به قدمت باغ گياهان دارويي، در حال حاضر گونه‌هاي گياهخوار معرفي شده خسارت اقتصادي ندارند.

منابع

1- خانجاني، م. و کلافچي، م. 1382. شناسايي مقدماتي آفات يونجه بذري همدان و بررسي بيولوژي گونه‌هاي غالب. دانش كشاورزي، دانشکده کشاورزي، دانشگاه تبريز، 13(2): 89-101.
2-Bei- Beinko, G. Ya. 1955. Keys to insects of the european USSR. Agricultural Entomology. Agricultural litterature, Govement Publisher, Moscow, 616 pp. (In Russian).
3-Holopainen, J. K. , Varis, A. L. 1991. Host plants of the European tarnished plant bug Lygus rugulipennis Poppius (Het., Miridae). J. App. L Ent.111: 484-498.
4-Meyer (Smith), M. K. P. 1987. African Tetranychidae (Acarirostigmata), whit references of the world genera. Republic of South Africa, Department of Agriculture and Water Supply, Entomology Memoiy, 69 : 22-74.


A Study on some pests of Bu-Ali Sina medical garden in Hamadan
Mohammad Khanjani , Majid Mirab baluo
Department of plant protection, Faculty of Agriculture, Bu-Ali Sina University.
Khanjani@basu.ac.ir Email :

Abstract
Medical plant garden of Bu-Ali Sina has stablished in 1995. At present different medical plants are planted in this garden. Study on phytophagous insects and mites was carried out 2002-2004. In this study 13 species were collected. Their scientific name are as follow:
Mentha piperata: Thrips tabaci Lind. and Aphis gossypii (Glover), Origanum majorana (Aphis gossypii (Glover), Lavandula sp. (Tetranychus urticae Koch.), Angelliaca spp. (Oxycarenus pallens), Ricinus communis (Lygus rugulipennis Popp.), Anthemis sp. (Aphis fabae Scop. and Phylotrata arta), Thymus serphyllum (O. pallens), Perovskia abrotaloides Karll (Lygus pratensis L. and Helix adspersa), Hyssopus algustifolius M.B. (yellow flea), Nepbta crista Willd (Lygus rugulipennis Popp. and P. arta), Zataria multiflora Boishh. (Plagionotus floralis (Pall), Mentha piperata and Melissa officinalis L. (Liriomyza trifolii Burgess), Achillea millefolium (Thrips tabaci and Phylotrata arta).
Keywords: Pests (insects & mites), Bu-Ali Sina, Medical plant garden

 

["Pejman"]

تأثير سطوح مختلف كودهاي شيميايي و آلي بر موسيلاژ و عامل تورم دانه و عملکرد گونه (Plantago ovata Forsk.)
اعظم خندان1 و عليرضا آستارايي2
1- دانشجوي كارشناسي ارشد 2- استاديار گروه خاك‌شناسي


خلاصه

در آزمايش گلخانه‌اي واكنش گياه اسفرزه به كودهاي آلي نسبت به كودهاي شيميايي به‌مراتب بيشتربود. بيشترين عملكرد دانه، كاه و كلش در جعبه تيمار كمپوست 8 تن در هكتار بدست آمد. بيشترين درصد موسيلاژ دانه در تيمارهاي 4 تن كود گاوي
(5/49%) و کمپوست (4/41%) و بيشترين عامل تورم به‌ترتيب در تيمارهاي TN1P2 و کمپوست 8 تن در هکتار مشاهده شد.
واژه‌هاي كليدي: اسفرزه، كودهاي شيميايي، موسيلاژ


مقدمه

اسفرزه گياهي علفي از تيره بارهنگ است. دانه اين گياه حاوي 10 تا 30% موسيلاژ است كه براي درمان سينه درد،كاهش كلسترول خون، ناراحتيهاي مثانه و مجاري ادراري و كليه‌ها بكار مي‌رود(3و4). نوع و مقدار كود مي‌تواند بر مواد مؤثر اين گياه تأثير گذار باشد. تحقيقات در كشورهاي مختلف با استفاده از كودهاي شيميايي و آلي نتايج متفاوتي را در رابطه با اسفرزه نشان داده است كه با توجه به خصوصيات فيزيكي و شيميايي خاكهاي مورد آزمايش و شرايط اقليمي متفاوت است.

مواد و روشها‌

اين تحقيق در قالب طرح كاملاً تصادفي با 9 تيمار در 3 تكرار به اجرا درآمد. تيمارها شامل: Tco4: كود گاوي 4 تن در هكتار، Tco8: كود گاوي 8 تن در هكتار،Tc4: كود كمپوست زباله شهري 4 تن در هكتار، Tc8: كود كمپوست 8 تن در هكتار،TN1P1: كود نيتروژنه 30 و فسفره 10 كيلوگرم در هكتار،TN2P1: كود نيتروژنه 60 و فسفره 10 كيلوگرم در هكتار،TN1P2: كود نيتروژنه 30 و فسفره 20 كيلوگرم در هكتار،TN2P2: كود نيتروژنه 60 و فسفره 20 كيلوگرم در هكتاربود. بذر گياه در شرايط گلخانه در داخل جعبه‌هاي پلاستيكي به‌صورت دستپاش در دو رديف به فاصله 13 سانتي متر كشت گرديد. بعداز برداشت گياه عملكرد دانه، کاه و کلش در بوته و جعبه مربوط به هر تيمار آزمايشي اندازه گيري شد.
موسيلاژ دانه از طريق جوشاندن دانه در اسيد و سپس افزودن الكل اتيليک و سرد کردن (5) و عامل تورم با افزودن آب مقطر و نگهداري به‌مدت 24 ساعت (1) اندازه گيري شدند.. مقايسه ميانگين‌ها طبق آزمون چند دامنه‌اي دانكن در سطح احتمال 5% انجام گرفت.


نتايج و بحث

نتايج اين پژوهش نشان داد كه كليه مؤلفه‌هاي اندازه گيري شده در تيمارها افزايش معني داري نسبت به شاهد داشتند. بيشترين عملكرد دانه (شكل شمارة 1)، كاه و كلش(شكل شمارة 2) در تيمارTc8 بدست آمد، درحالي‌که عملکرد دانه در تيمارهاي 4تن کود گاوي و کمپوست و TN1P2 و TN2P2 مشابه بود. بيشترين ميزان موسيلاژ دانه اسفرزه در تيمارهاي Tco4 و Tc4 بدست آمد كه به‌ترتيب 5/49% و 4/41% نسبت به شاهد افزايش نشان داد (شكل شمارة 3). بيشترين عامل تورم در تيمار TN1P2 مشاهده شد كه نسبت به شاهد 8/57% افزايش داشت (شكل شمارة 4). در اين تحقيق با توجه به مقادير كود مصرفي و تأثير آنها بر مؤلفه‌هاي اندازه گيري شده ، تيمارهاي كود شيميايي نيتروژنه 30 و فسفره 20 كيلوگرم در هكتار ومقادير كودهاي كمپوست زباله شهري و گاوي معادل 8 تن در هكتار پيشنهاد مي‌شود. با توجه به مؤلفه‌هاي عملكرد دانه، كاه و كلش و درصد موسيلاژ كود آلي در مقايسه با كود شيميايي برتري داشت. كودهاي آلي با توجه به مقادير مناسب N,P,K و فرم سولفور قابل استفاده در طول دوره رشد باعث تسريع اندام‌هاي رويشي و زايشي گياه شده و خصوصيات كيفي گياه دارويي اسفرزه را بهبود مي بخشد (2).

منابع

1- ابراهيم زاده معبود، ح.، م. م. مير معصومي.، س. م. فخر طباطبايي. 1377. اثر عوامل اقليمي- خاكي بر ميزان بذر اسفرزه،بارهنگ و پسيليوم. اقتصاد كشاورزي و توسعه. شماره 22.
2-Bajiya, H. S. 1994. Response of fenugreek to phosphorous and sulfur. M.SC. (Ag) Thesis, Rajasthan Agricultural university, Bikaner.
3-Basudehradun, B. D., S. Bisha and S. Manhendrapol. 1989. India Medicial plants. 1-5:1-1033. Today and Tomorrow-s pub.
4-Chadho, K. L and G. Rajender.1995. Advances in Horticulture Medicinal and Aromatic plants. Vol 11. Maldorta. pub. New Delhi.
5-Kalyanasundaram, N. K., P. B. Patel and K. C. Dalal, 1982. Nitrogen need of Plantago ovata Forsk. In relation to the available nitrogen in soil. Indian Journal agriculture Science. 52: 240-2.



Effect of organic and inorganic fertilizers on mucilage and swelling of seed and yield of Plantago ovata Forsk.
Aazam Khandan , Ali Reza Astaraei
Ferdowsi university of mashhad.
aazam_khandan@yahoo.com Email :

Abstract
In the green house experiment indicated that yield of Plantago ovata in organic fertilizers were higher than inorganic fertilizers. Grain and straw yields per box were highest in 8 t/ha municipal waste compost. Percentage of mucilage were highest in 4 t/ha cow manure (49.5%) and compost (41.4%). Swelling were highest in TN1P2 and 8 t/ha municipal waste compost.
Keywords: Organic and inorganic fertilizers , seed swelling and mucilage , yield , Plantago ovata

 

["Pejman"]

روش كاشت گياه به ليمو Lippia citriodora)) و عملكرد آن در استان همدان
همايون خيري1، كيوان صفي خاني1 و علي براتي 1
كارشناسان مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي همدان
همدان - كيلومتر 5 جاده تهران- مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي همدان ص پ- 887-65155


خلاصه

گياه به ليمو به نام علمي Lippia citriodora از خانواده Verbenaceae گياهي بومي آمريكاي جنوبي، شيلي، پرو و آرژانتين مي‌باشد و اين گياه به علت خواص دارويي و عطر و طعم مطبوع آن به كشور وارد و در مناطق شمالي كشور توسط شركتهاي توليد كننده گياهان دارويي به‌صورت محدود كشت گرديده است. اين تحقيق با هدف جمع‌آوري اطلاعات مربوط به روشهاي كشت و تكثير و بهره برداري از اين گياه در استان همدان به اجرا در آمده است. با عنايت به اينكه استان همدان از لحاظ طبقه‌بندي اقليمي جزء مناطق سرد و خشك محسوب مي‌گردد كشت اين گياه (به ليمو) با تعدادي عوامل محدود كننده طبيعي مواجه مي‌گردد كه سعي شده با بكار بردن تكنيك محافظت قسمتهاي طوقه و ريشه از سرما و تعيين بهترين زمان برداشت و فاصله رديف و بوته جهت ايجاد حداكثر بازده اقدام گردد.
واژه‌هاي كليدي: Lippia citriodora، به ليمو، عملكرد


مقدمه

توليد گياهان دارويي به روش زراعي به دو طريق جنسي و غير جنسي انجام مي‌گيرد كه روش تكثير جنسي در گياه به ليمو كاشت بذر و روش تكثير غيرجنسي آ‌ن ازدياد به وسيله قلمه چوبي مي‌باشد (روش غيرجنسي كاربردي‌تر است.) به منظور بالا بردن بازده توليد از نظر كمي(افزايش ميزان توليد در واحد سطح) و از نظر كيفي (بالا بردن ميزان ماده موثر) تا حد امكان مي‌باشد. با توجه به توانهاي بالاي كشور جهت كاشت و توليد گياهان دارويي مختلف با مقادير مناسب ماده موثر، توليد داروهاي گياهي با كيفيت مناسب و مطابق با استانداردهاي بين المللي امكان پذير بوده و گياه مورد نظر نيز از اين قاعده پيروي مي‌نمايد
گياه به ليمو كه به نام كاشف آن پزشك و گياهشناس Lippi نامگذاري شده داراي 9/0% تا 5/1% اسانسهاي سيترال ليموتن و ژرانيول است كه اين اسانسها بيشتر ‌در مركبات نيز وجود دارند. از هر 100 كيلوگرم برگ و سر شاخه تر گياه به مقدار 510 گرم از اسانهاي فوق استخراج مي‌گردد و خواص درماني گياه شامل برطرف كننده دردهاي عصبي، پايين آورنده تب، مقوي معده و ضد تشنج مي‌باشد.

مواد و روشها

در سال 1376 يك گلدان گياه به ليمو از موسسه تحقيقات جنگلها و مراتع به باغ گياهان دارويي همدان منتقل و نسبت به كشت آن اقدام گرديد و در پاييز با تكثير آن از طريق قلمه خشبي و ريشه‌دار كردن قلمه‌ها در گلخانه تعداد پايه‌ها افزايش داده شد و در سال 1378 با ايجاد مزرعه پايلوت به مساحــت 500 متر مربـع نسبت به كاشت گياه با فواصل 1- متر و 1-8/0 متر و 1-7/0 متر اقدام و سر چين محصول برداشت گرديد كه شامل چين بهاره (اواخر خرداد ماه) چين تابستانه (‌نيمه مرداد ماه) و چين پائيزه (اواخر مهر ماه) بود. همچنين در ابتداي آبانماه پس از سر برداري و هرس قوي گياهان نسبت به پوشش بوته‌ها (طوقه پس از سر برداري و قسمت ريشه) با چهار روش 1- پوشش اطراف بوته با پلاستيك 2- پوشش اطراف بوته با خاكبرگ مخلوط با كود دامي 3- پوشش با مخلوط خاكبرگ و كود دامي و پلاستيك 4- بدون پوشش با شرايط طبيعي منطقه در 3 تکرار در قالب طرح کاملا تصادفي مورد بررسي قرار گرفت. در نهايت عملكرد هر دوره به‌صورت وزن تر و خشك ثبت گرديد.

نتايج و بحث

طي سه سال تكرار طرح به‌صورت مشاهده‌اي و يادداشت‌ برداري در مورد بررسي عملكرد گياه و پوشش گياه و پوشش ريشه و طوقه گياه جهت محافظت از سرمازدگي و يخبندان زمستانه بررسيها نشان داد كه در مرحله اول:
1- فواصل كاشت 1- متر و 1-8/0 متر و 1-7/0 متر فاصله رديف بوته تاثيري در ميزان عملكرد در واحد سطح نداشته و برداشت در واحد سطح تقريباً ‌يكسان بود، ولي در فاصله 1- متر بوته‌ها كيفيت محصول بالاتر بود.
2-بيشترين ميزان برداشت محصول مربوط به چين اول بود که برابر با 45% كل محصول ساليانه بود ( از 13800 كيلوگرم برگ و سرشاخه تر توليدي 6200 كيلوگرم) و همچنين اين چين بهترين كيفيت را در ميان سه بار برداشت ساليانه از لحاظ لطافت و شادابي برگها و سرشاخه‌ها به‌خود اختصاص داد.
3-از معدل 13800 كيلوگرم محصول تر، محصول خشك نهائي برابر 2800 كيلوگرم بود كه برابر 21% برداشت محصول تازه مي‌باشد.

در مرحله بعدي ‌در مورد پوشش و محافظت گياهان در مقابل سرما با استفاده از چهار روش در قالب طرح کاملا تصادفي نتايج زير بدست آمد:

تجزيه واريانس

جدول شماره 1- تجزيه واريانس روشهاي مختلف مورد استفاده براي محافظت پايه‌ها از سرما

​

df​

ss​

ms​

f​

تيمار​

خطا​

3 8​

25/14504 168​

75/4834 21​

٭٭22/230​

کل​

13​

25/14672​

​

​

با توجه به جدول فوق مشخص مي‌شود که ميان روشهاي مختلف محافظت از سرما اختلافات بسيار معني‌داري وجود دارد.

جدول شماره 2- نتايج مقايسه ميانگين زنده ماني پايه‌هاي به ليمو در شرايط مختلف (آزمون چند دامنه‌اي دانکن5%=α)

زنده ماني
تيمار
a96%
پوشش با پلاستيک همراه با کود دامي و خاکبرگ
b 56%
پوشش فقط با پلاستيک
c 35%
پوشش با کود دامي و خاکبرگ
d 0
بدون پوشش
​

1-پايه‌هاي به ليمو كه به‌وسيله خاكبرگ و كود دامي همراه با پلاستيك محافظت شدند 96% در فصل بهار جوانه زدند. (4% تلفات يخبندان).
2-پايه‌هاي به ليمو كه فقط با پلاستيك محافظت مي‌شدند 56% در فصل بهار جوانه زدند (44% تلفات يخبندان).
3- پايه‌هاي به ليمو که توسط خاکبرگ و کود دامي محافظت شده بودند 35% در فصل بهار جوانه زدند.
4-پايه‌هاي به ليمو بدون پوشش محافظ پس از سربرداري 100% در اثر سرما و يخبندان از بين رفتند و هيچكدام در بهار سال بعد دوباره رشد ننمودند.

سپاسگزاري

بدين‌وسيله از كليه همكاران در بخش منابع طبيعي به‌خصوص آقاي نورعلي رجبي مظهر و خانم طيبه بختياريان که در زمينه‌هاي مختلف کار نهايت همکاري را داشته‌اند کمال تشکر و امتنان رادارم.

منابع

1- زرگري، علي.1368. گياهان داروئي جلد سوم.انتشارات دانشگاه تهران.


The method of cultivation on leamon plant (Lippia citriodora) and its function in Hamadan province
Homayon Khiry, Keivan Safikhani and Ali Barati
Hamadan Agricultural and Natural Resources Research Center
ksafikhani@yahoo.com

Abstract
Leamon plant (Lippia citriodora) belonging to family of verbenacea is endemic of southern America, Chili, Peru and Argentina. This plant has been imported in Iran because of its medicinal properties, fragrance and savory and it has cultivated in North region of country by producer companies of medicinal plants. This survey was carried out with the aim of data collection about the methods of cultivation, reproduction and exploitation of this plant in Hamadan province. In attention to that Hamadan province is a dry-cold region, cultivation of this plant is limited with numbers of natural factors. In this survey we have tried to obtain the maximum of function by using of protection technic of caudex roots against frostbitten and determination of this best time for harvest and the distance between row and stand.
Keywords: cultivation method, Leamon plant

 

["Pejman"]

بررسي برخي مسائل زراعي ، فنولوژيكي و اكولوژيكي گياه دم شير
روح الله دستور1 و اميرحسين عباس زاده زشكي2
1ـ‌دانشجوي مقطع كارشناسي‌رشته توليد بهره برداري‌گياهان دارويي (عضوانجمن‌علمي گياهان‌دارويي زرآوند مركز آموزش جهاد كشاورزي سمنان)
2ـ‌دانشجوي مقطع كارشناسي‌رشته توليد بهره برداري‌گياهان دارويي (عضوانجمن‌علمي گياهان‌دارويي زرآوند مركز آموزش جهاد كشاورزي سمنان)
سمنان ـ خ معلم ـ بين ميدان معلم و مطهري ـ ساختمان مديريت دولتي ـ مركز آموزش جهاد كشاورزي ـ انجمن علمي گياهان داروئي زرآوند

خلاصه

گياه دارويي دم شير با نام علمي Leonures cardiaca از گياهان ارزشمند، ولي ناشناخته تيره نعناع ، در اين تحقيق مورد بررسي قرار گرفته و با كشت آن در كلكسيون جهاددانشگاهي كاشمر مراحل فنولوژيكي به‌صورت مشاهده‌اي ثبت و اطلاعات زراعي و اكولوژيكي اين گياه بومي ايران از منابع استخراج گرديد. اين گياه چند ساله كه بومي مناطق سرد تا معتدل است به دو صورت بهاره و پاييزه عموماً با بذر تكثير 1 هفته پس از كاشت جوانه‌زني داشته (15 مهرماه) و در دو نوبت اوايل مرداد و آذر به گلدهي مي‌رسد. اين گياه در اواخر مرداد ماه به بذر نشسته و نيمه دوم دي ماه وارد مرحله روزت مي‌گردد.
واژه‌هاي كليدي : روزت ـ فنولوژيكي ـ دم شير

مقدمه

شناخت گياهان دارويي بومي ايران و اهلي نمودن آنها از مراحل بنيادي توسعه و ترويج اين گياهان محسوب مي‌شوند بنابراين جهت نيل به اين هدف گياه دم شير با خاصيت مقوي قلب و اعصاب و رفع بيماريهاي خاص زنان كه از جايگاه ويژه‌اي در اروپا ، آمريكا و چين برخوردار شده است (1و2) و مي‌تواند عصاره الكلي آن مؤثرتر از سنبل طيب آثار آرامبخشي خود را در ناراحتيهاي با منشأ عصبي نشان دهد.(2)

مواد و روشها

جهت بررسي شرايط سازگاري گياه با اقليم كاشمر (سرد و خشك) براساس مدل كوپن و نيز جمع آوري اطلاعات فنولوژيكي گياه كرتهايي در ابعاد 4- در سه تكرار آماده و بعد از اجراي شخم، تسطيح، فاروكشي به كشت بذري گياه به صورت پاييزه اقدام گرديد.
كشت بدون استفاده از كود شيميايي و تنها از 3 كيلوگرم كود دامي در هر مترمربع جهت اصلاح خاك استفاده شد. عمليات وجين به علت رشد كند گياه سه بار در فصل صورت گرفت. مدار آبياري نيز با توجه به نياز بالاي گياه 5 روز در نظر گرفته شد. سپس اطلاعات فنولوژيكي به‌صورت مشاهده‌اي در واحد زمان ثبت گرديد.



نتايج و بحث

اگرچه اين گياه بومي مناطق معتدل تا سرد مي‌باشد، اما قدرت سازگاري گياه را با تأمين رطوبت لازم مي‌توان تا حد زيادي افزايش داد. (هر چند ارتفاع گياه در كشت الگو از ارتفاع گزارش شده در مناطق بومي (5/2ـ1 متر) كمتر گرديد (5/0 متر).
توليد ساقه‌هاي چوبي و نيز آفتاب سوختگي برگها در تابستان از ساير نتايج اين كشت بود كه البته خسارت آفتابسوختگي قابل توجه نبود.
جوانه‌زني اين گياه برحسب كشت بهاره يا پائيزه يك تا دو هفته پس از كاشت خواهد بود كه در كشت پاييزه جوانه‌زني يك هفته پس از كاشت در (15 مهرماه) گزارش گرديد. برگهاي اوليه گياه (كوتيلدوني) 10 روز بعد (اواخر مهرماه) ظاهر مي‌گردند.
اواخر آبان گياه وارد مرحله ساقه دهي شده و اوايل آذر به گلدهي مي‌رسد (مرحله برداشت) در بهار گلدهي در مردادماه تكرار مي‌گردد. اين گياه اواسط مرداد ماه به بذر نشسته و تا اواخر مرداد رسيدگي بذر خود را پوشش قهوه‌اي رنگ كامل مي‌كند.
اين گياه در نيمه دوم دي ماه وارد مرحله روزت مي‌‌گردد و در اواخر اسفند رشد مجدد خود را از سر مي‌گيرد.
ساير اطلاعات اقليمي و زراعي گياه استخراج شده از منابع ديگر به شرح ذيل است:
اكولوژي: اين گياه چند ساله در مناطق معتدل و سرد بهترين عملكرد و رشد را خواهد داشت، اما در مناطق ديگر هم قابل كشت است.
هرچند گياهي آفتابدوست است، اما در مناطق سايه و به ويژه نيمه سايه هم به‌خوبي رشد مي‌كند. خاكهاي با بافت متوسط تا سنگين را پسنديده، اما در خاكهاي فقير نيز به رشد خود ادامه مي‌دهد (3).
نياز آبي گياه نسبتاً بالا بوده (رطوبت پسند) و آبياري منظم به ويژه در مراحل ابتداي رويش گياه ، تشكيل ساقه و مرحله ظهور گلها اهميت بيشتري دارد. دماي مناسب جوانه‌زني آن 15ـ10 درجه و دماي مناسب رشد آن 25ـ20 درجه مي‌باشد. (1)
زراعت: از روشهاي تكثير اين گياه بذر ، تقسيم بوته و قلمه مي‌باشد كه البته منابع كشت بذري را بيشتر توصيه نموده اند. (3)
اين گياه به‌صورت مستقيم و رديفي كشت گرديده و زمان كشت آن به‌صورت بهاره نيمه دوم اسفند و پاييز در مهرماه مي‌باشد. زمان برداشت گياه در موقع گلدهي بوده كه سرشاخه‌ها برداشت شده به كمك دماي طبيعي يا خشك‌كن بلافاصله مي‌بايست خشك شوند. عملكرد گياه 1000ـ800 كيلو ذكر شده است (2).
سپاسگزاري

به اين وسيله از همكاري جهاد دانشگاهي كاشمر ، مركز آموزش جهاد كشاورزي سمنان و كليه اساتيدي كه در اين بررسي ما را ياري نمودند كمال تقدير و تشكر بعمل مي‌آيد.
منابع

1- Pragurati,Purohit , Sharma,kumar,2003, Ahand book of medicind plant page 311.
2- internet , website. http://www.pfaf-org
3- An-chevallier , 1996,The encyclopdia of medicinal plants , 224-225.


The Investigation of fenology and Ecology and cultivation
of mather wort

Roohollah Dastoor , Amir hossien Abasadeh zoshki.
Semnan , the center of edgucation , Jahad keshavarzi
Email : scoter2us@yahoo.com

Abstract
The mother wort is valuable plant but unknown in Labiateae family. This plant culted in kashmars Gahad collage and carried out for characterisities fenology observatively and other information gather of the sources seeds grows after one , weeke of cultivation (first october) and to flower in the end of July and to seed in the middle Agust this perennial plant caltivated by seed in Autumn and Spring directly.
Keywords: Ecology, cultivation, mather wort

 

["Pejman"]

تأثيرتنش شوري بر جوانه زني بذر و رشد گياهچه دو گونه
Nepeta binaludensis و Nepeta glomerulosa
مجيد دشتي1 ، براتعلي غلامي 1، اعظم همداني2 و الهه قربان زاده2
1- اعضاي هيأت علمي مرکز تحقيقات کشاورزي و منابع طبيعي خراسان 2- مجتمع آموزش کشاورزي شهيد هاشمي نژاد مشهد
مشهد- بزرگراه شهيد کلانتري ، حد فاصل ميدان جمهوري اسلامي و جهاد، مرکز تحقيقات کشاورزي و منابع طبيعي خراسان.
ص پ:1148-91735 Majiddashti@yahoo.com


خلاصه

اثر تنش شوري ناشي از کلرور سديم بر قوه ناميه، سرعت جوانه زني بذرها، طول ريشه چه وساقه چه دو گونه Nepeta binaludensis و Nepeta glomerulosa در شرايط آزمايشگاه مورد بررسي قرار گرفت. تيمارهاي آزمايش شامل غلظت‌هاي مختلف نمک در 5 سطح 50 ، 100 ، 150 ، 200 و 250 ميلي مولار و نيز2 تيمار شاهد (تاريکي و روشنايي) بودند. بذرها به تعداد 25عدد در4 تکرار در ظرفهاي پتري کشت و پس از اعمال تيمارهاي فوق به دستگاه ژرميناتور با حرارت 20 درجه سانتيگراد منتقل شدند. نتايج نشان دادند که تنش شوري تاثير معني داري بر درصد جوانه زني ، طول ريشه چه ، ساقه چه و سرعت جوانه زني هر دو گونه در سطح 1% دارد. هيچ يک از دو گونه قادر به تحمل شوري250 ميلي مولار نبودند با وجود اين اعمال 50 ميلي مولار NaCl نيز اختلاف معني داري با تيمار شاهد نداشت. نتايج حاکي از آن است که گونه Nepeta binaludensis در مقايسه با گونه ديگر از مقاومت به شوري بالاتري برخورداراست به‌طوري که بر خلاف گونه Nepeta glomerulosa در شوري 200 ميلي مولار به خوبي جوانه مي زند.
واژه‌هاي كليدي: تنش شوري، گونه‌هاي Nepeta


مقدمه

مرحله جوانه زني و استقرار گياهچه‌ها يکي از مراحل عمده در چرخه زندگي گياهان است که تحت تاثير عوامل محيطي از جمله شوري ، خشکي و حرارتهاي مختلف قرار مي گيرد. سطح قابل توجهي از مساحت ايران را خاكهاي شور و خشك تشكيل مي‌دهد ، شوري در اراضي كشاورزي در اثر عواملي چون آبياري با آبهاي شور و استفاده غير علمي از كودهاي شيميايي تشديد مي‌شوند. گونه هاي مختلف جنس Nepeta بيش از 2000 سال است که به عنوان گياهان دارويي شناخته شده اند و براي درمان بيماريهاي مختلف از جمله سرما خوردگي، سرفه ، نفخ و دل پيچه کودکان مورد استفاده قرارمي گيرند. گونه Nepeta binaludensis از جمله گونه هاي در حال انقراض مي باشد که در ارتفاعات بينالود و دامنه ارتفاعي 2000 تا 3000 متري رويش يافته و به نام محلي اسطوخودوس معروف است در حالي که گونه Nepeta glomerulosa معمولا خاکهاي شني آهکي را ترجيح داده و در شيب هاي 50 تا 90 درصد ديده مي شود. بدون ترديد کشت و اهلي کردن اين گياهان مستلزم شناخت کافي ازخصوصيات بستر مناسب رشد گياهان است. با توجه به اهميت مرحله جوانه زني و استقرار گياهان تعيين آستانه تحمل به تنشهاي محيطي و از جمله شوري حائز اهميت است. اين تحقيق به منظور مقايسه مقاومت به شوري اين دو گونه در سطوح مختلف شوري و نيز تاثيرتاريکي ونور برجوانه زني ورشد گياهچه انجام گرديد.

مواد و روشها

به منظورمطالعه تاثير شوري درمرحله جوانه زني بذر، گونه‌هاي Nepeta binaludensisو Nepeta glomerulosa ، پس از ضد عفوني با هيپو کلريت سديم (5/2 % کلر فعال)در ظرفهاي پتري کشت و در معرض تيمارهاي مختلف شوري قرار گرفتند. شوري با استفاده از غلظت‌هاي مختلف NaCl شامل 50 ، 100 ، 150 ، 200 و 250 ميلي مولار اعمال گرديد. براي مقايسه از دو تيمار تاريکي و روشنايي به‌عنوان شاهد استفاده شد. به منظور جلوگيري ازتغيير غلظت نمک، درب ظرفهاي پتري پس ازکشت توسط چسب محکم شدند و در حرارت مطلوب جوانه زني (20 درجه سانتيگراد) به ژرميناتور منتقل شدند.
يادداشت برداري روزانه به منظور اندازه گيري قوه ناميه و سرعت جوانه زني در طي يک دوره 10 روزه انجام شد و در پايان طول ريشه چه و ساقه چه (5 گياهچه در هر تکرار) و نيز درصد بذرهاي سخت و فاسد اندازه گيري شد. آزمايش به‌صورت فاکتوريل در قالب طرح کاملاٌ تصادفي در 4 تکرار انجام شد و داده‌ها توسط نرم افزار SAS تجزيه و تحليل و ميانگين‌ها با آزمون دانکن در سطح 1% مورد مقايسه قرار گرفتند.
نتايج و بحث

نتايج حاصل ازجدول تجزيه واريانس نشان دادند که قوه ناميه بذرها ميان گونه هاي مورد بررسي و سطوح مختلف شوري اختلاف معني داري در سطح 5% داشتند. با وجود اين اختلاف معني داري در قوه ناميه بذرها، طول ريشه چه و ساقه چه بين تيمارهاي شاهد وmM 50 مشاهده نگرديد. با افزايش ميزان شوري عوامل فوق به شدت تحت تاثير قرار گرفتند. اثر متقابل گونه و شوري نيز در سطح 1% معني دار بود. گونه Nepeta binaludensis تاmM 200 نمک بخوبي جوانه زد و اختلاف معني داري در سطح 1% با شوريهاي کمتر(50 و 100 ميلي مولار) و نيز تيمار شاهد داشت. بررسي فوق نشان داد که حساسيت به شوري در گونه glomerulosa بيشتراز binaludensis است، به طوري که در اين گونه تنها تعداد معدودي از بذرها در غلظت 150 ميلي مولار نمک جوانه زدند. هيچ يک از دو گونه قادر به جوانه زني درmM 250 نمک نبودند. نتايج همچنين نشان دادند، شوري تاmM 100 تاثير معني داري بر رشد ريشه چه و ساقه چه گونه binaludensis ندارد، در حالي که در گونه glomerulosa با افزايش شوري از 50 تا 100 ميلي مولار رشد ريشه چه و ساقه چه به شدت تحت تاثير قرار مي‌گيرد (تصوير شماره 1).
نتايج حاکي از آن است که تيمارهاي نورو تاريکي تاثيري در جوانه زني، رشد ريشه چه وساقه چه گونه‌هاي مورد بررسي ندارند. با وجود اين بذرها در تاريکي بهتر از نور جوانه زدند (نمودار هاي شماره 1 و 2).
همچنانکه در نمودارهاي فوق ملاحظه مي شود قوه ناميه بذرهاي دو گونه مورد بررسي حتي در تيمار شاهد نيز متفاوت است. نتايج حاصل از قوه ناميه نشان دادند که در بذرهاي glomerulosa درصد بذرهاي سخت و فاسد بيشتر از گونهBinaludensis مي باشد. اما آنچه حائز اهميت است مقايسه درصد کاهش فاکتورهاي مورد بررسي در مقايسه با تيمارشاهد مي باشد که در سطح 1% معني دار بود.


منابع

1- نجف پور نوايي ، مهردخت. 1377. جمع آوري و شناسايي اکولوژيک گياهان اسانس دارشامل Nepeta ، Thymus و Mentha
2- موسوي آلاشلو، سيد ابراهيم. 1378. جمع آوري و شناسايي گياهان دارويي خراسان. مؤسسه تحقيقات جنگلها و مراتع.
3- قليچ نيا، حسن. 1382. بررسي پراکنش و اکولوژي 36 گونه گياهي اسانس دار در استان مازندران. تحقيقات گياهان دارويي و معطر ايران. شماره 13. صفحات 81-93


The Effect of Salt stress on germination and seedling growth of Nepeta binaludensis and Nepeta glomerulosa

Effects of different levles of salt stress (0, 50, 100, 150, 200, 250 mM Nacl) on seed germination, Radicle and shoot length for two medicinal species (N. binaludensis and N. glomerulosa) was studied in controlled condition (Temperature 20ْ C). Results showed that increased salt levels caused germination percentage and other parameters. N. binaludensis was more resistant species than N. glomerulosa. Both of species didn't germinate in 250 mM NaCl.
Key words: Nepeta binaludensis, N-glomerulosa, salt stress

 

["Pejman"]

توليد گل ساعتي به عنوان كشت مكمل در گلخانه خيار سبز داربستي
محمد علي دهقاني تفتي1، عباس زارع زاده2و اميرعباس مينائي‌فر3
1- كارشناس مركز تحقيقات منابع طبيعي و امور دام يزد
2- عضو هيأت علمي مركز تحقيقات و منابع طبيعي و امور دام استان يزد
3- كارشناس مركز تحقيقات منابع طبيعي و امور دام يزد
يزد ـ مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي يزد ـ صندوق پستي 571ـ89165


خلاصه

گل ساعتي (Passiflora incarnata) از جمله گياهاني است كه به دليل خواص ضد اسپاسم، مسكن و آرام بخشي كه دارد مصرف فراوان داشته و دم كردة آن به‌عنوان يك نوشيدني آرام بخش و مفيد استفاده مي‌شود(1). براي گسترش كشت و توليد اين گياه در مناطق خشك و كويري مانند استان يزد پس از تحقيقات اوليه به كشت اين گياه اقدام گرديد. محدوديتهايي مانند خشكي بيش از حد هوا، استرسهاي گرما و سرما در مرحله اول استقرار گياه را در بستر اصلي غير ممكن مي‌نمود،‌ جهت رفع اين مشكل از فضاي گلخانه‌هاي كشت جاليز استفاده شد و به‌صورت كشت دو منظوره از اين فضاهاي گرم و مرطوب جهت استقرار قلمه‌ها و رويش اوليه آنها بهره‌برداري شد. رويش اوليه قلمه‌ها و مرحله استقرار آنها طي مدت 3 ماه از فضاي گلخانه با موفقيت همراه بود و هيچ‌گونه محدوديت و افت محصول براي كشت اصلي بوجود نياورد، پس از پايان فصل برداشت خيارسبز (نيمه ارديبهشت ماه) نهالهاي گل ساعتي به‌عنوان كشت جانشين تيمار شدند در طول مدت 140 روز از هر متر مربع آن بستر به‌طور متوسط 4/0 كيلوگرم گل و سرشاخه خشك گل ساعتي استحصال شد كه در سال 81 به ازاء هر متر مربع 4000 ريال سود خالص عايد گرديد. مقايسه متوسط توليد خيار سبز در قطعه شاهد با قطعه مورد تيمار نشان داد كه اين تلفيق تاثيري در عملكرد محصول اصلي نداشته است و مي‌توان از قضاي گلخانه براي استقرار اوليه گل ساعتي و كشت تكميلي در گلخانه بهره برداري نمود.
واژه‌هاي كليدي: گل ساعتي، كشت مكمل، خيار.


مقدمه

گسترش كشت گياهان دارويي در ايران مستلزم ترويج روشهاي اقتصادي است، گياه دارويي گل ساعتي(2) Passiflora incarnata در اغلب مناطق ايران مي‌تواند به‌عنوان يك محصول با ارزش مطرح باشد وليكن محدوديتهايي مانند سرماي زمستاني و خشكي هوا مانع از استقرار اوليه اين گياه مي‌شود. تكثير اين گياه به‌صورت قلمه در محيط‌هاي گرم و مرطوب به راحتي انجام مي‌شود و پس از استقرار قلمه‌ها در خاكهاي غني از مواد غذايي و مرطوب به‌سرعت رشد نموده و حتي در تابستان سال اول محصول‌دهي خوبي دارد. با هدف بهره‌وري از فضاي گلخانه‌هاي مخصوص كشت خيار سبز از قلمه‌هاي گل ساعتي به‌عنوان كشت تلفيقي،‌ تكميلي استفاده شد تا با اين كار اولاً به ‌درآمد گلخانه داران كمك شود و در ثاني موجبات ترويج كشت اين گياه مفيد فراهم آيد.

مواد و روشها

مركز تحقيقات منابع طبيعي گياه گل ساعتي را به‌عنوان يك گياه دارويي در استان يزد و در سطح يك مزرعه تحقيقاتي تكثير نمود، براي ترويج كاشت اقتصادي اين گياه با در نظر گرفتن محدويتهاي اقليمي، فضاي گلخانه‌هاي توليد خيارسبز به‌عنوان بستر كاشت انتخاب و در سطح يك صدمتر مربع از سرجمع 2500 مترمربع آن فضا اقدام به كشت قلمه گل ساعتي شد. كشت قلمه‌ها 2 ماه يعد از كشت بذر خيارسبز و در فاصله يكنواخت بين بوته‌ها انجام شد. تعداد قلمه‌ها 20 عدد بودند (به ازاء هر 5 متر مربع يك قلمه) كه پس از مدت 5 ماه تعداد 18 عدد از قلمه‌ها رشد كردند و به‌طور متوسط حدود يك متر شاخه زدند. رويش اصلي قلمه‌ها در ماه پنجم با سرعت قابل توجه همراه شد و اين زمان دقيقاً همراه با آخرين برداشت محصول خيار و دير زيستي بوته‌هاي خيار بود، در نيمه ارديبهشت بستر گلخانه منحصر به بوته‌هاي گل ساعتي گرديد كه تعداد 18 عدد در سطح 100 متر مربع مستقر بودند. هر 4 روز يكبار بوته‌ها آبياري شدند و در اوايل تيرماه شروع به گلدهي و توليد ميوه نمودند، به مدت 140 روز سرشاخه‌هاي گل و سرشاخه‌هاي جوان برداشت شد‌. از هر متر مربع زمين زير كشت گل ساعتي 400 گرم محصول خشك در اين مدت بدست آمد. در حد فاصل رويش قلمه‌ها تا اتمام دوره برداشت خيار سبز ميزان محصول‌دهي دو قطعه شاهد و تيمار مقايسه گرديد. در هر دوقطعه ميزان توليد خيارسبز در هر متر مربع به‌طور متوسط حدود 11 كيلو گرم بود و تفاوت مشخصي از نظر محصول اصلي گلخانه مشاهده نشد. اين مقايسه در سطح P<0.05 و با آزمون دانكن انجام شد.
نتايح و بحث

نتايج اين مطالعه نشان داد كه با كاشت قلمه گل ساعتي در گلخانه‌هاي مخصوص توليد خيارسبز داربستي مي‌توان بدون هيچ‌گونه تأثيري در توليد محصول اصلي به ميزان 4/0 كيلوگرم در هر مترمربع محصول گل و سرشاخه بدست آورد، و از محيط گرم و مرطوب گلخانه جهت رويش اوليه قلمه‌ها بهره برداري و بعد در فصل تابستان از حداكثر رويش نهالها بهره برداري نمود: رويش قلمه‌ها در 5 ماه اول خيلي كند است. با تراكم يك بوته در 5 متر مربع هيچگونه رقابت يا محدوديت براي بوته‌هاي خيار ايجاد نخواهد كرد و از اين فرصت جهت استقرار نهالها بهره‌برداري مي‌شود، در طول مدت استقرار نهالهاي گل ساعتي هيچگونه آفت و بيماري در بوته‌ها مشاهده نشد. فقط برگها، ميزبان تعداد بسيار كمي از لارو مينور بودند كه در مقايسه با آلودگي بوته‌هاي خيارسبز خيلي كمتر بود مقايسه ميزان توليد خيارسبز در قطعه تيمار شده با بوته‌هاي گل ساعتي به مساحت يك صد متر مربع با قطعه شاهد به مساحت 2400 متر مربع نشان از عملكرد كاملاً يكنواخت محصول‌دهي داشت كه توليد محصول در هر دو قطعه در شرايط كاملاً بكسان و مساوي به‌طور متوسط 11 كيلو گرم در هر متر مربع بود. نتايج تجزيه واريانس درجدول شماره 1 و مقايسه قطعه شاهد با تبمار در جدول شماره 2 مشخص است. اين مطالعه نشان داد كه با تلفيق كشت گل ساعتي در گلخانه‌هاي توليد خيارسبز (داربستي) بدون ايجاد محدوديتي براي محصول اصلي مي‌توان به درآمد بيشتر دست يافت. البته مطالعات بيشتر جهت دستيابي به تأثير اين كشت در محصول‌دهي سالهاي بعد و تراكم مناسب بوته‌هاي گل ساعتي بايد انجام شود.

جدول شماره (1)

SV
df
SS
MS
Fs
Prob
تيمار
1
095/0
095/0
8882/
233/
تكرار
3
813/0
271/0
527/2

كل
7
229/1



​

جدول(2)

ميانگين 1
ns 17/11
A
ميانگين 2
ns 95/10
A
​

سپاسگزاري

آقاي ابوالفضل جماعتي گلخانه خود را جهت پرورش گل ساعتي و مقايسه‌هاي لازم در اختيار گذاشتند كه لازم است از اين عزيز قدرداني نمايم.

منابع

1ـزارع زاده، عباس. 1382 دايره المعارف گياهان دارويي. ترجمه انتشارات وصال جلد اول ص 207ـ 205.
2 ـ وزيريان، محسن. 1380 فصلنامه گياهان داروئي. جهاد دانشگاهي شماره اول ص 33.


Passiflora incarnata production as a complementary cultivation in parthenocarpic Cucumber greenhouse
M. A. Dehghani Tafti, A. Zarezadah & A. A. Minaeifar
P.Box:89165-571

Abstract
Passiflora incarnata is one of the plants that has some properties such as antispasm, pain relif, relaning, in addition it is infusion uses as a drinkable tranquillizer. It has been cultivated in an arid zone like yazd. After first research there were some climatic problems for plant establishment and first growing of sapling were successfully carried out in greenhouse for 3 months.
Key words: Passiflora incarnata, Complementary cultivation, greenhouse