ذرت

[MehD1979]

مقدمه

ذرت با نام علمی Zea mays یکی از غلات گرمسیری و از خانواده گندمیان (گرامینه) متعلق به گیاهان تک لپه می‌باشد. گیاه ذرت ، تنها غله‌ای است که در کشور مکزیک و گواتمالا تکامل یافته است. ذرت پرمحصول‌ترین غله دنیا به حساب می‌آید و از لحاظ مقدار تولید ، پس از گندم و برنج قرار می‌گیرد. امروزه ذرت در تغذیه بسیاری از مردمان دنیا نقش اساسی دارد.

مشخصات گیاه شناسی

ذرت گیاه تک لپه‌ای ساقه بلندی است. برگهای آن بطور متناوب و به صورت افتاده در دو طرف ساقه قرار گرفته‌اند. زاویه بین برگ و ساقه ، 90 درجه می‌باشد. در اوایل رشد گیاه ، بعضی از یاخته‌های موجود در بخش بالایی ساقه اصلی ذرت از شاخه‌های فرعی متمایز می‌شود. در انتهای این شاخه‌ها ، عضوی به نام بلال بوجود می‌آید که در واقع ، گل ماده گیاه ذرت است.

این شاخه‌ها ، میان گره‌های بسیار کوتاهی دارند که از این گره‌ها ، برگهای تغییر شکل یافته‌ای بوجود می‌آید که هم دیگر و بلال را می‌پوشانند. بیرونی‌ترین این برگها ، برگی است کامل که غلاف ، زبانک ، گوشواره و پهنک دارد. اما برگهای زیرین غیر کاملند. موقعی که ارتفاع ساقه ذرت به 80 تا 120 سانتیمتر رسید، کلاله‌های ابریشم مانند یا کاکل ذرت به تعداد دانه‌های ذرت موجود در بلال ، نمایان می‌شوند.
تولید کننده‌های ذرت

کشورهای عمده تولید کننده ذرت عبارتند از: ایالات متحده آمریکا ، یوگسلاوی و رومانی ، روسیه ، ایتالیا ، چین، آرژانتین، برزیل و آفریقای جنوبی. در ایران ذرت معمولا در گرگان و گنبد ، خوزستان ، کرمانشاه ، خراسان ، گیلان و مازندران تولید می‌گردد.
تاریخچه

بررسیهای باستان شناسی و فسیل شناسی گیاهی نشان می‌دهد که ذرت پیوسته به صورت یک گیاه زراعی عمده تقریبا از 5000 سال پیش در مکزیک و گواتمالا کشت می‌شده است و بومی این نواحی است. کریستف کلمب ، یک سال پس از ورود به قاره آمریکا ، بذر ذرت را با خود به اسپانیا برد. این گیاه از آنجا به پرتقال و سپس به دیگر کشورهای اروپایی برده شد. از آنجا هم این گیاه به قاره آفریقا و تعدادی از کشورهای آسیایی از جمله هند و ژاپن راه یافت.
انواع ذرت

ذرت نژادهای متعددی دارد که این گروهها بر اساس ویژگیهای بافت آندوسپرم دانه طبقه بندی می‌شوند.
ذرت بو داده

نوعی ذرت است که احتمالا بر اثر موتاسیون بوجود آمده است. پریکارپ آن نازک است که این صفت برای تولید ذرت شیرین با پوست لطیف مناسب است. در این نوع ذرت ، لایه ضخیمی از آندوسپرم سخت ، آندوسپرم نشاسته‌ای را دربرگرفته است. دانه‌های نشاسته آندوسپرم این نوع ذرت نسبت به انواع دیگر ، رطوبت بیشتری دارند که در موقع حرارت دادن، منبسط شده و تبدیل به بخار می‌شوند.

بخار آب حاصل شده درون دانه نمی‌تواند به راحتی از لایه بیرونی سخت آندوسپرم خارج شود. به ناچار فشار زیادی به این لایه وارد می‌آورد و دانه را منفجر نموده و دانه پف می‌کند. این ذرت معمولا برای تهیه پاپ کورن یا ذرت بو داده مورد استفاده قرار می‌گیرد. بهترین میزان رطوبت دانه برای حداکثر پف کردن، 14 درصد می‌باشد.

ذرت سخت

تمام آندوسپرم این نوع ذرت که در مرکز دانه می‌باشد، با لایه سختی از آندوسپرم پوشیده شده است. دانه‌های رسیده این نوع ذرت ، گرد ، صاف و کهربایی هستند. دوره رشد آنها هم 80 تا 100 روز است. بلالهای بدست آمده باریک بوده و تقریبا 8 ردیف دانه دارد.
ذرت دندان اسبی

این نوع ذرت دارای مخلوطی از نشاسته نرم و سخت می‌باشد. آن قسمت آندوسپرم که دارای نشاسته سخت است، پروتئین بیشتری دارد. این نوع ذرت معمولا در نواحی ذرت خیز ایالات متحده آمریکا به عمل می‌آید. بلال ذرت دندان اسبی نسبتا بزرگ بوده و 16 تا 30 ردیف دانه دارد. از خصوصیات ظاهری دانه آن، می‌توان به وجود نقطه‌ای فرو رفته در طرف تاج دانه اشاره نمود که به دلیل خشک شدن آندوسپرم نشاسته‌ای بوجود می‌آید.
ذرت نرم یا آردی

بخش عمده آندوسپرم این نوع ذرت ، نشاسته است. تنها لایه نازکی از آندوسپرم سخت این نشاسته را دربرمی‌گیرد. دانه‌های آن بر خلاف نوع دندان اسبی فرو رفتگی ندارد. این ذرت تنها به دلیل این که به رنگهای مختلف یافت می‌شود، برای تزئین غذاها از آن استفاده می‌شود. همچنین چون آندوسپرم آن نرم است، می‌توان به همان شکل و بدون خرد و له کردن آن ، در تغذیه دام بکار برده شود.
ذرت شیرین

آندوسپرم این نوع ذرت شیرین ، قندی و براق بوده و برخلاف آندوسپرم ذرتهای دیگر ، حالت نشاسته‌ای ندارد. پریکارپ آن نازک بوده که در زمان رسیدن دانه ، مواد قندی آن به نشاسته و سپس به دکسترین تبدیل می‌شود. ذرت شیرین انواع مختلفی دارد که به صورت تازه ، کنسرو شده و منجمد مورد مصرف قرار می‌گیرد.
ذرت مومی

آندوسپرم ذرت مومی ظاهرا به شکل موم می‌باشد. برخلاف ذرتهای دیگر که نشاسته آندوسپرم آنها 71 تا 72 درصد آمیلوپکتین و 28 تا 29 درصد آمیلوز دارد، آندوسپرم ذرت مومی تماما از آمیلوپکتین تشکیل شده که حالت چسبنده‌ای دارد و نرم هم هست. ذرت مومی جدا از مصرف خوراکی ، در صنایع چسب‌سازی هم استفاده می‌شود.
شرایط لازم برای رشد گیاه

دما

ذرت با وجود آن که یک گیاه گرمسیری است، نمی‌تواند آب و هوای بسیار گرم را تحمل کند. مناسب‌ترین محیط برای کشت آن ، ناحیه‌ای است که دمای آن دست کم به مدت 3 تا 4 ماه متوالی ، 21 تا 32 درجه سانتیگراد باشد. در صورتی که دمای اواسط تابستان ناحیه کشت ذرت ، کمتر از 18 درجه سانتیگراد باشد یا میانگین دمای تابستان کمتر از 13 درجه باشد، میزان رشد گیاه کاهش یافته و در صورت طولانی شدن کاهش دما ، کشت ذرت غیر ممکن خواهد بود.
آب

معمولا در مراحل گسترش برگها ، گرده افشانی و تشکیل دانه که اغلب در ماههای گرم تابستان صورت می‌پذیرد، گیاه ذرت به آب زیادی نیاز دارد. تعداد دفعات آبیاری تحت تأثیر خاک ، آب و هوا و... قرار دارد که بین 2 تا 15 بار متغیر است. زراعت ذرت در مناطقی که بارندگی سالیانه 250 تا 2500 میلیمتر دارند به صورت دیم هم امکان‌پذیر می‌باشد.
خاک

میزان عملکرد ذرت در خاکهای عمیق ، حاصلخیز و زهکشی شده با بافت متوسط بیشتر است. ذرت نسبت به کمبود اکسیژن که ناشی از رطوبت یا وجود لایه‌های فشرده زیرزمینی می‌باشد، بسیار حساس است. همچنین ذرت قادر است در خاکهایی با PH حدود 5.5 تا 8 هم رشد نماید. البته PH مناسب برای آن 6 می‌باشد. PH کمتر از 6 معمولا میزان جذب کلسیم را در گیاه کاهش می‌دهد.
زمان کاشت ذرت

بهترین زمان برای کاشت ذرت ، زمانی است که دمای خاک در عمق 7 تا 8 سانتیمتری به مدت 3 تا 4 روز متوالی در فصل بهار ، تقریبا 13 درجه سانتیگراد باشد. اگر کشاورز قادر نیست که دمای خاک را اندازه‌گیری نماید، می‌تواند از میانگین دمای هوا در ساعت 7 صبح و 12 ظهر استفاده کند.
کود

کود شیمیایی ، بویژه کودهایی که دارای نیتروژن ، فسفر، پتاسیم، کلسیم، منیزیم و گوگرد و همچنین ، منگنز، آهن، روی و مولیبدن باشند برای بالا بردن سطح تولید ذرت بسیار ضروری هستند. مناسب‌ترین زمان برای استفاده از کود ، در بهار و قبل از بذرکاری یا هم زمان با آن است. بهترین روش برای ریختن کود ، به فاصله 5 سانتی از بذر و به عمق 3 تا 5 سانتی متری از بذر می‌باشد.
آفات و بیماریهای ذرت

از بیماریهای مهم گیاه ذرت ، سیاهک ذرت و سیاهک خوشه ذرت می‌باشد. عامل این دو بیماری به ترتیب ، U.maydis و Sphacelotheca reiliana می‌باشند. بیماری سیاهک معمولی ، برگها و ساقه‌ها را آلوده نموده و سیاهک بلال ذرت ، گل ماده یا بلال را آلوده نموده و توده‌ای از اسپورهای قارچ را جانشین بافتهای سالم گیاه می‌کند. بیماریهای عمده برگ ذرت عبارتند از: زنگ برگ و پژمردگی باکتریایی ، پوسیدگی دانه ، خوشه ، ریشه و ساقه هم از بیماریهای قارچی هستند که بندرت دیده می‌شوند. ضدعفونی نمودن بذر ذرت با تیزام ، ارتوساید و ارازان در کنترل این بیماریها مفیدند.

برداشت محصول

برای برداشت محصول ، رطوبت دانه باید بین 20 تا 25 درصد باشد. اگر قرار باشد که محصول برداشت شده را مورد مصرف دام قرار دهند، ذرت را می‌توان با رطوبت 25 تا 28 درصد هم برداشت کرد. امروزه برداشت بلال را با دستگاههای بلال چین و همچنین جدا نمودن دانه‌های ذرت را از بلال ، با دستگاه دانه کن انجام می‌دهند. دستگاه بلال چین ، بلالها را از بوته می‌چیند و غلافهای آن را جدا می‌کند. دستگاه دانه کن هم دانه‌های ذرت را از بلال جدا می‌نماید. برای انبار کردن دانه‌های بلال ، باید رطوبت آنها را به 17 درصد رساند. دمای انبار نباید بیش از 10 درجه سانتیگراد باشد. البته دانه‌های با رطوبت بیش از 17 درصد را می‌توان در دماهای بالاتر هم نگهداری نمود.
موارد استفاده از ذرت

دانه ذرت به رنگ سفید ، زرد یا مخلوطی از این دو یافت می‌شود. خوراکهایی که با ذرت سفید تهیه می‌شوند، معمولا مرغوب‌ترند. دانه ذرت دارای سه بخش آندوسپرم ، گیاهک و پریکارپ است. پروتئین موجود در دانه به عوامل مختلفی از جمله محیط ، نوع گیاه و شرایط کشت و زراعت بستگی دارد و بین 8 تا 15 درصد متغیر است. پروتئین عمده ذرت زئین می‌باشد نقش مهمی در تغذیه انسان ایفا می کنند.

میزان روغن دانه ذرت ، 4 درصد بوده که بیشتر در گیاهک قرار دارد. از گیاه ذرت استفاده‌های مختلفی می‌کنند. از آسیاب نمودن دانه ذرت ، آرد ذرت تهیه می کنند که خود در تهیه غذاهای مختلف بکار می‌رود. از ساقه و برگهای ذرت در صنایع کاغذ و مقوا سازی و همچنین تولید کاغذ دیواری استفاده می‌کنند. از آرد ذرت در تولید چسب ، صابون و از نشاسته آن در صنایع رنگرزی ، داروسازی ، مرکب سازی و پلاستیک سازی استفاده می‌نمایند.

 

[MehD1979]

HLO///ادامه بحث///كليات گياه شناسي

HLO///ادامه بحث///كليات گياه شناسي

كليات گياه شناسي​

ذرت كه بفارسي بلال نيز ناميده مي شود گياهي است يكساله و يك پايه داراي ساقه اي راست كه ارتفاع آن تا چهارمتر مي رسد.
ذرت گياه بومي آمريكاي مركزي و مكزيك است و از آنجا به نقاط ديگر دنيا راه يافته است .
برگهاي ذرت متناوب و دراز مي باشد . گلهاي نر ذرت بصورت خوشه اي بوده كه مركب از سنبل هاي قرمز روشن مي باشد . گلهاي ماده آن از 2تا 4 گل تشكيل شده در كنار برگ هاي ذرت قرار درد .
غشايي كه روي بلال را مي پوشاند سبز رنگ و مانند برگ مي باشد . دانه هاي كروي شكل ذرت در اطراف محور مركزي بلال قرار گرفته اند . اين دانه ها برنگ زرد يا قهو ه اي مي باشند .
تركيبات شيميايي:رنگ زرد ذرت مربوط به موادي به نام زئين Zeine و زيازانتين Zeaxanthine مي باشد .
در صد گرم دانه ذرت خام مواد زير موجود است :
انرژي 350 كالري
آب 13 گرم
پروتئين 9 گرم
چربي 4 گرم
مواد نشاسته اي 72 گرم
كلسيم 22 ميلي گرم
سديم 1 ميلي گرم
پتاسيم 285 ميلي گرم
فسفر 265 ميلي گرم
آهن 2 ميلي گرم
ويتامين آ 490 واحد
ويتامين ب 1 0/4 ميلي گرم
ويتامين ب 2 0/12 ميلي گرم
ويتامين ب 3 2/2 ميلي گرم
ارسنيك 30 ميلي گرم
كاكل ذرت داراي مواد معدني مختلف و املاح پتاسيم و كلسيم مي باشد .
در صد گرم كاكل ذرت مواد زير موجود است :
گوگرد 2/8 ميلي گرم
كلر 3/6 ميلي گرم
فسفر 5/2 ميلي گرم
سيليسيم 4 گرم
آهن 0/06 ميلي گرم
كلسيم 1/7 ميلي گرم
منيزيم 1/4 ميلي گرم
سديم 0/2 ميلي گرم
پتاسيم 26/5 ميلي گرم
همانطور كه در جدول بالا مشاهده مي شود كاكل ذرت داراي مقدر زيادي پتاسيم است وبعلت وجود اين ماده معدني است كه كاكل ذرت ادرار آور است .
خواص داروئي:خواص درماني ذرت
ذرت داراي ارزش غذايي فراواني است در آن بعلت نداشتن گلوتن (ماده چسب گندم) قابليت تهيه نان را ندارد . بنابراين براي تهيه نان ذرت در آنرا با در ساير غلات مخلوط مي كنند .
ذرت از نظر طب قديم ايران سرد و خشك است "
1)پماد ذرت خشك كننده زخم ها مي باشد .
2)ذرت غذاي خوبي براي پيشگيري سرطان است.
3)استفاده مداوم از ذرت از كرم خوردگي دندان جلوگيري مي كند .
4)روغن ذرت كلسترول خون را پائين مي آرود .
5)روغن ذرت براي درمان اگزما و بيماريهاي پوستي مفيد است.
خواص درماني كاكل ذرت
كاكل ذرت را قبل از رسيدن كامل ميوه يعني قبل از پژمدره شدن مي چينند و بسرعت خشك مي كنند . كاكل ذرت بعد از خشك شدن رنگ قهوه اي پيدا مي كند .
براي درست كردن دم كرده كاكل ذرت ،‌مقدر 30 گرم از آنرا در يك ليتر آب جوش ريخته و به مدت پنج دقيقه دم مي كنند .
1-دم كرده كاكل ذرت ادرار آور است و آرام كننده دستگاه ادراري است .
2-درد و ناراحتي هاي دستگاه ادراري را تسكين مي دهد .
3-سنگ مثانه ،‌التهاب ،‌ورم مثانه و درد مثانه را از بين مي برد .
4-كاكل ذرت بطور كلي دستگاه ادراري را تميز مي كند .
بغير از كاكل ذرت از برگ و ريشه وساقه بلال نيز استفاده طبي بعمل ميآيد .
1)جوشانده ساقه وسط بلال خونريزي از بيني را بند مي آرود.
2)براي دفع سنگ مثانه از جوشانده برگهاي بلال استفاده كنيد .
3)جوشانده ريشه ذرت براي سوزش مجاري ادراري مفيد است .
4)جوشانده وسط بلال درد شكم و معده را از بين مي برد .
5)در قديم براي معالجه سوزاك از جوشانده ساقه بلال استفاده مي كردند .
طرز استفاده: به مبحث نسخه پيچي گياهان دارويي براي بيماري مورد نظر مراجعه نماييد
مضرات : مضرات خاصي براي آن بيان نشده است .

 

[MehD1979]

خصوصيات مرفولوژيکی ذرت ​

ريشه
ذرت گیاهی یکساله و دارای ریشه­های افشان است . جنین در موقع جوانه­زنی تولید یک ریشه می­کند که سریعاً رشد کرده و انشعاباتی را تولید می­نماید . از مزوکوتیل هم 3 الی 7 ریشه نابجا خارج می­گردد که همراه به ریشه جنینی ، سیستم ریشه­ای اولیه را در ذرت به وجود می­آورد که تامین کننده آب و مواد غذایی ذرت در 3-2 هفته اول می­باشد .
ریشه­های ثانویه که به ریشه­های طوقی و دائمی نیز معروفند ، از گره­های زیرزمینی ساقه منشا می­گیرند . تعداد گره­های زیرزمینی بسته به واریته یا هیبرید 6 تا 10 عدد است و هرگره زیرزمینی می­تواند بین 4 الی 16 ریشه دائمی تولید کند . رشد جانبی ریشه­های دائمی ذرت تا 120 سانتیمتر و درعمق 150 سانتی متر است ، ولی قسمت اعظم ریشه­های ثانویه تا عمق 30 سانتی می­باشند .
ریشه­های هوایی که به ریشه­های جانبی و یا نابجا و یا استحکامی هم معروفند ، از گره­های پایین بوته واقع در بالای سطح خاک به وجود می­آیند . اگر این ریشه­ها به خاک برسند ، در جذب مواد و به خصوص جلوگیری از ورس کمک بسیاری به گیاه می­نمایند .

ساقه​

ذرت دارای ساقه استوانه­ای با مقطع عرضی تقریباً بیضوی است . طول ساقه با توجه به شرایط اقلیمی از 60 تا 600 سانتی متر متغیر و به طور متوسط 250 تا 300 سانتی­متر و قطر ساقه حدود 7-2 سانتی متر می­رسد . ساقه دارای گره و میانگره است . تعداد گره ها بسته به نوع واریته بین 8 تا 30 عدد متغیر است . ساقه ذرت توپر و از نظر ارزش غذایی دارای اهمیت است .​

ساقه ذرت علاوه بر نگهداری اندام­های هوایی گیاه در ذخیره کربوهیدرات­های غیر ساختمانی که بیش از نیاز مصرفی گیاه باشد ( قبل از گرده افشانی ) به ویژه در محل گره های ساقه نقش بسیار مهمی را ایفا می­کند . این مواد ذخیره شده در صورت نیاز در مرحله پر شدن دانه مورد استفاده قرار می­گیرند .​

در این مرحله یعنی حرکت مواد از مغز ساقه ذرت به دانه یا انتقال مواد ( Translocation ) ، درجه حرارت ، از اهمیت به سزائی برخوردار است . درجه حرارت کمتر از 13 درجه سانتی گراد موجب متوقف شدن انتقال مواد از ساقه به دانه و باعث کاهش عملکرد دانه در گیاه ذرت می­شود .

​

برگ​

در ذرت نیز مانند سایر غلات برگ­ها به طور متناوب بر روی سـاقه قرار گرفته­اند . طول برگ با توجه به شرایط اقلیمی و محیطی از 30 تا 150 سانتی­متر و عرض آن بین 15-4 سانتی متر متغیر می­باشد . در اپیدرم سطح بالائی پهنک برگ تعداد بسیار زیادی سلول­های پیازی شکل دیده می­شود که در هوای گرم این سلول­ها به مقدار زیاد دچـار کمبود آب می­شوند و به پهـنک برگ به طرف داخـل خـود پیچ می­خورد و به همین دلیل سطح تعرق برگ­ها به مقدار زیادی کاهش می­یابد و مقاومت گیاه نسبت به خشکی افزایش می­یابد .​

تعداد برگ­ها در ذرت از خصوصیات نسبتاً ثابت واریته­ای است و از 8 تا 48 عدد متغیر است . این صفت خیلی کم تحت تاثیر عوامل محیطی قرار می­گیرد . بین تعداد برگ­های روی ساقه اصلی و دوره رشد گیاه ذرت رابطه مثبت وجود دارد .

​

گل آذين​

ذرت گیاهی یکپایه و دگرگرده افشان است . گل آذین نر به صورت یک پانیکول غیر متراکم است که روی آخرین گره بالایی ساقه واقع شده است . طول آن 15 تا 40 سانتی­متر و دارای 10 تا 40 انشعاب است . سنبله­ها جفتی بوده که یکی بدون دمگل و دیگری دارای دمگل است . سنبلچه­ها به صـورت مارپیچ روی محـور سنبله واقـع شده­اند . هر چه سنبلچه در قسمت تحتانی دو لگوم دارد که داخل آنها دو گل قرار دارد . هر گل پوشیده از دو پوشینک و شامل سه پرچم ، یک تخمدان ناقص و ابتدایی و دو لودیکول می­باشد . برخی مواقـع این تخمدانها فعال می­گردند و در این صـورت دانه­های منفردی در سنبله نر مشـاهده می­شود . هر پرچـم 2000 دانه گـرده تولید می­کند . بنابراین در یک گل آذین 25 میلیون دانه گرده خواهیم داشت . گل آذین نر ( گل تاجی ) قبل از بلال ظاهر شده ( Alogam ) و گردهای خود را نیز 7-5 روز قبل از ظهور ابریشم بر بوته خودی رها می­کند ( Protandry ) . آزاد کردن دانه گرده 1 تا 5 روز به طول می­انجامد .
​

آرایش گل آذین ماده در محل گره­ها و در بغل است . گل آذین ماده یا سنبله ماده یا بلال در یک محور اصلی قطور تشکیل شده ( چوب بلال ) ، که بر روی آن سنبلکها به صورت منظم قرار گرفته­اند . هر سنبلک دو گل دارد که تنها گل بالایی بارور می­شود . در صورتی که گل پایینی بارور گردد ، نظم دانه­ها بر روی محور بلال بهم می­خورد .
​

سنبلچه­های ماده دارای گلوم پهن و کوتاه می­باشند ، به استثناء رقم Tunicata، که گلوم­های طویل و بزرگ و پهن هستند ، به طوریکه دانه­ها را کاملاً می­پوشانند . هر گل دارای دو پوشینك است . بلال به وسیله پوشش­هایی ( پوست بلال ) که در واقع غلاف­های تغییر شکل یافته بوده و اسپات ( Spath ) خوانده می­شود ، به طور کامل پوشیده شده است و فقط در انتهای آن کلاله و قسمتی از خامه مادگی ( ابریشم ) ظاهر می­گردد . طول ابریشم 15 تا 20 الی 40 سانتی متر است . رشد ابریشم در صورت باروری بعد از 24 ساعت متوقف می­شود و در صورت عدم باروری به رشد خود ادامه داده و طولش به 50 تا 70 سانتی متر می­رسد . عمل گرده افشانی عمدتاً توسط باد صورت می­گیرد . باد دانه­های گرده را حداکثر تا 1000 متر و به صورت معمول در حدود 6 تا 15 متر انتقال می­دهد .​

تعداد دانه­های بلال 300 تا 800 و به ندرت 1000 عدد است . دانه ذرت گندمه یا به عبارتی یک میوه تک لپه خشک و ناشکوفا است که به رنگ­های سفید ، زرد ، ارغوانی تا سیاه دیده می­شود . وزن هزار دانه بین 30 تا 1200 گرم تغییر می­کند .
​

 

[MehD1979]

[FONT=&quot]ذرت [/FONT]Corn , maize , zea mays [FONT=&quot] :[/FONT]​

[FONT=&quot]ذرت يكي از غلات مهم و پر محصول و داراي اهميت در تغذيه مي باشد. از نظر سطح كشت بعد از گندم و برنج سومين غله به حساب مي ايد و بيش از 45 درصد ذرت دنيا در امريكا توليد مي شود. مهمترين مناطق كشت ذرت در ايران استانهاي مغان ، اردبيل ، مازندران ، گرگان و اطراف تهران مي باشد . بنا به امار سال 1382 سطح كشت ذرت دانه اي در ايران حدود 210 هزار هكتار بوده كه نزديك به 2 ميليون تن عملكرد دانه داشته است بيشترين سطح كشت مريوط به استان فارس در حدود 100 هزار هكتار بوده كه توليد ان بيش از 6 هزار تن ذرت دانه اي بوده كه مقام اول كشوري را دارد. ذرت به عنوان گياه دنياي جديد شناخته شده كه حدود 3 هزار سال قبل از ميلاد در امريكاي جنوبي وجود داشته و بع از سفر كريستف كلومب يعني در 1494 ميلادي از كوبا به اروپا و از انجا به اسيا منتقل شد. [/FONT]

[FONT=&quot]
[/FONT]​

[FONT=&quot]طبقه بندي ذرت[/FONT][FONT=&quot] : [/FONT]
[FONT=&quot]الف [/FONT][FONT=&quot]–[/FONT][FONT=&quot]از لحاظ ارتفاع ساقه[/FONT]
[FONT=&quot]ب [/FONT][FONT=&quot]–[/FONT][FONT=&quot]از روي دوره رشد( كه به ارقام زود رس ، متوسط رس و دير رس يعني بين دو ماه تا 330 روز دوره رشد متغير دارند ) [/FONT]
[FONT=&quot]ج [/FONT][FONT=&quot]–[/FONT][FONT=&quot]از روي رنگ دانه به رنگ هاي سفيد ، بنفش و غيره [/FONT]
[FONT=&quot]د [/FONT][FONT=&quot]–[/FONT][FONT=&quot]طبقه بندي از روي شكل ظاهري ، كيفيت دانه و غيره . . . [/FONT]
[FONT=&quot]ذرت ها بر حسب اندوسپرم، تركيبات دانه و كيفيت ان به هشت گروه طبقه بندي مي كنند[/FONT][FONT=&quot]: [/FONT]
[FONT=&quot]1 [/FONT][FONT=&quot]–[/FONT][FONT=&quot]ذرت دندان اسبي[/FONT] ) dent corn [FONT=&quot] ): نشاسته در اين نوع از دو فرم نشاسته نرم كه در قسمت وسط و انتهاي دانه و نشاسته سخت يا سفت در اطراف دانه قرار دارد. مو قعي كه ذرت مي رسد يا هين رسيدن دانه به دليل از دست دادن اب يك مقدار در قسمت بالاي دانه فرو رفتگي ايجاد مي شود و تقريبا شبيه دندان مي شود كه به ان دندان اسبي مي گويند. اين ذرت در سطح وسيعي از دنيا كشت مي شود و اكثرا دير رس بوده و حرارت زيادي نياز دارد و عملكرد بالايي دارد رنگ دانه سفيد و زرد، وزن هزار دانه بين 300 تا 500 گرم و به علت داشتن شاخ و برگ زياد جهت علوفه و سيلو نيز به كار مي رود. [/FONT]
[FONT=&quot]2[/FONT] [FONT=&quot] - ذرت بلوري( ذرت سفت يا كهربايي يا [/FONT]Flint corn [FONT=&quot] ): دانه هاي ان سفت و شفاف بوده و نشاسته سفت كاملا اطراف دانه واطراف نشاسته نرم را احاطه كرده است. دانه به شكل كروي و براق است. پنجه زني زيادي دارد نسبت به دندان اسبي زود رس است در مناطق معتدل كشت مي شود و از دانه هاي ان براي تغذيه دام استفاده مي شود. وزن هزار دانه ان 70 تا 100 گرم است.[/FONT]
[FONT=&quot]3- ذرت اردي يا نرم( [/FONT]Floore Corn [FONT=&quot] ) : اندوسپرم كاملا از نشاسته نرم درست شده و نشاسته سفت فقط به صورت لايه نازك در اطراف ان وجود دارد و مورد استفاده ان در كارخانه جات نشاسته سازي و الكل است . دانه ها اغلب كوچك هستند به رنگ سفيد يا ابي و تقريبا كروي و نسبت به بقيه حساس به بيماريهاي قارچي هستند عملكر انها از ذرت هاي مذكور كمتر است. [/FONT]
[FONT=&quot]4- ذرت شيري( [/FONT]sweet Corn [FONT=&quot] ) : اندوسپرم داراي قند زيادي است كه به قند ان اميلو دكسترين گفته مي شود كه در اب محلول است و در تهيه كنسرو به كار مي رود و مصرف خوراكي دارد. دانه هاي ان كروي است و بخش عمده اين ذرت در امركاي شمالي توليد مي شود. [/FONT]
[FONT=&quot]5- ذرت بوداده( [/FONT]Pop Corn [FONT=&quot] ) : دانه هاي اين نوع ذرت ريز و نوك تيز است و همه اندوسپرم از نشاسته سخت تشكيل شده است وقتي كه حرارت مي بيند اب داخل ان تبخير مي شود و باعث متلاشي شدن دانه و اندوسپرم به شكل توده سفيد و اسفنجي ظاهر مي شود. معمولا نوع هيبريد انها هنگام تركيدن تا 50 برابر حجم اوليه مي شود.[/FONT]
[FONT=&quot] 6- ذرت مومي( [/FONT]Waxy Corn [FONT=&quot] ) : نشاسته اين نوع ذرت به صورت يكنواخت و نرم وكاملا از اميلو پكنين تشكيل شده در حالي كه در بقيه ذرت ها يك سوم نشاسته اميلوز ميباشد. به علت وجود ماده چسبناك در دانه هاي ان كه نشاسته را به حالت چسبنده در مي اورد در كارخانجات از ان چسب درست مي كنند.[/FONT]
[FONT=&quot]7-[/FONT] [FONT=&quot]ذرت غلاف دار[/FONT][FONT=&quot]([/FONT] ( Pod corn [FONT=&quot] :[/FONT] [FONT=&quot] شكل اين ذرت با بقيه فرق مي كند جرا كه هر دانه به وسيله غلاف شامل دوگلوم پوشيده شده است. حالت تجاري ندارد. و اندوسپرم ان ممكن است مانند يكي از ذرت هاي مذكور باشد . اين ذرت را به عنوان جد ذرت هاي امروزي مي شناسند. [/FONT]
[FONT=&quot]8 [/FONT][FONT=&quot]–[/FONT][FONT=&quot]ذرت اپك 2 ( [/FONT]Opaque 2[FONT=&quot] )[/FONT]:[FONT=&quot] كه از متاسيون ذرت دندان اسبي به بوجود امده و در ان مقدار اسيد امينه هاي لايسين و تريپتوفان افزايش پيدا كرده است. از انجايي كه يكي از مشكلات پروتئين ذرت كمبود اين دو اسيد امينه است لذا كيفيت پروتئين اين ذرت در بالاترين حد خود بوده و به ان ذرت كيفيت دار پروتئيني مي گويند . البته عملكرد ان كمتر از ذرت دندان اسبي است . [/FONT]
[FONT=&quot]اكولوژي ذرت:[/FONT]

[FONT=&quot]

[/FONT]​

[FONT=&quot]1 - دما: ذرت يك گياه [/FONT]C4[FONT=&quot] بوده و مخصوص مناطق گرم است به طوري كه اگر در تابستان متوسط درجه حرارت شبانه كمتر از 12 درجه باشد اين گياه دچار مشكل مي شود . متوسط درجه جوانه زني در ارقام مختلف 10 درجه است. در طول دره رشد مناسبترين دما بين 20 تا 30 درجه سانتي گراد مي باشد . البته دماي خيلي زياد و رطوبت نسبي كم در گرده افشاني و لقاح تاثير نامطلوب دارد. اگر در زمان سفت شدن دانه حرارت بيش از 35 درجه باشد دانه ها چروك مي شوند و حاشيه برگ ها نيز به حالت سوخته در مي ايد [/FONT]
[FONT=&quot]2 [/FONT][FONT=&quot]–[/FONT][FONT=&quot]رطوبت: ذرت به اب زيادي احتياج دارد زراعت ديم ان در مناطقي كه بارندگي بيش از 600 ميلي متر باشد امكان پذير است .[/FONT]
[FONT=&quot]3 [/FONT][FONT=&quot]–[/FONT][FONT=&quot]طول روز: به طور طبيعي يك گياه روز كوتاه به حساب مي ايد. روز هاي بلند سبب افزايش دوره رويشي مي شود[/FONT]
[FONT=&quot]4 [/FONT][FONT=&quot]–[/FONT][FONT=&quot]خاك: در انواع وسيعي از خاكها كشت ميشود اما بهترين خاكها ، خاكهايي داراي بافت متوسط لومي وحاصل خيز است . [/FONT]ph[FONT=&quot] مناسب براي رشد بين 5.5 تا 7 است اما در خاك هاي قليايي درصورت وجود اب محصول خوبي توليد ميشود.[/FONT]
[FONT=&quot]5 [/FONT][FONT=&quot]–[/FONT][FONT=&quot]تناوب: تداوم كشت ذرت در مقايسه با ساير غلات به شرط تامين نياز هاي گياه چندتن مشكل ساز نيست اما براي وصول به مزاياي تناوب بهتر است از تناوب هاي 2 ، 3 و يا 4 ساله استفاده گردد. از تناوب دو ساله مي توان ، ذرت و گندم يا جو و از تناوب سه ساله به تناوب ذرت ، گندم و يك گياه لگوم مثل شبدر يا ذرت و سيب زميني ، توتون و چقندر قند توليد كرد .[/FONT]
[FONT=&quot]6 [/FONT][FONT=&quot]–[/FONT][FONT=&quot]كاشت: در كاشت ذرت اولين مورد انتخاب بذر است كه بايستي عملكرد بالا ، مقاومت بيشتر به افات و بيماريها و ورس ،زود رس بودن ، بالا بودن كيفيت دانه در نظر گرفته ميشود. همچنين بايد از ارقامي استفاده كرد كه توليد پنجه نكند چرا كه پنجه ها توليذ بلال نمي كنند و اگر هم توليد كنند در انتهاي ساقه بوده كه به بلال تاجي معروف است . همچنين بايد از ارقامي كه بلال كمتري توليد مي كنند استفاده كرد. اما بعضي از ارقام به طور طبيعي به علت خصوصيات ژنتيكي و تراكم كم و ساير عوامل توليد بلال بيشتري مي كنند كه به انها پرولفيك مي گويند . پس از تهيه زمين مي توان ذرت را به صورت مكانيزه خطي با بذر افشان براي ذرت دانه اي به مقدار 19 تا 20 كيلو گرم در هكتار بذر مصرف كرد اما اگر هدف علوفه سيلويي باشد مقدار بذر تا 25 كيلو گرم نيز افزايش پيدا مي كند . در ذزت هاي علوفه اي حتي تا 100 كيلوگرم نيز بذر مصرف مي شود . معمولا در زراعت ذرت تعداد بوته در هكتار تا 100 هزار عدد هم قابل افزايش است كه نسبت به اهداف كشت متغير مي باشد . عمق كاشت به طور متوسط 3 تا 7 سانتي متر در نظر گرفته مي شود كه در شرايط اب و هوايي متفاوت است . معمولا كاشت به صورت هيرم كاري است كه به صورت دست كاري يا بذر افشان مي توان استفاده كرد . از نظر زمان كاشت وقتي كه در عمق 10 سانتي متري خاك دما حدود بالاي 10 درجه باشد ميتوان كشت را اغاز كرد. تراكشت ذرت سبب ميشود كه گرده افشاني و تشكيل گل اذين قبل از شروع گرماي تابستان اغاز شود و در ايران در مناطق گرم كشت ذرت در اواست بهمن ماه ، در مناطق معتدل اوايل ارديبهشت، در مناطق سرد اوايل خرداد كشت ميشود. از نظر ابياري معمولا بسته به شرايط نياز ابي متفاوت است اما حساسترين مرحله ذرت به كمبود اب زمان تشكيل گل است . تحقيقات نشان داده اگر ذرت به مدت 7 روز قبل از ظهور گل اذين تاجي در تنش كمبود ابي قرار گيرد 25 درصد كاهش محصول، اگر در هنگام تشكيل گل دچار اين عارضه شود 50 درصد كاهش محصول و كمبود اب پس از گرده افشاني بالاي 20 درصد كمبود محصول خواهد داشت . براي عملكرد ايده ال ابياري بايستي و قتي كه رطوبت قابل استفاده در حدود 50 درصد در اطراف ريشه باشد ابياري انجام مي كيرد. ذرت براي توليد يك گرم ماده خشك 370 گرم اب از طريق تعرق از دست مي دهد و براي توليد يك گرم دانه تا يك ليتر اب مصرف مي شود . همچنين در ارتباط با موارد فيزيولوژيكي ذرت مي توان گفت مواد ذخيره اي اندوسپرم بذر رشد گياهچه را تا مرحله چهار برگي پشتيباني ميكند و از اين مرحله به بعد ذرت از حالت هتروترف به صورت اتوترف در مي ايد در بين گياهان زراعي چهار ذرت حساسيت زيادي به تنش هاي محيطي دارد به طوري كه به شوري و شرايط غرقابي و كمبود اب حساس است و خاك مزرعه بايد داراي زهكش باشد بذر ذرت فاقد دوره درمانسي است و وزن هزار دانه ان بين 100 تا 400 گرم متغير است. 85 در صد وزن دانه هاي ذرت در جريان پر شدن دانه از فتوسنتز برگهاي بالايي تامين ميشود. برگهاي زيرين وظيفه تامين هيدراتهاي كربن بخش هاي پايين ساقه و ريشه را بر عهده دارد.عملكرد ذرت دانه اي بين 15 تا 20 تن در هكتار، ذرت سيلويي 50 تا 100 تن در هكتار و ذرت علوفه اي 20 تا 30 تن در هكتار مي باشد. [/FONT]
[FONT=&quot][/FONT][FONT=&quot]
[/FONT]

 

[MehD1979]

[FONT=&quot]نياز كودي ذرت[/FONT][FONT=&quot]: ذرت گياه نيتروپزوتيو ميباشد گرچه جذب ازت توسط ريشه تقريبا در تمام دوره رشد انجام مي گيرد . اما در زمان ظهور گل اذين نياز به ازت به حداكثر نياز خود مي رسد. به طور كلي ذرت دو هفته قبل از گل دادن و سه هفته پس از ان حداكثر نياز به ازت را دارد يكي از مراحل مهم نياز به ازت مرحله [/FONT]knee stage [FONT=&quot] يا مرحله زانو يعني وقتي كه ارتفاع بوته به 45 سانتي متري مي رسد اگر در اين مرحله گياه دچار كمبود ازت شود تعداد دانه در رديف كم مي شود در نتيجه عملكرد نهايي افت پيدا مي كند . به طوري كه دادن ازت براي جبران كمبود پس از اين مرحله سودي ندارد . با افزايش ازت در ذرت عملكرد دانه بيشتر از كاه و قسمت هاي سبزينه گياه افزايش پيدا مي كند ( بر خلاف ساير موارد ).[/FONT] [FONT=&quot] ازت به شكل نمك هاي المينيوم و غيره قابل جذب است و لي بهترين فرم فرم نيترات است . براي يك هكتار مزرعه ذرت به طور متوسط 200 كيلو ازت خالص لازم است در ايران بيش از 300 كيلو اوره مصرف مي شود . اگر در فصل پاييز حدود 40 تن در هكتار كود حيواني پوسيده به زمين داده شود ، مقدار كود شيميايي مصرفي پايين مي ايد.[/FONT]
[FONT=&quot]پتاسيم[/FONT][FONT=&quot]: ذرت به پتاسيم واكنش مثبت نشان مي دهد و جذب ان تا ظهور كاكول ادامه پيدا مي كند در حالي كه جذب ازت و فسفر تا تشكيل ماده خشك ادامه دارد . براي توليد 100 كيلو ذرت حدود 2 كيلو گرم پتاس خالص از زمين خارج مي شود . معمولا مقدار پتاس در حدود 100 كيلو گرم در هكتار پيشنهاد مي شود كه به صورت سلفات پتاسيم به زمين داده مي شود.[/FONT]
[FONT=&quot]كود فسفره:[/FONT][FONT=&quot] فسفر معمولا در تمامي مراحل رشد گياه جذب مي شود . اما در مراحل اوليه و بعد گل دهي گياه به فسفر نياز بيشتري دارد . به طوري كه تا 70% فسفر از زمان تلقيح تا تشكيل دانه ها جذب مي شود . معمولا براي توليد 100 كيلو ذرت ، به طور متوسط 1.5 كيلو فسفر خالص به صورت [/FONT] P2O5[FONT=&quot]از زمين خارج مي شود. لذا در هر هكتار بين 100 تا 150 كيلو فسفر نياز است . و معمولا 200 تا 300 كيلو فسفات امونيوم در هكتار توصيه مي شود به طور كلي و متوسط مي توان گفت 200 كيلو گرم ازت، 100 كيلو فسفر، 50 كيلو پتاس در هكتار قابل توصيه است كه ازت به صورت سرك مصرف مي شود . يعني نصف كود ازت در زمان كاشت و 25% در صد در مرحله [/FONT]knee stage[FONT=&quot] و 25% بقيه در زمان تشكيل گل تاجي مصرف مي شود.[/FONT]
[FONT=&quot]برداشت[/FONT][FONT=&quot]: به طور كلي كاشت ذرت در دنيا به مظور هاي زير انجام گرفته و طبيعتا زمان و نحوه برداشت تابع احداف كاشت خواهند بو كه عبارتند از ذرت سيلويي ، ذرت دانه اي ، بلال ، علوفه سبز و مصارف صنعتي. [/FONT]
[FONT=&quot]الف [/FONT][FONT=&quot]–[/FONT][FONT=&quot] برداشت به منظور سيلو: ذرت به دليل داشتن قند هاي قابل تخمير بهترين گياه براي سيلو است و يكي از علوفه هاي زود هضم و پر انرژي براي گاو هاي شيري و گوشتي مي باشد . گرچه ذرت هنگام گل كردن از نظر علوفه بسيار مرغوب است . اما از نظر عملكرد در مرحله شيري و خميري بيشترين عملكرد را دارد . مخصوصا در ارقام زود رس . ارقام دير رس را مي شود تا مرحله رسيدگي نز برداشت كرد به شرطي كه ساقه و برگ هاي ان سبز باشد و رطوبت گياه حدود 60% باشد . گياه را پس از انتقال به سيلو در هر مرحله به طول 20 سانتي متر بخش كرده و فشرده مي كنند. پس از پر شدن سيلو ان را با خاك و يا با پلاستيك مي پوشانند و مواد سيلو شده پس از 3 تا 5 هفته كاملا تخمير شده و اماده مصرف است . براي اينكه مقدار پروتئين سيلو افزايش پيدا كند مي توان ذرت را به نسبت 20% با يكي از لگوم ها مخلوط كرد و سيلو كرد . همچنين بهتر است به ازاي هر تن ذرت سيلو شده 5 كيلو گرم اوره به صورت محلول نيم درصد اضافه شود . اگر برداشت براي دانه باشد بايد محتويات دانه سفت شده اگر با ناخن روي دانه فشار وارد كنيم فرو رفتگي ايجاد نمي شود . هنگامي با كمبين برداشت مي شود كه رطوبت دانه بين 25 تا 18 % باشد . اگر زود تر برداشت شود ممكن است به جنين بذر اسيب وارد شود. اگر حدف از برداشت علوفه سبز باشد زمان برداشت قبل از گل دهي است كه محصول علوفه سبز به طور متوسط 25 تن در هكتار خواهد بود.[/FONT]
[FONT=&quot]ماشين هاي براشت[/FONT][FONT=&quot] : [/FONT]
[FONT=&quot] 1- ذرت كن [/FONT]Snapper[FONT=&quot] : اين ماشين ها بلال ها را از روي ساقه جدا مي كنند و به همان صورت در داخل كاميون مي ريزند [/FONT]
[FONT=&quot] 2- ذرت چين پوست كن [/FONT]Picker buckers [FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]: اين ها علاو بر اينكه بلال را از روي ساقه جدا مي كنند ، پوشش بلال را نيز از روي بلال جدا مي كنند. [/FONT]
[FONT=&quot]3- ذرت چين دانه كش [/FONT]Picker shellers [FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]: علاو از كار هاي دستگاههاي فوق دانه را نيز از روي بلال جدا مي كند. [/FONT]
[FONT=&quot] 4 [/FONT][FONT=&quot]–[/FONT][FONT=&quot] كمباين غلات مجهز به [/FONT]head [FONT=&quot] ذرت يا دماغه ذرت [/FONT]Corn head [FONT=&quot] : كه يك قسمت ذرت را مي كند و قسمت ديگر ان را به كوبنده دستگاه منتقل مي كند. [/FONT]
[FONT=&quot]5- [/FONT]Choppers [FONT=&quot] : اين دستگاه تمام اندام هاي هوايي ذرت را براي سيلو كردن از نزديكي زمين چيده و به قطعات كوچك تقسيم كرده و در داخل كاميون قرار مي دهد.[/FONT]

[FONT=&quot][/FONT]

 

[MehD1979]

بررسي كشت مخلوط ذرت سينگل كراس704 و لوبياي تجارتي رقم دانشكده​

چكيده

در اين تحقيق به منظور تعيين مطلوبترين الگوي كاشت مخلوط ذرت با لوبياي ارقام تجارتي , ذرت هيبريددانه ای 704با لوبياي رقم دانشكده در قالب طرح بلوكهاي كامل تصادفي در چهار تكرار به مدت دو سال مورد بررسي قرار گرفتند.در اين تحقيق شش الگوي كاشت مخلوط با توجه به اين اصل كه ذرت بعنوان گياه اصلي و لوبيا گياه فرعي محسوب مي شود در نظر گرفته شده است و همچنين فاصله ثابت خطوط كاشت ذرت از همديگر با 75 سانتيمتر و فاصله لوبيا از ذرت 15 سانتي متر (روي خط مشترك) بودند. بدين حالت كه اولين تا ششمين الگوي كاشت به ترتيب 1- شش خط فقط ذرت 2- سه خط ذرت، يك خط لوبيا و سه خط ذرت 3- دو خط ذرت، يك خط لوبيا، دو خط ذرت، يك خط لوبيا 4- يك خط لوبيا، يك خط ذرت 5- كاشت دو خط لوبيا در دو طرف خط ذرت 6- كاشت چند كپه لوبيا در اطراف ذرت تعيين گرديد. طي عمليات كاشت تا برداشت در طول روند رشد يادداشت برداريهاي مهم مربوط به خصوصيات فنولوژي رشد هر واريته (ذرت و لوبيا) بصورت مجزا و همچنين از ساير صفات زراعي انجام گرديد. سپس بعد از تجزيه واريانس داده هاي آماري حاصل از يادداشت برداريها جهت ارزيابي مزاياي كشت مخلوط ذرت ولوبيا و عملكرد نهايي محصول در الگوهاي مختلف كاشت و همچنين در تيمارهاي مختلف مورد مطالعه از نسبت برابري زمين استفاده شد. نتايج بدست آمده نشان مي دهد كه كليه تيمارها و الگوهاي مختلف بر تك كشتي گياهان ذرت و لوبيا برتري دارند. با توجه به اين نتايج مي توان استنباط نمود كه رقابت گياهي در اكثر الگوهاوتراكمهاي مخلوط به حدي نبود كه ايجاد رقابت شديد نمايد. در نتيجه عملكرد نهايي كشت هاي مخلوط نسبت به تك كشتي آنها بيشتر بود.

واژه هاي كليدي:كشت مخلوط, تك كشتي, الگو, فنولوژي, نسبت برابري زمين و واريته.

مقدمه
عبارت است از پرورش هم زمان دو يا چند گياه در يك زمين و متضمن محاسن كشت مخلوط((Inter cropping متعددي است كه در ادامه به چند نمونه آن اشاره مي شود.در حقيقت افزايش عملكرد مهمترين مزيت كشت مخلوط نسبت به تك كشتي است. در كشت مخلوط هنگامي حداكثر عملكرد بدست مي آيد كه گياهان تشكيل دهنده مخلوط از نظر نحوه و ميزان استفاده از منابع طبيعي با يكديگر كاملا متفاوت باشند. اين گونه گياهان با خصوصيات مورفولوژيكي متفاوت چنانچه در مجاورت يكديگر كشت شوند، قادر خواهند بود كه از عوامل محيطي استفاده بهينه نمايند و در نتيجه عملكرد كل در واحد سطح افزايش خواهد يافت(4). علاوه بر اين با توجه به اينكه در كشت مخلوط از مكان استفاده بهتري مي گردد در نتيجه سطح بيشتري از خاك توسط اندامهايي هوايي و ريشه اي گياهان پوشيده مي شود و بدين ترتيب فرسايش وآبشوئي خاك به حداقل مي رسد. همچنين با استفاده از كشت مخلوط مي توان مضرات ريشه اي برخي گياهان را خنثي نمود, مثلا ريشه هاي سورگوم باعث تضعيف ساختمان خاك مي شود، در حاليكه سويا حالت فيزيكي خاك را اصلاح كرده و آن را نرم نگه مي دارد. لذا كشت مخلوط اين دو گياه در حفاظت خاك نقش مهمي دارد(3و2).در كشت مخلوط حجم بيشتري از خاك مورد استفاده قرار مي گيرد و از طرف ديگر بقاياي گياهي كه در اين نوع زراعت در خاك باقي مي ماند بيشتر و متنوع تر است. بنابراين هوموس و مواد غذائي بيشتري در خاك فراهم شده و خاك حاصلخيزتر مي شود(2). چنانچه كه در كشت مخلوط از گياهان لگومينيوز استفاده گردد اين گياهان نيتروژن هوا را تثبيت مي نمايند كه مقداري از آن در همان فصل رشد در دسترس گياه مجاور و مقداري نيز در كشت بعدي در دسترس گياه بعدي قرار خواهد گرفت برخي از گياهان با تبديل تركيبات غير محلول در خاك به حالت محلول باعث حاصلخيزي خاك مي كردند. به عنوان مثال نخود و لوبياي مصري مزان فسفر خاك را افزايش داده و چنانچه اين گياهان با گياه مناسب ديگري كشت شوند شرايط جذب فسفر را در خاك بهتر فراهم مي نمايند(2). همچنين هنگاميكه آب به عنوان يك عامل محدود كننده مطرح باشد كشت مخلوط از نظر مصرف آب . مزيت دارد(1).ذرت گياهي است كه با اكثر گياهان بصورت مخلوط كشت مي شود و داراي سودمندي بالايي مي باشد. به عنوان مثال ذرت با پنبه در هندوستان، برزيل و نيجريه . ذرت با حبوبات و كرچك در برزيل و مكزيك و بالاخره كشت ذرت با انواع لوبيا يكي از متداول ترين روش هاي كشت مخلوط در آمريكاي جنوبي و شمال آمريكاست ذرت جهت رسيدن دانه ها به رطوبت مناسب با يك دوره بدون يخبندان و هوايي گرم و آفتابي نياز دارد. يخبندان يك خطر جدي براي ذرت محسوب مي شود و زراعت ذرت حداقل به يك دوره 90 روزه بدون يخبندان نياز دارد(2).لوبيا نباتي حرارت درست است. به سرما و يخبندان بسيار حساس و در بهار تا زمانيكه درجه حرارت محيط به قدر كافي بالا نرود نمي توان به كشت آن مبادرت ورزيد.هدف از انجام اين آزمايش بررسي كشت مخلوط ذرت و لوبياي تجارتي و مقايسه آن با تك كشتي آنها مي باشد(2).

]مواد و روش ها

اين بررسي در سال 1379 به مدت دو سال زراعي، سال اول در بخش تحقيقات حبوبات و در سال دوم در مزرعه بخش تحقيقات ذرت و گياهان علوفه اي در مزرعه تحقيقاتي چهارصد هكتاري اجرا گرديد. آزمايش فوق در قالب طرح بلوكهاي كامل تصادفي در چهار تكرار انجام شد كه جمعا شش الگوي كاشت به كار برده شد. بطوريكه الگوي 1 شش خط فقط ذرت، الگوي 2 سه خط ذرت يك خط لوبيا و سه خط ذرت، الگوي 3 دو خط ذرت – يك خط لوبيا و دو خط ذرت، الگوي 4 يك خط ذرت، يك خط لوبيا، الگوي 5 كاشت دو خط لوبيا در دو طرف ذرت و بالاخره الگوي 6 عبارت بود از كاشت چند كپه لوبيا در اطراف ذرت. در اين آزمايش طول هر كرت 74/5 متر با 15 چاله به مساحت خط 6/4 متر مربع بود. فواصل هر بلوك 2 متراز يكديگر بود. فاصله خطوط براي ذرت بطور ثابت 75 سانتي متر و فاصله لوبيا از ذرت 15 سانتي متر منظور شد. در الگوي شماه 6، فواصل لوبيا در روي خط نسبت به بوته ذرت. 10 سانتي متر بود. قطعه زمين منظور شده براي اين آزمايش براي هر دو سال در پائيز يك بار شخم زده شده بود كه در بهار نيز يك بار شخم سطحي، عمليات ديسك ، تسطيح ، و ايجاد نهر نيز انجام شد و كودهاي فسفاته و ازته به ترتيب به ميزان300و200 كيلوگرم محاسبه و قبل از كاشت به زمين داده شد. مبارزه با علفهاي هرز در چندين نوبت به صورت مكانيكي انجام گرديد. مبارزه شيميايي به دليل كشت دو گياه سوزني برگ و پهن برگ مقدور نبود .چون هدف از آزمايش فوق بيشتر بررسي عملكرد دانه ذرت و لوبيا در واحد سطح بود، علاوه بر آن از صفات مهم اجزاء عملكرد براي ذرت مانند ارتفاع بوته و بلال، تعداد و رديف دانه، قطر بلال، طول بلال، وزن هزار دانه و غيره اندازه گيري گرديد و براي لوبيا وزن صد دانه، متوسط تعداد غلاف در بوته و متوسط تعداد دانه در غلاف اندازه گيري شد. ارقام مورد استفاده در اين ازمايش عبارث بودند از رقم ذرث هيبريد704ولوبياي سفيد رقم دانشكده. رقم 704يك رقم شتاخثه شده جهاني از گروه ديررس اسث وسهم عمده سطح زير كشث ذرت كشور را به خود اخثصاص داده اسث.لوبياي سفيد رقم دانشكده نيز رقم اصلاح شده دانشكده كشاورزي كرج ميباشد.براي ارزيابي كشت مخلوط در اين ازمايش از نسبت برابري زمين اشثفاده گرديد. براي انجام محاسبات از نرم افزار MSTAT-C استفاده گرديد.


نتايج و بحث

نتايج بدست آمده از آزمايش نشان مي دهد، در تجزيه واريانس دو سال زراعي مورد بررسي در سال اول آزمايش براي صفات عملكرد بلال، تعداد دانه در رديف، طول بلال، ارتفاع بوته، وزن هزار دانه، به ترتيب در سطح 5%، 1%، 5%، 1% و 5% معني دار مي باشند و براي ساير صفات تفاوت معني داري نشان نمي دهند و تحت تاثير الگوي كشت قرار نگرفته اند.با توجه به نتايج بدست آمده از تجزيه مركب دو ساله آزمايش براي عملكرد بلال، قطر بلال، طول بلال، ارتفاع بلال، ارتفاع بوته در سطح 1% براي سال معني دار است و اين نشان مي دهد كه تكرار سال آزمايش براي صفات فوق الذكر در الگوي كاشت اثر معني داري دارد. همچنين اثر متقابل تيمار در سال براي تنها صفت طول بلال تاثير معني داري در سطح 5% داشته است و براي الگوي مورد مطالعه عملكرد، تعداد دانه در رديف، طول بلال در سطح 1% و 5% معني دار بوده اند. بنابراين الگوي كاشت براي صفات فوق الذكر در دو سال مورد مطالعه تاثير معني دار داشته است.تجزيه واريانس ساده عملكرد و اجزاء عملكرد لوبيا در سال زراعي 1379 نشان مي دهد كه عملكرد و وزن صد دانه در سطح 1%معني دار بوده است و براي ساير صفات معني دار نبوده. بنابراين الگوي كاشت مخلوط در مورد صفات فوق الذكر بي تاثير بوده است.همچنين در تجزيه واريانس ساده عملكرد و اجزاء عملكرد لوبيا در سال زراعي 1380 براي صفات عملكرد متوسط تعداد غلاف در بوته در سطح 1% معني دار بوده و براي صفت متوسط تعداد دانه در غلاف در سطح 5% معني دار است. بنابراين تكرار سال براي صفت عملكرد در الگوي كاشت مخلوط بي تاثير نيست و براي ساير صفات اجراء عملكرد ذكر شده الگوي كاشت مخلوط در سالهاي مختلف بي تاثير است.مقايسه ميانگين صفت عملكرد و اجزاء عملكرد براي دو سال زراعي در الگوهاي مختلف كشت براي لوبيا ، مقايسه ميانگين صفت عملكرد و اجزاء عملكرد در الگوهاي مختلف كشت براي ذرت نشان مي دهد كه كليه تيمارها و الگوهاي مخلوط بر تك كشتي گياهان ذرت و لوبيا برتري دارند.

فهرست منابع

1-ابدالي شهري ، ع. 1375. بررسي كشت مخلوط ذرت و آفتاب گردان در نسبت ها و زمان هاي مختلف. پايان نامه كارشناسي ارشد دانشكده كشاورزي دانشگاه تهران. 2-بغدادي ، ح.1377. بررسي اثر تراكم ذرت و الگوهاي مختلف كاشت در كشت مخلوط ذرت و لوبيا. پايان نامه كارشناسي ارشد دانشگاه ازاد اسلامي واحد كرج. .3-مظاهري ،د.1373. زراعت مخلوط انتشارات دانشگاه تهران 4-مظاهري ، د.1364. كشت مخلوط ذرت و لوبيا. مجله علوم كشاورزي- جلد 16. شماره 1،2،3و

 

[MehD1979]

بررسي كشت مخلوط ذرت (Zea mays L.) و كدو (Cucurbita sp.) و اثر آن بر كنترل علف‌هاي هرز

http://journals.ut.ac.ir/

http://journals.ut.ac.ir/page/search-page.html?jourId=119&text=%25Intercropping%25&option=keyword

چکیده: به منظور بررسي كشت مخلوط ذرت و كدو و تأثير آن بر كنترل علف‌هاي هرز، آزمايشي در سال 1383 در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه شيراز واقع در كوشكك انجام گرفت. اين آزمايش با استفاده از طرح كرت‌هاي خرد شده بر پايه بلوك‌هاي كامل تصادفي در 3 تكرار انجام گرفت. عامل اصلي شامل عدم وجين علف‌هاي هرز (w) و وجين علف‌هاي هرز (W) و عامل فرعي نيز شامل كشت خالص ذرت (M)، كشت خالص كدو (C)، كشت مخلوط افزايشي 100% ذرت + 100% كدو (Mc) كشت مخلوط جايگزيني 50% ذرت +50% كدو (mc) كشت مخلوط افزايشي 100% ذرت +50% كدو (Mc) و كشت مخلوط افزايشي 50% ذرت +100% كدو (mC) بود. تركيب كشت مخلوط با استفاده از طرح‌هاي افزايشي و جايگزين به دست آمد. نتايج نشان داد كه از نظر درصد جذب نور (PAR) كشت مخلوط نسبت به كشت خالص برتري داشت. همچنين از نظر عملكرد بيولوژيك و عملكرد دانه ذرت و ميوه كدو كشت مخلوط نسبت به كشت خالص دو گياه به دليل استفاده بهتر از منابع برتري داشت. از نظر كنترل علف‌هاي هرز كشت مخلوط در مقايسه با كشت خالص ذرت موثرتر بود و تيمار (MC) نسبت به كشت خالص ذرت بدون وجين، وزن خشك كل علف‌هاي هرز را به ميزان 41% كاهش داد. كشت مخلوط همچنين باعث افزايش شاخص برداشت ذرت شد، بيشترين شاخص برداشت در تيمار (MC) مشاهده شد. در اغلب تيمارها نيز نسبت برابري زمين (LER) بزرگتر از واحد بود و بزرگترين LER در تيمار WMC و برابر با 58/1 بدست آمد.​

​

فایل مقاله : [دریافت (264.0 kB)] ‏

 

[MehD1979]

بررسی کشت مخلوط ذرت و سویا در تاریخ های مختلف کاشت

کشت مخلوط می تواند به عنوان یکی از راه های افزایش عملکرد و پایداری تولید در واحد سطح مطرح باشد. به منظور بررسی کشت مخلوط ذرت و سویا در تاریخ های مختلف کاشت، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری طی سال های 1384 و 1385 به اجرا در آمد. آزمایش در قالب اسپلیت پلات با دو فاکتور بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در دو سال و در چهار تکرار انجام شد. فاکتور اول تاریخ کاشت (A) در سه سطح ] a1 (اول اردیبهشت)، a2 (15 اردیبهشت)، a3 (30 اردیبهشت)] و فاکتور دوم نسبت های کاشت (B)در پنج سطح ] b1 (8 ردیف ذرت)، b2 (2 ردیف سویا + 2 ردیف سویا) b3 (3 ردیف سویا + 2 ردیف ذرت + 3 ردیف سویا)، b4 (3 ردیف ذرت + 2 ردیف سویا + 3 دیف ذرت) و b5 (8 ردیف سویا)] بود. نتایج نشان داد که بیشترین عملکرد، تعداد دانه در مترمربع، تعداد دانه در گیاه، تعداد دانه در بلال و بیشترین وزن خشک چوب بلال در ذرت در تاریخ 15 اردیبهشت، در تیمار b3 و در سال دوم بود. با افزایش ردیف های کاشت ذرت و کاهش ردیف های کاشت سویا مقدار محصول، تعداد دانه در گیاه و تعداد دانه در متر مربع، در ذرت افزایش و در سویا کاهش یافت. بیشترین نسبت برابری زمین (LER) در کشت مخلوط و در تیمار b3 با مقدار 37/1 بود که نشان دهنده سودمندی کشت مخلوط است.

کلید واژه: کشت مخلوط، تاریخ کاشت، نسبت های کاشت، سویا، ذرت

دریافت فایل

 

[MehD1979]

تاریخچه تولید بذر ذرت هیبرید ///

تاریخچه تولید بذر ذرت هیبرید ///

استفاده گسترده از هیبریدهای ذرت همراه با بهبود عملیات زراعی توسط کشاورزان عملکرد ذرت را در آمریکا در طی پنجاه سال از دهه ی1930 به بیش از سه برابر افزایش داده است کهه در مورد هیچ محصولی در دنیا چنین افزایشی اتفاق نیافتاده است که در این بین سهم اصلاح نبات ذرت 60% برآورد گردیده است. اولین بار شول در سال 1908 پیشنهاد تولید لاین های اینبرد را از طریق خود گشنی بمدت 7_6 نسل و سپس تلاقی این اینبرد لاین ها را بمنظور تعیین بهترین ترکیب یا هیبرید ارائه داد.

همانند هر تئوری یا نظریه دیگری پذیرش ذرت هیبرید نیز بسیار کند بود. دلیل اولیه آن این بود که از نظر اقتصادی تولید بذر ذرت هیبرید بخاطر قدرت بسیار پائین بوته ها و عملکرد کم بذر حاصل از والدین اینبرد لاین غیر اقتصادی و غیر معمولی بوده است. در سال1922 آقای جونز پیشنهاد استفاده از هیبریدهای دابل کراس را جهت تسهیل در تولید اقتصادی و تجاری تولید بذر ذرت پیشنهاد داد که شامل تلاقی دو اینبرد لاین جهت تولید سینگل کراس و سپس تلاقی بین دو سینگل کراس جهتت تولید بذر هیبرید دابل کراس می باشد که این بذر به کشاورزان فروخته میشود.

یک دهه دیگر سپری شد تا به نژادگران بتوانند هیبریدهای دابل کراس برتر را تولید نمایند. از آن زمان استفاده از هیبریدها بسرعت توسعه یافت بطوریکه تا اوایل دهه 1940 اغلب ذرت کشت شده در آمریکا هیبرید بودند. بین اوایل دهه 1930 تا اوایل دهه 1950 تولید بذر ذرت هیبرید در مزارع ایزوله با فاصله حدود 220 یارد انجام می گرفته است که در آن 2 ردیف والد پدری و 6 ردیف والد مادری به تناوب کشت ( نسبت 6:2 ) و قبل از ظهور کاکل ها گلهای نر خطوط پدری حذف می شده است. در طی دهه 1940 بسیاری از شرکت های خصوصی شروع به کا ر تحقیقاتی ذرت کردند و این مسئله تا 1950 ادامه داشت. در اوایل دهه 1950 دو مسئله عمده اتفاق می افتد که شامل افزایش میزان کود مصرفی ( به ویژه نیتروژن ) و دیگری افزایش تراکم بوته در واحد سطح می باشند. در حوالی سالهای 1960 بعد از اینکه ارقام و لاین های با واکنش بهتر به شرایط حاصلخیزی بالاتر خاک و تراکم بوته بیشتر تولید می گردیدند و در واقع عملکرد اینبرد لاین ها اصلاح گردیدند .

انتقال بسوی استفاده از هیبریدهای سینگل کراس که عموما برتر از دابل کراس ها از نظر عملکرد و سایر صفات می باشند انجام یافت. بذر هیبریدهای سینگل کراس معمولا گران تر می باشند زیرا والدهای اینبرد آنها کم محصول تربوده و به تنش های محیطی نیز در مقایسه با والدهای سینگل کراس مورد استفاده در تولید بذر دابل کراس ها حساس تر می باشند. امروزه دیگر تقریبا تمامی بذر ذرت هیبرید مورد استفاده در کشورهای پیشرفته سینگل کراس و مقداری نیز دابل کراس و تری وی کراس است.

در ایران نیز بدنبال آغاز تحقیقات ذرت در کشور در سال 1349 تحقیقات مربوط به امکان تولید بذر ذرت هیبرید نیز از سال 1350 به وارد کردن والدین هیبریدهای مختلف دابل کراس انتخابی از بررسی های سال قبل از کشورهای یوگسلاوی آغاز می گردد.

بطوریکه تولید بذر 10 هیبرید مختلف از سه گروه زودرس شامل:

zpdc455_zpdc370_zpdc346

و متوسط رس شامل :

Zpdc682 _ zpdc599_ zpdc584

ودر گروه دیر رس شامل هیبریدهای دابل کراس های :

Zpdc790 _ zpdc755 _zpdc752 _zpdc719

در سطح 20 هکتار مورد بررسی قرار میگیرد. عملکرد تولیدی در این سال بین444 / 0تا 105/ 1 تن در هکتار بوده است .نتیجه گیری انجام شده در این سال شامل مساعد بودن منطقه برای تولید بذر ذرت هیبرید بوده است . در سال 1351 دوباره مجددا تولید بذر 8 هیبرید مختلف که والدین آنها نیز از موسسه زمون پل یوگسلاوی وارد گردیده بودند مورد بررسی قرار گرفته است . از این تعداد 3 هیبرید :

Zpsc76 _ zpscic _ zpscia

بعنوان هیبریدهای سینگل کراس در سطحی معادل 1/1 هکتار یک هیبرید تری وی کراس در سطحی معادل 5/1 هکتار و بالاخره 4 هیبرید دابل کراس :zptc62یعنی

Zpdc790 _ zpdc682 _ zpdc599 _ zpdc448

در سطحی معادل 4/1 هکتار مورد بررسی قرار می گیرند. نتیجه حاصل از این بررسی نیز مجددا مساعد بودن منطقه را برای تولید بذر ذرت هیبرید مورد تاکید قرار داده و نسبت کاشت 2 ردیف والد پدری و 6 ردیف والد مادری برای تولید بذر هیبریدهای دابل کراس و تری وی کراس و نسبت 2 ردیف والد پدری و 4 ردیف والد مادری برای تولید بذر هیبریدهای سینگل کراس بعنوان الگوهای مناسب اعلام می گردد.

در سال 1353 بررسی در مناطق رشت بعنوان منطقه ای با نزولات آسمانی فراوان و رطوبت نسبی بالا و کرج بعنوان منطقه ای با نزولات نسبتا پائین و رطوبت نسبی کم و همچنین طول فصل زراعی طولانی انجام می گیرد. شرایط حاکم در رشت مناسب برای توسعه بیماری های :

Helminthosporium turcicum / Fusariun

شناخته شدند علاوه بر این مشکلات رطوبت بالای دانه در زمان برداشت نیز وجود داشت . این در حالیست که کرج مجددا بعنوان منطقه ای مناسب برای تولید بذر ذرت هیبرید تحت شرایط آبیاری مورد تایید قرار گرفت.

در سال 1354 بررسی های مربوط به تولید بذر ذرت هیبرید علاوه بر کرج و رشت به مناطق دشت ناز ساری و قائمشهر نیز توسعه داده شد.

روند افزایش سطح تولید بذر ذرت هیبرید در سال 1361 باز هم افزایش یافت و بالاخره در سال 1363 به خودکفائی کامل از نظر بذر ذرت هیبرید مورد نیاز کشور حاصل گردید.

در سال 1364 با استفاده از لاین پایه مادری نر عقیم سیتوپلاسمی در تولید بذر

گام مهمی در سهولت کار که حدود 70% تولید بذر کشور را تشکیل می داد Sc704

گام مهمی در سهولت کار برداشته شد.

در سال 1370 با شرکت با شکل گرفتن شرکت کشت و صنعت پارس مغان در این شرکت نیز تولید بذر ذرت هیبرید آغاز میگردد و بتدریج با مجهز شدن اراضی این شرکت در زمره پیمانکاران ثابت تولی بذر ذرت هیبرید در می آید.

در سال 1372_1371 امکان افزایش نسبت سطح کاشت والد مادری نسبت به والد پدری درواحد سطح و به طبع آن افزایش عملکرد در واحد سطح از طریق تغییر الگوی کشت لاین پدری :لاین مادری از نسبت های4:2 و6:2 به نسبت4:1 مورد بررسی قرار می گیرد.

باتوجه به رضایت بخش بودن نتایج حاصل به تدریج از سال 1373 اقدام به استفاده از این الگو کردند بطوریکه در حال حاضر بجز موارد خاص اکثرا با این الگوی کاشت اقدام به تولید بذر ذرت هیبرید می نمایند.​

 

[آیورودا]

زراعت ذرت

---

با نام انگلیسی corn)) وامریکایی (maize) و اسم علمی zea mays از خانواده غلات (poaceae) و یک از چهار غله عمده جهان بوده و بعد از گندم و برنج تولید آن در دنیا مقام سوم را داراست .

مشخصات گیاه شناسی :

الف : ریشه : ذرت دارای سه نوع ریشه است 1-ریشه‌های بذری و ریشه‌های اولیه تعداد این نوع ریشه‌ها 3 تا 5 عدد بوده و با جوانه زدن بذر طلا ظاهری می‌شوند کار این ریشه‌ها جذب آب و مواد غذایی از اعماق خاک می‌باشد .

2-ریشه‌های تاجی یا ثانویه : از گروه‌های واقع در طوقه گیاه و در زیر سطح خاک بوجود آمده و گسترش پیدا می‌کند تعداد آنها 7 الی 8 عدد و گاهی به 15 الی 20 عدد نیز می‌رسد کار این ریشه‌ها جذب آب و مواد غذایی از خاک سطح است .

3-ریشه‌های هوایی یا نگه دارنده : این ریشه‌ها در واقع همان ریشه‌های تاجی هستند که در بالای سطح خاک تولید می‌شوند نقش آنها بیشتر در قائم گله داشتن گیاه است زیرا طول گیاه زیاد بوده و لذا برای مقاومت در برابر خوابیدگی این ریشه‌ها مانند یک تیرک عمل می‌کنند نقش این ریشه‌ها در عمل جذب بسیار کم است .

ب : ساقه

ساقه ذرت مانند سایر غلات بند بند و گره‌دار ، تو خالی و استوانه‌ای بوده و طولش بسته به رقم ممکن است از cm 30 تا m 5/7 و خطرش از cm3/1 تا cm5 تغییر کند .

ساقه ذرت به عکس سایر غلات معمولاً بدون انشعاب است و پنجه‌ای تولید نمی‌کند . خوابیدگی یاورس در ذرت به ندرت رخ می‌دهد و ارقام هیرید ذرت مقاومت بسیار خوبی در برابر خوابیدگی از خود نشان می‌دهد . لازم به ذکر است که طول معمول ذرت 5/1 تا 5/2 متر است .

ج : مانند سایر غلات کشیده بوده و از پهنک و غلافت تشکیل شود . طول برگها ذرت از 30 تا 80 cm و گاهی متغیر است و پهنای هر برگ حدود 8 تا 10 cm است .

د : ذرت گیاهی یک سایه پیایه است که گلهای نر و ماده در طول ساقه در محل گره‌ها و در مجاورت برگها تشکیل می‌شوند و تعداد گلهای ماده را ارقام مختلف ذرت متفاوت است ، گل گل آذینی ذرت را به طور کلی سنبله می‌دانند و در واقع گل نر و خوشه و گل ماده سنبله است ، گلهای ماده در آینده بلال ذرت را ایجاد می‌کنند که بلال ذرت که دارای محوری قطوری به نام چوب بلال یا (cod)

دانه‌هایی که در ردیفهای منظمی قرار گرفته‌اند و با دو پوشه ضخیم پوشیده شده‌اند و خامه‌های بلندی (sira) که در انتهای شاخه می‌شوند و گاکل بلال ذرت را ایجاد می‌کنند . لازم به ذکر است : محور گل آذین نر همان امتداد ساقه است و دارای گلهای سه پرچمی است .

دوره‌های رشد ذرت : بطور کلی از کاشت داشت و برداشت ذرت چهار دوره متمایز می‌توان تشخیص داد . از دوره رشد خفیف : این دوره از زمان سبز شدن شروع شده و تا 150 الی 20 روز از ظهور گلهای نر ادامه دارد .

2-دوره رشد سریع : از ظهور گلهای نر تا حدود 10 روز قبل از شیری شدن دانه‌ها می‌باشد در این دوره وزن گیاه به حداکثر و حساسیت آن به کم آبی به حد اعلال خود می‌رسد .

3-دوره کاهش خفیف وزن : این دوره پس از اتمام دوره دوم شروع شود و تا حدود 10 روز بعد از شیری شدت دانه‌ها ادامه می‌یابد .

4-دوره کاهش شدید وزن : این دوره به دنبال دوره قبل شروع شود و تا رسیدن کامل دانه طول می‌کشد .

عوامل محیطی :

از میان عوامل محیطی به دو عامل درجه حرارت و طوبت اشاره خواهیم داشت .

الف : درجه حرارت : به طور کلی یک گیاه گرمسیری است به یخ بندان حساس است و در دوران زندگی به درجه حرارت بالا نیازمند است .

حداقل درجه حرارت در زمان جوانه زدن ذرت 10 درجه است ولی برخی از نژادهای آن در زیر 10 درجه هم به خوبی جوانه می‌زنند بعد از کشت ذرت آب و هوای گرم جوانه زدن و ریشه را تسریع می‌کند ولی گرمای شدید و کمبود رطوبت بویژه در زمان گلها و بویژه گلهای نر ، خسارت زا است .

ب : رطوبت : مقدار رطوبت هوا و میزان نزولات آسمانی و زمان آن نقش مهمی در عملکرد ذرت داشته و کمبود نزولات یکی از عوامل محدود کننده کشت این گیاهان در مناطق خشک و نیمه خشک به شمار می‌آید در واقع کشت دیم ذرت در نقاطی امکان‌پذیر است که میزان بارندگی سالیانه از 600 میلی‌متر در دوره رشد کمتر نباشد لذا عملاً کشت در کشور ما کشتهای بهاره آبی است مقاومت به خشکی ذرت در مراحل اولیه زندگی از مراحل بعدی آن بیشتر است .

عملیات کاشت :

1-آماده کردن زمین : زمینی که در آن کشت ذرت انجام می‌شود در پائیز سال قبل آن شخمی به عمق 15 الی 20 cm و گاهی بیشتر می‌زنند که باعث می‌شود باعث خاک نرم و بقایای محصول قبلی و علفهای هرز به عمق خاک برده می‌شوند در ضمن پذیرش بارندگی زمین ذخیره رطوبت بالا می‌رود در بهار بعد از سبز شدن علفهای هرز با یک دیسک آنها را به عمق خاک برده و بعد از آن زمین را تسطیح کرده و بدین صورت زمین آماده کشت می‌شود ( 1-شخم در پائیز 2-شخم در بهار 3-دیسک 4-لودر

2-طرق مختلف کاشت :

بسته به عوامل مختلف چون 1-نوع تهیه بستر بذر 2-تأمین رطوبت 3-رقابت با علفهای هرز و پیشگیری از آسیب سرمای بهاره کاشت ذرت متفاوت است .1-از نظر نوع تهیه بستر بذر A – کشت ردیفی B – کرتی-کشت روی مرز و حاشیه زراعتهای دیگر .


کشت ردیفی : یک نوع آبیاری نشتی و مشکل سله شکنی ندارد . این روش در اراضی بزرگ و زراعتهای مکانیزه مطرح بوده و بذر در ردیفهای موازی با فاصله معینی توسط ردیف کار ذرت کشت می‌شود آبیاری در این روش به صورت جون و پسته انجام می‌شود .

کشت کرتی : بیشتر در کشاورزی سنتی و معمولاً برای کشت ذرت علوفه‌ای بکار می‌رود پس از آماده کردن و تسطیح زمین آنرا به کرتهایی که طول و عرض آن متناسب با شیب زمین و میزان آب آبیاری می‌باشد تقسیم کرده و بذر را در کرتها به طریقه دست پاش می‌کارند و توسط دندانه‌ یا دیسک آنرا داخل خاک نموده و آبیاری می‌نمایند آبیاری در این روش به روش غرقابی است .

2-تأمین رطوبت :

A : خشکه کاری B : نم کاری

A : وقتی صورت می‌گیرد که زمان کشت ذرت در حال سپری شدن می‌باشد زیرا آبیاری قبل از کشت و صبر برای گاو رو شدن زمین وقت لازم دارد لذا در چنین مواردی زمین را کشت کرده و متعاقبش آبیاری می‌کنند در این روش چون خطر سله بسنتی خاک و احیاناً شسته شدن خاک و انتقال بذر را نقاط بلند مزرعه به قسمتهای پشت‌تر وجود دارد و لازم است که زمین قبل از کشت کاملاً تسطیح شود حتی المقدور کشت به صورت ردیفی انجام شود تا با مثال مذکور برخورد کمتری شود .

B : نم کاری یا هیرم کاری در بهار حدود 10 روز قبل از کشت مقدار زیادی آب به زمین می‌دهد که تا عمق 2 متری زمین بستر نم شود و بعد از گاورو شدن زمین با عملیات دیسک سبکی علفهای هرز را زیر خاک کرده و سپس اقدام به کشت ذرت می‌کنند بذرهای کاشته شوند از رطوبت موجود در خاک استفاده کرده و یکنواخت سبز می‌شوند و چون بالا فاصله بعد از کشت آبیاری نمی‌شوند خطر سله بستن خاک رشته شودن بذر پیش نمی‌آید .

3-از نظر رقابت با علفهای هرز و عوامل نامساعد مثل هوای سرد :

برای جلوگیری از آسیب عوامل مذکور در بعضی از نقاط جهان مثل کره شمالی معمولاً ذرت را به صورت نشاکاری کشت می‌کنند بدین ترتیب که ابتدا بذر در گلخانه کشت نموده ( زودتر از زمان کشت در مزرعه ) و به محقق حصول شرایط محیطی مناسب آنرا به زمین اصل منتقل می‌کنند در این روش اگر چه عملکرد بیشتر خواهد بود ولی هزینه‌ها افزایش می‌یابد

ج - زمان کاشت :

به عواملی چون درجه حرارت محیط و خاک بستگی داشته و در نواحی مختلف فرق می‌کند و در زمان صورت می‌گیرد که دمای بهاره کاملاً از بین رفته باشد .

مناسب‌ترین درجه حرارت برای جوانه زدن بذر ذرت ْ3/18 C است و دمای زمان جوانه زنی نباید از 10 کمتر و از 35 بیشتر باشد .

مقدار بذر لازم در واحد سطح :

در ذرت کاری معمولاً وزن بذر در واحد سطح اهمیت چندانی ندارد و دانه را برحسب تعداد در مترمربع یا هکتار محاسبه و کشت می‌نمایند تراکم بوته در واحد سطح بستگی به حاصلخیزی خاک رقم و میزان آب آبیاری داشته و معمولاً از 20 هزار یا 60 هزار در بوته در هکتار متغیر است .

 

[آیورودا]

عملیات داشت :

الف : آبیاری : ذرت از گیاهان است که در طول دوره زندگی خود به آب زیادی نیاز دارد دوره بحران نیاز آب این گیاهان از زمان ظهور گلهای نر تا پیدایش کاکل ذرت است در این دوره اگر رطوبت در حد کافی نباشد عمل گرده افشامی به خوبی انجام نگرفته و در نتیجه بلالها کم دانه می‌شوند .

ب : وجین و سله شکنی : حدود 30 الی 40 روز بعد از کشت زمانی که ارتفاع گیاه به 15 الی 20 CM می‌رسد عملیات وجین و سله شکنی شروع می‌شود (عملیات وجین و سله شکنی می‌تواند همراه با کود پاش انجام گیرد )راه دیگر مبارزه با علفهای هرز در مزارع بزرگ معمولاً استفاده از علفکشهای شیمیایی مانند آنرا زین می‌باشد .

ج : احتیاجات غذایی ذرت : هم مانند سایر گیاهان در طول زندگی خود به مواد غذایی کافی نیاز دارد مواد غذایی ذرت معمولاً از انواع کودها از جمله کودهای حیوانی سبز و شیمیایی تأمین می‌شود کودهای حیوانی و سبز مقداری از مواد غذایی مورد نیاز ذرت را تأمین می‌کنند و برای تأمین کامل مواد غذایی استفاده از کودهای شیمیایی ضرورت می‌یابد . جذب ازت از خاک در تمام مراحل رشد گیاه صورت می‌گیرد ولی در مقدار آن در سنین اول مقدار جذب آن کمتر . در زمان ظهور گلهای نر و ماده جذب ازت حداکثر است و پس از گل دهی مجدداً جذب کاهش می‌یابد . مهمترین دوره نیاز ذرت به فسفر بعد از گل کردن و نزدیک رسیدن دانه می‌باشد در موقع رسیدن دانه نزدیک به سه چهارم فسفر موجود در گیاه در دانه جمع می‌شود .

حدود یک سوم پتاسیم مورد نیاز گیاه قبل از تشکیل گل و بقیه آن قبل از دانه بستن از خاک جذب می‌کرد و مقدار نسبتاً کمی پتاسیم در دانه مترمرکز می‌شود .


عملیات برداشت :

الف : زمان برداشت اگر ذرت به منظور برداشت دانه کشت شود باید برداشت زمانی صورت گیرد که گیاه از نظر فیزیولوژی و زراعت کاملاً رسیده باشد تعیین زمان برداشت از نظر زراعی –a نوع رقم : در مناطقی که فصل رویش کوتاه بوده و در سرما و بارانهای زودرس پائیز عمل برداشت را با دشواری روبرو می‌کند باید از ارقام زودرس استفاده کرد تا برداشت زودتر انجام شود –b مقدار کود : در زمینهایی که کود شیمیایی مخصوصاً کودهای ازته زیاد مصرف شوند رشد رویش گیاه افزایش یافته و دانه‌ها دیرتر می‌رسند لذا برداشتشان دیرتر انجام می‌گیرد .

2-جنس خاک : در خاکهای رس یا سنگین به علت ذخیره رطوبت بیشتر دوره رویش گیاه طولانی‌تر از خاکهای سبک شن می‌شوند و لذا برداشتشان دیرتر انجام می‌گیرد .

-d آبیاری : زیاد طول دوره رویش گیاه را افزوده و رسیدن محصول و برداشت را به تأخیر می‌اندازد .

E- تراکم بوته : هر چه تراکم بوته در واحد سطح بیشتر شود استفاده از نور و غذا برای گیاه مشکلتر شود . و گیاهان برای رقابت با یکدیگر در جذب نور و غذا رشد رویش بیشتری داشته و در نتیجه رسیدن و برداشت دانه به عقب می‌افتد .

-F آب و هوا هر چه محیط سردتر و روزها آفتابی کمتر باشد رسیدن دانه و برداشت آن دیرتر می‌شود .

2-تعیین زمان برداشت از نظر فیزیولوژیکی

از نظر فیزیولوژی دانه‌های رسید حداکثر ماده خشک را دارا هستند و بایستی رطوبت آنها به حدود 15 الی 20 درصد برسد تا از نظر زراعی قابل برداشت باشد برای برداشت دانه رطوبت دانه باید در حدی باشد که نه علت خشکی زیاد با ماشینهای برداشت خرد شوند و نه آن مقدار مرطوب که در انبار کپک بزنند .

ب : طرق مختلف برداشت

برداشت ذرت چه برای دانه و چه برای علوفه به دو صورت انجام می‌شود .

1-برداشت با دست : در زراعتهای کوچک و کرتی و همچنین در مناطق مرطوب که بارندگیهای فصل آن کار با ماشینهای برداشت را مشکلتر می‌سازد عمل برداشت با دست و داسهای مخصوص انجام می‌گیرد .

2-برداشت ماشینهای مخصوص در زراعتهای بزرگ و مکانیزه مانند استفاده از چاپر و کمبانی و غیره

نحوه کشت و کار گیاه ذرت دانه‌ای در شهرستان نی‌ریز :

شهرستان نی‌ریز در جنوب شرقی استان فارس قرار گرفته است . ذرت در این منطقه یک محصول بهاره است و کشت و کار آن در اواخر فصل بهار با مساعد شدن دمای هوا انجام می‌گیرد .

تاریخ کاشت :

طبق اصول کشاورزی باید با توجه به نوع محصول هوای محیطی انتخاب گردد ولی در این منطقه عموماً زمان کاشت را عوامل دیگری تعیین می‌کند که تا حدودی نیز تاریخ‌های مناسبی است .

1-آماده بودن زمینی که خود جای توضیح زیادی دارد الف : اغلب کشاورزان و البته نه اکثر آنها با توجه به زمانی که کشاورزی اطراف اقدام به کشت می‌کنند آنها نیز اقدام می‌کنند .

ب : پس از برداشت محصول قبلی که عمدتاً گندم و جو است .

ج : با توجه به دمای هوا که تعداد این زارعان انگشت شمار است .

1-حدود یک سوم از زمینهایی که از سوی زارعان برای کشت ذرت اختصاص می‌یابد در آنها کشت گندم و یا جو صورت گرفته و به محض برداشت با آتش زدن کاه و کلش باقی مانده در زمین به شخم زدن مبادرت می‌کنند و چون آبیاری کردن زمین باعث عقب افتادن کشت می‌شود از آبیاری آن خودداری می‌کنند و در نتیجه از مزایای شخم مرطوب بی‌نصیب می‌مانند .

نحوه آماده کردن زمین و کاشت :

پس از یک شخم نسبتاً عمیق عملیات دیسک زنی و لور انجام می‌شود که با اصول زراعت هماهنگی دارد اما به دلیل آشنایی نداشتن کامل رانندگان تراکتورها با اصول اینکار زمینها به طور یکدست صاف نمی‌شوند و وقتی که دستگاه فاروور ایجاد جوی و پشته می‌کند . جوی و پشته‌ها نیز درست از کار در نمی‌آیند و در نتیجه باید بوسیله مرزبند ایجاد کرت کرد که این کار باعث اتلاف مقدار زیادی آب به صورت Run off شود که این مشکل اصل‌ترین مشکل در کار آماده کردن زمین در شهرستان است .

بعد از کار دستگاه فاروور بذر کار وارد زمین شود و بذرها را بر روی ردیف کشت می‌کند و معمولاً در هر هکتار حدود kg30 بذر کشت می‌شود که به خاطر پرتر کشت کردن این میزان متوسط بالاتر است .

کود دهی :

زمینهای شهرستان از نظر فسفات به علت استفاده مکرر و نسبتاً زیاد در سالهای گذشته از این ماده غنی هستند و احتیاج چندانی به مصرف آن نیست از کودهای دیگری که قبل از کشت استفاده می‌شود کودهای پتاسه است . عمده‌ترین مصرف کود برای ذرت کود اوره است که میزان مصرف آن در بین کشاورزان بسیار متفاوت است و شاید به توان گفت که دلیل این تفاوت کمبود این کود است که در نتیجه برخی از کشاورزان که توانسته‌اند این کود را دریافت کنند . در بعضی مواقع بیش از یک تن کود اوره به زمین خود داده‌اند و برخی به حدود kg 200 اکتفا کرده‌اند اگر نحوه توزیع کود مناسب بود برخی از کشاورزان دچار ولع در مورد مصرف این کود نمی‌شوند و بیش از نیاز مصرف نمی‌کردند کود اوره به صورت سرک و معمولاً در دو دوره آبیاری یک دور آن به صورت محلول به زمین داده می‌شود .

آبیاری :

گیاه ذرت از جمله گیاهانی است که نیاز زیادی به آب دارد و اگر آب کافی در موقع مناسب برای آن تأمین نگردد کشت این گیاه جز ضررو زیان برای زارع ارمغانی ندارد و با توجه به منابع آب شهرستان به اعتقاد نگارنده ذرت قاتل بی‌رحم آب شهرستان است و در آینده با افسوس به این روزها نگاه خواهیم کرد . معمولاً دوره آبیاری در این منطقه با توجه به آنکه عمه منبع تأمین کننده آب چاه‌های کشاورزی هستند دوره آبیاری مطابق نیاز گیاه نبوده و با توجه به دور آب کشاورز تعیین می‌شود که شاید در یک دور 7 به 7 تأمین گردد و در یک دور از 14 روز هم فراتر برود به اعتقاد کارشناسان اداره کشاورزی یکی دیگر از عوامل افت محصول در این منطقه دوره‌های آبیاری طولانی است .

داشت :

عملیات داشت چندانی صورت نمی‌گیرد و تنها به کنترل علف هرز و و اگر دچار آفت شود به کنترل آن آفت منتهی می‌گردد و عملیاتهای داشت مرسوم نظیر سله شکنی و غیره انجام می‌گیرد .

برداشت :

در قسمت برداشت تقریباً مشکل وجود ندارد و کشاورزان در موقع مناسب اقدام به برداشت محصول خود می‌کنند اما مشکل بعد از برداشت بوجود می‌آید به دلیل آنکه در سطح شهرستان واحد ذرت خشک کنی وجود ندارد و اغلب کشاورزان با پهن کردن ذرت بر روی زمین اقدام به خشک کردن آن می‌کنند . که به دلیل مصادف شدن با بارانهای پائیز مقداری از محصول برداشت شود . دچار آسیب شود . و از میزان برداشت باز هم کاسته می‌شود به جا است که اداره جهاد کشاورزی با اعطای تسهیلاتی امکان ایجاد یک واحد ذرت خشک کنی در سطح شهرستان را بوجود آورد .

اطلاعات مربوط به کشت ذرت در شهرستان نی‌ریز در سال زراعی جاری (83)

میزان بذر توزیع شده : 90 تن

میزان زیر کشت : 3315 هکتار

میزان زمین بیمه شده ذرت 317 هکتار

میزان زمینهایی که پس از برداشت گندم یا جو زیرکشت ذرت رفته‌اند : 1430 هکتار

متوسط برداشت در سال 82 : 5/7 تن

نوع سطح مشاهده سموم مورد استفاده

آفات :

1-زنجره 35 هکتار آندو سولفات و دارتون

2-برگ خوار 8 هکتار سوین

علف هرز:

علفهای پهن برگ و باریک برگ 2776 لاسو -آترازنی - آرادیکان – توفوردی

 

[MehD1979]

بررسي مؤلفه‌هاي محرك رشدي جدايه‌هاي بومي باكتري‌هاي جنس آزوسپيريلوم بر روي شاخص‌هاي رشد. عملكرد گياه ذرت شيرين

بررسي مؤلفه‌هاي محرك رشدي جدايه‌هاي بومي باكتري‌هاي جنس آزوسپيريلوم بر روي شاخص‌هاي رشد. عملكرد گياه ذرت شيرين

اين پژوهش با تأكيد بر اهداف جداسازي، خالص‌سازي و شناسايي باكتري‌هاي بومي جنس آزوسپيريلوم و بررسي توانايي‌هاي محرك رشدي آنها و همچنين ارزيابي اثرات كاربرد مايه تلقيح جدايه‌هاي برتر، بر عملكرد، جذب عناصر غذايي و شاخص‌هاي فيزيولوژيكي رشد در گياه ذرت شيرين انجام شد و براي دستيابي به اهداف ياد شده، در دو مرحلة آزمايشگاهي و گلخانه‌اي به اجرا درآمد: در مرحلة آزمايشگاهي ريشة گياهان خانوادة غلات جمع‌آوري شده از سطح مزارع استان‌هاي تهران، گلستان و خوزستان شستشو داده شده و پس از آن در دو محيط اختصاصي Nfb و RC، باكتري‌هاي جنس آزوسپيريلوم شناسايي گرديدند. سپس با تغيير منبع كربني محيط، گونة ليپوفروم از 7 گونة هم جنس خود تميز داده شد و پس از تجديد كشت و حذف هر گونه آلودگي احتمالي، جدايه‌ها به لحاظ توانايي‌هاي زير مورد سنجش قرار گرفتند: 1) توان تثبيت بيولوژيك نيتروژن به روش Vincent (1978). 2) توان توليد فيتوهورمون‌هاي اكسيني (IAA و تركيبات مشابه) بر اساس روش نيمه‌كمي Bric و همكاران (1991). 3) توان توليد فيتوهورمون‌هاي اكسيني (IAA و تركيبات مشابه) بر اساس روش ‌كمي رنگ‌سنجي. 4) توان حل فسفات‌هاي نامحلول معدني به روش Sperber (1958). 5) توان حل فسفات‌هاي نامحلول آلي به روش Modified Sperber (1958). 6) توان توليد هيدروژن سيانيد به روش پيشنهادي لورك (1948) اصلاح شده توسط Alstrom (1987). در مرحلة گلخانه‌اي پس از انتخاب خاك و آماده كردن گلدان‌ها، بذور جوانه‌دار شدة ذرت، به وسيلة مايه تلقيح آزوسپيريلومي آماده شده با جمعيتهاي يكسان آلوده شدند. تيمارهاي آزمايشي در گلخانه‌ شامل شش تيمار باكتريايي (Bo تا B5)، دو مقدار خاك فسفات (Po و P1) و دو ميزان موادآلي (O و Oo) و در 7 تكرار (بخش عملكرد 4 و بخش صفات 3 تكرار) و در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي مورد ارزيابي قرار گرفتند. همچنين يك تيمار به عنوان شاهد تلقيح نشدة فاقد كود (BoPoOo شاهد منفي) و يك تيمار نيز به عنوان شاهد تلقيح نشدة حاوي مقادير كافي كود شيميايي (PC شاهد مثبت) در نظر گرفته شد. در پايان دورة رشد، در بخش گلدان‌هاي عملكرد، بخش‎هاي هوايي گياهان ذرت به منظور اندازه‌گيري صفات ظاهري، اجزاي عملكرد و محتواي كل نيتروژن و فسفر برداشت گرديدند. در بخش گلدان‌هاي صفات، جهت اندازه‌گيري صفات مربوط به روند رشد ذرت نمونه‌برداري از گلدان‌ها از 30 روز پس از سبز شدن آغاز گرديد و در مجموع در 5 مرحله تا پايان دورة رشد صورت گرفت. در اين آزمايش شاخص‌هاي رشد شامل: LA، AGR، RGR وTDW اندازه‌گيري و محاسبه شدند. نتايج حاصل نشان داد كه: 1) فراواني و احتمال دستيابي به باكتري‌هاي اين جنس پايين و در حدود 17 درصد بود. در اين ميان گونة ليپوفروم در مقايسه با هفت گونة ديگر هم جنس خود سهم بيشتري را به خود اختصاص داد. 2) نتايج حاصل از آزمايش توان تثبيت بيولوژيك نيتروژن توسط آزوسپيريلوم نشان داد كه در حدود 55 درصد از باكتري‌هاي اين جنس توان احياي استيلن در محدودة بين 61/4 و 15/73 نانومول در ساعت را دارا بودند. 3) در آزمون نيمه كمي؛ مشخص شد كه از مجموع 52 ايزوله، تعداد 48 ايزوله (3/92 %) توان رشد بر روي محيط كشت جامد LB-TRP را داشتند. بعلاوه از مجموع 48 ايزولة رشد يافته بر روي محيط كشت جامد LBT تعداد 15 ايزوله (2/31 %) طيف رنگي از صورتي تا قرمز را ايجاد كردند (IAA+). 4) در آزمون كمي؛ تمام 24 جدايه در محيط مايع LB حاوي تريپتوفان رشد كرده و بين 29 و 761 (mg/L) اكسين توليد كردند. 5) بر اساس اندازه گيري نيمه كمي توان حل فسفات معدني توسط سويه هاي آزوسپيريلومي، از مجموع 60 سويه باكتري، تعداد 5 سويه (3/8 %) توان حل فسفات معدني را از خود نشان دادند. 6) ازمجموع 60 سويه باكتري، تعداد 18 سويه (30%) توان حل فسفات آلي را از خود نشان دادند. اين فراواني تقريباً 22 درصد بيشتر از فراواني مشاهده شده در توانايي انحلال فسفات‌هاي معدني بود. 7) نتايج حاصل از آزمون كيفي توان توليد هيدروژن سيانيد اندازه‌گيري شده در 60 سوية آزوسپيريلوم نشان دادند كه تعداد و يا درصد بسيار كمي از باكتري‌هاي آزوسپيريلوم، توان توليد HCN را داشته (حدود 3/7 %) و اين ميزان در بين سويه هاي آزوسپيريلوم سيانوژن يكسان نبود

 

[Phyto]

 

[MehD1979]

تز ارشد خودم ذرت سینگل کراس 704

تز ارشد خودم ذرت سینگل کراس 704

 

[MehD1979]

 

[MehD1979]

[FONT=&quot]

[/FONT][FONT=&quot][/FONT] [FONT=&quot]Popularity of Zea mays over time[/FONT]

 

[MehD1979]

http://www.infovisual.info/01/img_en/026 Section of a seed.jpg

 

[رامین قاسم نتاج]

زراعت ذرت

​

​

ذرت Corn , maize , zea mays :​

ذرت یكی از غلات مهم و پر محصول و دارای اهمیت در تغذیه می باشد. از نظر سطح كشت بعد از گندم و برنج سومین غله به حساب می اید و بیش از 45 درصد ذرت دنیا در امریكا تولید می شود. مهمترین مناطق كشت ذرت در ایران استانهای مغان ، اردبیل ، مازندران ، گرگان و اطراف تهران می باشد . بنا به امار سال 1382 سطح كشت ذرت دانه ای در ایران حدود 210 هزار هكتار بوده كه نزدیك به 2 میلیون تن عملكرد دانه داشته است بیشترین سطح كشت مریوط به استان فارس در حدود 100 هزار هكتار بوده كه تولید ان بیش از 6 هزار تن ذرت دانه ای بوده كه مقام اول كشوری را دارد. ذرت به عنوان گیاه دنیای جدید شناخته شده كه حدود 3 هزار سال قبل از میلاد در امریكای جنوبی وجود داشته و بع از سفر كریستف كلومب یعنی در 1494 میلادی از كوبا به اروپا و از انجا به اسیا منتقل شد.

​

طبقه بندی ذرت : الف – از لحاظ ارتفاع ساقه ب – از روی دوره رشد( كه به ارقام زود رس ، متوسط رس و دیر رس یعنی بین دو ماه تا 330 روز دوره رشد متغیر دارند ) ج – از روی رنگ دانه به رنگ های سفید ، بنفش و غیره د – طبقه بندی از روی شكل ظاهری ، كیفیت دانه و غیره . . . ذرت ها بر حسب اندوسپرم، تركیبات دانه و كیفیت ان به هشت گروه طبقه بندی می كنند: 1 – ذرت دندان اسبی ) dent corn ): نشاسته در این نوع از دو فرم نشاسته نرم كه در قسمت وسط و انتهای دانه و نشاسته سخت یا سفت در اطراف دانه قرار دارد. مو قعی كه ذرت می رسد یا هین رسیدن دانه به دلیل از دست دادن اب یك مقدار در قسمت بالای دانه فرو رفتگی ایجاد می شود و تقریبا شبیه دندان می شود كه به ان دندان اسبی می گویند. این ذرت در سطح وسیعی از دنیا كشت می شود و اكثرا دیر رس بوده و حرارت زیادی نیاز دارد و عملكرد بالایی دارد رنگ دانه سفید و زرد، وزن هزار دانه بین 300 تا 500 گرم و به علت داشتن شاخ و برگ زیاد جهت علوفه و سیلو نیز به كار می رود. 2 - ذرت بلوری( ذرت سفت یا كهربایی یا Flint corn ): دانه های ان سفت و شفاف بوده و نشاسته سفت كاملا اطراف دانه واطراف نشاسته نرم را احاطه كرده است. دانه به شكل كروی و براق است. پنجه زنی زیادی دارد نسبت به دندان اسبی زود رس است در مناطق معتدل كشت می شود و از دانه های ان برای تغذیه دام استفاده می شود. وزن هزار دانه ان 70 تا 100 گرم است.3- ذرت اردی یا نرم( Floore Corn ) : اندوسپرم كاملا از نشاسته نرم درست شده و نشاسته سفت فقط به صورت لایه نازك در اطراف ان وجود دارد و مورد استفاده ان در كارخانه جات نشاسته سازی و الكل است . دانه ها اغلب كوچك هستند به رنگ سفید یا ابی و تقریبا كروی و نسبت به بقیه حساس به بیماریهای قارچی هستند عملكر انها از ذرت های مذكور كمتر است. 4- ذرت شیری( sweet Corn ) : اندوسپرم دارای قند زیادی است كه به قند ان امیلو دكسترین گفته می شود كه در اب محلول است و در تهیه كنسرو به كار می رود و مصرف خوراكی دارد. دانه های ان كروی است و بخش عمده این ذرت در امركای شمالی تولید می شود. 5- ذرت بوداده( Pop Corn ) : دانه های این نوع ذرت ریز و نوك تیز است و همه اندوسپرم از نشاسته سخت تشكیل شده است وقتی كه حرارت می بیند اب داخل ان تبخیر می شود و باعث متلاشی شدن دانه و اندوسپرم به شكل توده سفید و اسفنجی ظاهر می شود. معمولا نوع هیبرید انها هنگام تركیدن تا 50 برابر حجم اولیه می شود.6- ذرت مومی( Waxy Corn ) : نشاسته این نوع ذرت به صورت یكنواخت و نرم وكاملا از امیلو پكنین تشكیل شده در حالی كه در بقیه ذرت ها یك سوم نشاسته امیلوز میباشد. به علت وجود ماده چسبناك در دانه های ان كه نشاسته را به حالت چسبنده در می اورد در كارخانجات از ان چسب درست می كنند.7- ذرت غلاف دار( ( Pod corn : شكل این ذرت با بقیه فرق می كند جرا كه هر دانه به وسیله غلاف شامل دوگلوم پوشیده شده است. حالت تجاری ندارد. و اندوسپرم ان ممكن است مانند یكی از ذرت های مذكور باشد . این ذرت را به عنوان جد ذرت های امروزی می شناسند. 8 – ذرت اپك 2 ( Opaque 2 ): كه از متاسیون ذرت دندان اسبی به بوجود امده و در ان مقدار اسید امینه های لایسین و تریپتوفان افزایش پیدا كرده است. از انجایی كه یكی از مشكلات پروتئین ذرت كمبود این دو اسید امینه است لذا كیفیت پروتئین این ذرت در بالاترین حد خود بوده و به ان ذرت كیفیت دار پروتئینی می گویند . البته عملكرد ان كمتر از ذرت دندان اسبی است . اكولوژی ذرت:

​

1 - دما: ذرت یك گیاه C4 بوده و مخصوص مناطق گرم است به طوری كه اگر در تابستان متوسط درجه حرارت شبانه كمتر از 12 درجه باشد این گیاه دچار مشكل می شود . متوسط درجه جوانه زنی در ارقام مختلف 10 درجه است. در طول دره رشد مناسبترین دما بین 20 تا 30 درجه سانتی گراد می باشد . البته دمای خیلی زیاد و رطوبت نسبی كم در گرده افشانی و لقاح تاثیر نامطلوب دارد. اگر در زمان سفت شدن دانه حرارت بیش از 35 درجه باشد دانه ها چروك می شوند و حاشیه برگ ها نیز به حالت سوخته در می اید 2 – رطوبت: ذرت به اب زیادی احتیاج دارد زراعت دیم ان در مناطقی كه بارندگی بیش از 600 میلی متر باشد امكان پذیر است .3 – طول روز: به طور طبیعی یك گیاه روز كوتاه به حساب می اید. روز های بلند سبب افزایش دوره رویشی می شود4 – خاك: در انواع وسیعی از خاكها كشت میشود اما بهترین خاكها ، خاكهایی دارای بافت متوسط لومی وحاصل خیز است . ph مناسب برای رشد بین 5.5 تا 7 است اما در خاك های قلیایی درصورت وجود اب محصول خوبی تولید میشود.5 – تناوب: تداوم كشت ذرت در مقایسه با سایر غلات به شرط تامین نیاز های گیاه چندتن مشكل ساز نیست اما برای وصول به مزایای تناوب بهتر است از تناوب های 2 ، 3 و یا 4 ساله استفاده گردد. از تناوب دو ساله می توان ، ذرت و گندم یا جو و از تناوب سه ساله به تناوب ذرت ، گندم و یك گیاه لگوم مثل شبدر یا ذرت و سیب زمینی ، توتون و چقندر قند تولید كرد .6 – كاشت: در كاشت ذرت اولین مورد انتخاب بذر است كه بایستی عملكرد بالا ، مقاومت بیشتر به افات و بیماریها و ورس ،زود رس بودن ، بالا بودن كیفیت دانه در نظر گرفته میشود. همچنین باید از ارقامی استفاده كرد كه تولید پنجه نكند چرا كه پنجه ها تولیذ بلال نمی كنند و اگر هم تولید كنند در انتهای ساقه بوده كه به بلال تاجی معروف است . همچنین باید از ارقامی كه بلال كمتری تولید می كنند استفاده كرد. اما بعضی از ارقام به طور طبیعی به علت خصوصیات ژنتیكی و تراكم كم و سایر عوامل تولید بلال بیشتری می كنند كه به انها پرولفیك می گویند . پس از تهیه زمین می توان ذرت را به صورت مكانیزه خطی با بذر افشان برای ذرت دانه ای به مقدار 19 تا 20 كیلو گرم در هكتار بذر مصرف كرد اما اگر هدف علوفه سیلویی باشد مقدار بذر تا 25 كیلو گرم نیز افزایش پیدا می كند . در ذزت های علوفه ای حتی تا 100 كیلوگرم نیز بذر مصرف می شود . معمولا در زراعت ذرت تعداد بوته در هكتار تا 100 هزار عدد هم قابل افزایش است كه نسبت به اهداف كشت متغیر می باشد . عمق كاشت به طور متوسط 3 تا 7 سانتی متر در نظر گرفته می شود كه در شرایط اب و هوایی متفاوت است . معمولا كاشت به صورت هیرم كاری است كه به صورت دست كاری یا بذر افشان می توان استفاده كرد . از نظر زمان كاشت وقتی كه در عمق 10 سانتی متری خاك دما حدود بالای 10 درجه باشد میتوان كشت را اغاز كرد. تراكشت ذرت سبب میشود كه گرده افشانی و تشكیل گل اذین قبل از شروع گرمای تابستان اغاز شود و در ایران در مناطق گرم كشت ذرت در اواست بهمن ماه ، در مناطق معتدل اوایل اردیبهشت، در مناطق سرد اوایل خرداد كشت میشود. از نظر ابیاری معمولا بسته به شرایط نیاز ابی متفاوت است اما حساسترین مرحله ذرت به كمبود اب زمان تشكیل گل است . تحقیقات نشان داده اگر ذرت به مدت 7 روز قبل از ظهور گل اذین تاجی در تنش كمبود ابی قرار گیرد 25 درصد كاهش محصول، اگر در هنگام تشكیل گل دچار این عارضه شود 50 درصد كاهش محصول و كمبود اب پس از گرده افشانی بالای 20 درصد كمبود محصول خواهد داشت . برای عملكرد ایده ال ابیاری بایستی و قتی كه رطوبت قابل استفاده در حدود 50 درصد در اطراف ریشه باشد ابیاری انجام می كیرد. ذرت برای تولید یك گرم ماده خشك 370 گرم اب از طریق تعرق از دست می دهد و برای تولید یك گرم دانه تا یك لیتر اب مصرف می شود . همچنین در ارتباط با موارد فیزیولوژیكی ذرت می توان گفت مواد ذخیره ای اندوسپرم بذر رشد گیاهچه را تا مرحله چهار برگی پشتیبانی میكند و از این مرحله به بعد ذرت از حالت هتروترف به صورت اتوترف در می اید در بین گیاهان زراعی چهار ذرت حساسیت زیادی به تنش های محیطی دارد به طوری كه به شوری و شرایط غرقابی و كمبود اب حساس است و خاك مزرعه باید دارای زهكش باشد بذر ذرت فاقد دوره درمانسی است و وزن هزار دانه ان بین 100 تا 400 گرم متغیر است. 85 در صد وزن دانه های ذرت در جریان پر شدن دانه از فتوسنتز برگهای بالایی تامین میشود. برگهای زیرین وظیفه تامین هیدراتهای كربن بخش های پایین ساقه و ریشه را بر عهده دارد.عملكرد ذرت دانه ای بین 15 تا 20 تن در هكتار، ذرت سیلویی 50 تا 100 تن در هكتار و ذرت علوفه ای 20 تا 30 تن در هكتار می باشد. نیاز كودی ذرت: ذرت گیاه نیتروپزوتیو میباشد گرچه جذب ازت توسط ریشه تقریبا در تمام دوره رشد انجام می گیرد . اما در زمان ظهور گل اذین نیاز به ازت به حداكثر نیاز خود می رسد. به طور كلی ذرت دو هفته قبل از گل دادن و سه هفته پس از ان حداكثر نیاز به ازت را دارد یكی از مراحل مهم نیاز به ازت مرحله knee stage یا مرحله زانو یعنی وقتی كه ارتفاع بوته به 45 سانتی متری می رسد اگر در این مرحله گیاه دچار كمبود ازت شود تعداد دانه در ردیف كم می شود در نتیجه عملكرد نهایی افت پیدا می كند . به طوری كه دادن ازت برای جبران كمبود پس از این مرحله سودی ندارد . با افزایش ازت در ذرت عملكرد دانه بیشتر از كاه و قسمت های سبزینه گیاه افزایش پیدا می كند ( بر خلاف سایر موارد ). ازت به شكل نمك های المینیوم و غیره قابل جذب است و لی بهترین فرم فرم نیترات است . برای یك هكتار مزرعه ذرت به طور متوسط 200 كیلو ازت خالص لازم است در ایران بیش از 300 كیلو اوره مصرف می شود . اگر در فصل پاییز حدود 40 تن در هكتار كود حیوانی پوسیده به زمین داده شود ، مقدار كود شیمیایی مصرفی پایین می اید.پتاسیم: ذرت به پتاسیم واكنش مثبت نشان می دهد و جذب ان تا ظهور كاكول ادامه پیدا می كند در حالی كه جذب ازت و فسفر تا تشكیل ماده خشك ادامه دارد . برای تولید 100 كیلو ذرت حدود 2 كیلو گرم پتاس خالص از زمین خارج می شود . معمولا مقدار پتاس در حدود 100 كیلو گرم در هكتار پیشنهاد می شود كه به صورت سلفات پتاسیم به زمین داده می شود.كود فسفره: فسفر معمولا در تمامی مراحل رشد گیاه جذب می شود . اما در مراحل اولیه و بعد گل دهی گیاه به فسفر نیاز بیشتری دارد . به طوری كه تا 70% فسفر از زمان تلقیح تا تشكیل دانه ها جذب می شود . معمولا برای تولید 100 كیلو ذرت ، به طور متوسط 1.5 كیلو فسفر خالص به صورت P2O5از زمین خارج می شود. لذا در هر هكتار بین 100 تا 150 كیلو فسفر نیاز است . و معمولا 200 تا 300 كیلو فسفات امونیوم در هكتار توصیه می شود به طور كلی و متوسط می توان گفت 200 كیلو گرم ازت، 100 كیلو فسفر، 50 كیلو پتاس در هكتار قابل توصیه است كه ازت به صورت سرك مصرف می شود . یعنی نصف كود ازت در زمان كاشت و 25% در صد در مرحله knee stage و 25% بقیه در زمان تشكیل گل تاجی مصرف می شود.برداشت: به طور كلی كاشت ذرت در دنیا به مظور های زیر انجام گرفته و طبیعتا زمان و نحوه برداشت تابع احداف كاشت خواهند بو كه عبارتند از ذرت سیلویی ، ذرت دانه ای ، بلال ، علوفه سبز و مصارف صنعتی. الف – برداشت به منظور سیلو: و ذرت به دلیل داشتن قند های قابل تخمیر بهترین گیاه برای سیلو است و یكی از علوفه های زود هضم و پر انرژی برای گاو های شیری و گوشتی می باشد . گرچه ذرت هنگام گل كردن از نظر علوفه بسیار مرغوب است . اما از نظر عملكرد در مرحله شیری خمیری بیشترین عملكرد را دارد . مخصوصا در ارقام زود رس . ارقام دیر رس را می شود تا مرحله رسیدگی نز برداشت كرد به شرطی كه ساقه و برگ های ان سبز باشد و رطوبت گیاه حدود 60% باشد . گیاه را پس از انتقال به سیلو در هر مرحله به طول 20 سانتی متر بخش كرده و فشرده می كنند. پس از پر شدن سیلو ان را با خاك و یا با پلاستیك می پوشانند و مواد سیلو شده پس از 3 تا 5 هفته كاملا تخمیر شده و اماده مصرف است . برای اینكه مقدار پروتئین سیلو افزایش پیدا كند می توان ذرت را به نسبت 20% با یكی از لگوم ها مخلوط كرد و سیلو كرد . همچنین بهتر است به ازای هر تن ذرت سیلو شده 5 كیلو گرم اوره به صورت محلول نیم درصد اضافه شود . اگر برداشت برای دانه باشد باید محتویات دانه سفت شده اگر با ناخن روی دانه فشار وارد كنیم فرو رفتگی ایجاد نمی شود . هنگامی با كمبین برداشت می شود كه رطوبت دانه بین 25 تا 18 % باشد . اگر زود تر برداشت شود ممكن است به جنین بذر اسیب وارد شود. اگر حدف از برداشت علوفه سبز باشد زمان برداشت قبل از گل دهی است كه محصول علوفه سبز به طور متوسط 25 تن در هكتار خواهد بود.ماشین های براشت : 1- ذرت كن Snapper : این ماشین ها بلال ها را از روی ساقه جدا می كنند و به همان صورت در داخل كامیون می ریزند 2- ذرت چین پوست كن Picker buckers : این ها علاو بر اینكه بلال را از روی ساقه جدا می كنند ، پوشش بلال را نیز از روی بلال جدا می كنند. 3- ذرت چین دانه كش Picker shellers : علاو از كار های دستگاههای فوق دانه را نیز از روی بلال جدا می كند. 4 – كمباین غلات مجهز به head ذرت یا دماغه ذرت Corn head : كه یك قسمت ذرت را می كند و قسمت دیگر ان را به كوبنده دستگاه منتقل می كند. 5- Choppers : این دستگاه تمام اندام های هوایی ذرت را برای سیلو كردن از نزدیكی زمین چیده و به قطعات كوچك تقسیم كرده و در داخل كامیون قرار می دهد.

 

[رامین قاسم نتاج]

اصول فنی و کلیات زراعت ذرت

ذرت

مقدمه

ذرت با نام علمی Zea mays یکی از غلات گرمسیری و ازخانواده گندمیان (گرامینه) متعلق بهگیاهانتک لپه می‌باشد. گیاه ذرت ، تنها غله‌ای است که در کشور مکزیک و گواتمالا تکاملیافته است. ذرت پرمحصول‌ترین غله دنیا به حساب می‌آید و از لحاظ مقدار تولید ، پسازگندم وبرنج قرار می‌گیرد. امروزه ذرت در تغذیه بسیاری از مردمان دنیا نقش اساسی دارد. آمریکایی ها اولین استفادهکنندگان از ذرت بودند
ذرت تا قبل از سال 1492 میلادی (سال کشف آمریکا) در قاره آسیا،اروپا و آفریقا بعنوان یک گیاه زراعی شناخته شده نبود. اما این گیاه را از قرنهاقبل در آمریکا مرکزی می شناختند و توسط مردم سرخ پوست آمریکا کشت می شد و بهمین سببنام لاتین آن از یکی از طوایف سرخ پوست بنام Marisi Mahig گرفته شده است. کریستف کلمب کاشف آمریکا برای اولین بار دانه ذرت را از آمریکا بهاروپا برد و نام Mais را به آن داد. سپس طی سالیان دراز بذر ذرت از طریق کشورپرتقال به آفریقا و جنوب اروپا تا هندوستان و چین برده شد. حدس زده می شود که دانهاین گیاه مانند غلات دارای پوشینه هایی بوده و بر حسب جهش بصورت بلال امروزی درآمدهاست. سالیانه بیش از صد میلیون هکتار از اراضی زراعی دنیا به کشت ذرتاختصاص پیدا می کند و بعد از گندم بزرگترین سطح کشت را اشغال می کند، در حالیکهتولید محصول آن بعد از گندم و برنج قرار دارد. اهمیت محصول و بالا بودن سطح زیر کشتزیاد این گیاه بعلت قدرت تطابق آن با شرایط گوناگون اقلیمی می باشد، بدین جهت جزوعمده ترین محصولات مناطق معتدله، معتدله گرم، نیمه گرمسیر و مرطوب بشمار میرود. این گیاه بعلت ارزش غذایی خاصی که دارد مورد توجه کشورهای مکزیک، پرو،کشورهای آمریکای مرکزی و اغلب کشورهای آمریکای جنوبی قرار دارد. طبق شواهد مختلف ومتعدد چنین به نظر می رسد که کشت و کار ذرت قرنها قبل توسط بومیان این مناطق نیزرواج داشته و آنها در اصلاح آن سهم زیادی داشته اند و حتی ارقامی از آن تهیه کردهاند. ذرتی که مورد توجه خاص سفید پوستان قرار گرفتهاست ذرت دندان اسبی بوده کهدارای قدرت تطابق پذیری بیشتری با شرائط مختلف آب و هوایی است.
مزرعه ذرت
مختصری از گیاه شناسی ذرت
ذرت گیاهی است یک پایه (Monoique-Monoecious) بدین معنی که گلهای نر و ماده جدا از هم ولی بر روی یک پایهقرار دارند. گلهای ماده ذرت از جوانه ای که در قاعده غلاف برگ وجود دارد تولید میشود. محور سنبلچه ای ذرت بعد از تکامل تبدیل به مغز بلال ( چوب محور بلال ) شده کهروی محور بلال سنبلچه های متعددی بطور جفت قرار می گیرند که هر کدام دارای دو گلمونث می باشند. از محل تخمدان میله بلند و باریکی بنام خامه (style) خارج می گرددکه در روی آن کلاله (stigma) ظریف و کرکداری وجود دارد. این میله بلند از راس پوستهدور بلال خارج و ظاهر می گردد. اولین میله خامه از تحتانی ترین قسمت بلال و آخرینآن از قسمت انتهایی بلال خارج می شود. میله خامه احتیاج بمدت زمانی در حدود 5 تا 10روز برای تشکیل دارد. میله خامه در تمام طول خود مستقیما می تواند گرده های مذکر رابپذیرد.
تعداد بلال های ذرت در هر گیاه بسته به واریته های مختلف،کاملا متفاوت بوده و بین یک تا 12 عدد در نوسان است. اندام نر گیاه ذرت در انتهایساقه اصلی به صورت خوشه و خوشه های فرعی قرار دارد که در روی این خوشه یا خوشه هایفرعی دو سنبلچه یکی بلند و دیگری کوتاه بطور منظم قرار گرفته است. هر سنبلچه دارایدو گل و هر گل دارای سه پرچم می باشد. همانطور که اشاره شد ذرت گیاهی است یک پایه ودر نتیجه بعلت جدا بودن اعضای زایشی گرده افشانی آن بطور مستقیم بوده و گرده های گلبه طرق مختلف بر روی اعضای مونث انتقال پیدا می کنند.
دانه های زیبا و خوشمزه ذرت
در نتیجه گرده افشانی آزاد ممکن است حدود 1 تا 15 درصد، عملگرده افشانی مستقیم در ذرت صورت بگیرد. گرده های ذرت تقریبا در تمام ارقام یک تاپنج روز قبل از ظهور اعضای مذکور می رسند ( Protandry ) گل کردن ذرت مدت چند روزیبطول می انجامد. بعد از آنکه میله پرچم خارج گردید از کیسه گرده مقادیر بسیار زیادیگرده های سبک آزاد می گردد. آنطور که محاسبه شده است گیاه ذرت برای گل ماده حدود 25000 دانه گرده تولید می کند. گرده افشانی غیر مستقیم ذرت بیشتر بوسیله باد صورتمی گیرد و باد می تواند تا چندین کیلومتر گرده ها را منتقل کند.
دانهذرت میوه ایست گندمه (Caryopsis) و پوسته آن فقط شامل پوسته میوه (Pericarp) است. ذرت دارای ساقه های راست و مستقیم بوده و ممکن است طول آن در مناطق خشک تا هشت مترهم برسد. جالب است بدانید که برای تشکیل یک کیلوگرم ماده خشک ذرت در حدود 315 تا 415 لیتر آب احتیاج است.
بطور متوسط ترکیبات شیمیائی دانه خشک ذرت بشرح زیرمی باشد:
77% : نشاسته
9% : پروتئین
5% : روغن
5% : پنتوزان
2% : قند
2% :خاکستر

انواع ذرت
اصولا ذرت یک گونه استولی از ارقام و واریته های متفاوتی تشکیل شده است :

- ذرت دندان اسبی (Zea mays var. indentata)
- ذرت بلوری (Zea mays var. indurata)
- - ذرت آردی (Zea mays var. amyalcea)
- - ذرت پاپ کورن (Zea mays var. everta)
- - ذرتغلاف دار (Zea mays ver. tunicate)
- - ذرت مومی (Zea mays var. ceratina)
- - ذرت شیرین (Zea mays var. saccharata)




مشخصات گیاه شناسی

ذرت گیاه تک لپه‌ای ساقه بلندی است. برگهای آن بطورمتناوب و به صورت افتاده در دو طرف ساقه قرار گرفته‌اند. زاویه بین برگ و ساقه ، 90درجه می‌باشد. در اوایل رشد گیاه ، بعضی از یاخته‌های موجود در بخش بالایی ساقهاصلی ذرت از شاخه‌های فرعی متمایز می‌شود. در انتهای این شاخه‌ها ، عضوی به نامبلال بوجود می‌آید که در واقع ، گل ماده گیاه ذرت است.

این شاخه‌ها ، میانگره‌های بسیار کوتاهی دارند که از این گره‌ها ، برگهای تغییر شکل یافته‌ای بوجودمی‌آید که هم دیگر و بلال را می‌پوشانند. بیرونی‌ترین این برگها ، برگی است کامل کهغلاف ، زبانک ، گوشواره و پهنک دارد. اما برگهای زیرین غیر کاملند. موقعی که ارتفاعساقه ذرت به 80 تا 120 سانتیمتر رسید، کلاله‌های ابریشم مانند یا کاکل ذرت به تعداددانه‌های ذرت موجود در بلال ، نمایان می‌شوند.

تولید کننده‌های ذرت

کشورهای عمده تولید کننده ذرت عبارتند از: ایالاتمتحده آمریکا ، یوگسلاوی و رومانی ، روسیه ، ایتالیا ، چین، آرژانتین، برزیل وآفریقای جنوبی. در ایران ذرت معمولا در گرگان و گنبد ، خوزستان ، کرمانشاه ، خراسان، گیلان و مازندران تولید می‌گردد.
تاریخچه

بررسیهایباستانشناسی و فسیل شناسی گیاهی نشان می‌دهد که ذرت پیوسته به صورت یک گیاه زراعیعمده تقریبا از 5000 سال پیش در مکزیک و گواتمالا کشت می‌شده است و بومی این نواحیاست. کریستف کلمب ، یک سال پس از ورود به قاره آمریکا ، بذر ذرت را با خود بهاسپانیا برد. این گیاه از آنجا به پرتقال و سپس به دیگر کشورهای اروپایی برده شد. از آنجا هم این گیاه به قاره آفریقا و تعدادی از کشورهای آسیایی از جمله هند و ژاپنراه یافت.
انواع ذرت

ذرت نژادهای متعددی دارد که این گروهها بر اساس ویژگیهای بافتآندوسپرم دانه طبقه بندی می‌شوند.
ذرت بو داده

نوعی ذرت است که احتمالا بر اثرموتاسیون بوجود آمده است. پریکارپآن نازک است که این صفت برای تولید ذرتشیرین با پوست لطیف مناسب است. در این نوع ذرت ، لایه ضخیمی از آندوسپرم سخت ،آندوسپرم نشاسته‌ای را دربرگرفته است. دانه‌های نشاسته آندوسپرم این نوع ذرت نسبتبه انواع دیگر ، رطوبت بیشتری دارند که در موقع حرارت دادن، منبسط شده و تبدیل بهبخار می‌شوند. بخار آب حاصل شده درون دانه نمی‌تواند به راحتی از لایهبیرونی سخت آندوسپرم خارج شود. به ناچار فشار زیادی به این لایه وارد می‌آورد ودانه را منفجر نموده و دانه پف می‌کند. این ذرت معمولا برای تهیه پاپ کورن یا ذرتبو داده مورد استفاده قرار می‌گیرد. بهترین میزان رطوبت دانه برای حداکثر پف کردن، 14 درصد می‌باشد.
ذرت سخت

تمام آندوسپرم این نوع ذرت که در مرکز دانه می‌باشد، با لایه سختیاز آندوسپرم پوشیده شده است. دانه‌های رسیده این نوع ذرت ، گرد ، صاف و کهرباییهستند. دوره رشد آنها هم 80 تا 100 روز است. بلالهای بدست آمده باریک بوده و تقریبا 8 ردیف دانه دارد.
ذرت دندان اسبی

این نوع ذرت دارای مخلوطی ازنشاسته نرمو سخت می‌باشد. آن قسمت آندوسپرم که دارای نشاسته سخت است،پروتئین بیشتری دارد. این نوع ذرت معمولا در نواحی ذرت خیز ایالات متحده آمریکا به عملمی‌آید. بلال ذرت دندان اسبی نسبتا بزرگ بوده و 16 تا 30 ردیف دانه دارد. ازخصوصیات ظاهری دانه آن، می‌توان به وجود نقطه‌ای فرو رفته در طرف تاج دانه اشارهنمود که به دلیل خشک شدن آندوسپرم نشاسته‌ای بوجود می‌آید.

ذرت نرم یا آردی

بخش عمده آندوسپرم این نوع ذرت ، نشاسته است. تنها لایهنازکی از آندوسپرم سخت این نشاسته را دربرمی‌گیرد. دانه‌های آن بر خلاف نوع دنداناسبی فرو رفتگی ندارد. این ذرت تنها به دلیل این که به رنگهای مختلف یافت می‌شود،برای تزئین غذاها از آن استفاده می‌شود. همچنین چون آندوسپرم آن نرم است، می‌توانبه همان شکل و بدون خرد و له کردن آن ، در تغذیه دام بکار برده شود.
ذرت شیرین

آندوسپرم این نوع ذرت شیرین ، قندی و براق بوده و برخلافآندوسپرم ذرتهای دیگر ، حالت نشاسته‌ای ندارد. پریکارپ آن نازک بوده که در زمانرسیدن دانه ، مواد قندی آن به نشاسته و سپس بهدکسترینتبدیل می‌شود. ذرت شیرین انواعمختلفی دارد که به صورت تازه ، کنسرو شده و منجمد مورد مصرف قرار می‌گیرد.
ذرت مومی

آندوسپرم ذرت مومی ظاهرا به شکل موم می‌باشد. برخلاف ذرتهای دیگرکه نشاسته آندوسپرم آنها 71 تا 72 درصد آمیلوپکتین و 28 تا 29 درصد آمیلوز دارد،آندوسپرم ذرت مومی تماما از آمیلوپکتین تشکیل شده که حالت چسبنده‌ای دارد و نرم همهست. ذرت مومی جدا از مصرف خوراکی ، درصنایع چسب‌سازیهم استفاده می‌شود.

شرایط لازم برای رشد گیاه

دما

ذرت با وجود آن که یک گیاه گرمسیری است، نمی‌تواند آب و هوای بسیارگرم را تحمل کند. مناسب‌ترین محیط برای کشت آن ، ناحیه‌ای است که دمای آن دست کم بهمدت 3 تا 4 ماه متوالی ، 21 تا 32 درجه سانتیگراد باشد. در صورتی که دمای اواسطتابستان ناحیه کشت ذرت ، کمتر از 18 درجه سانتیگراد باشد یا میانگین دمای تابستانکمتر از 13 درجه باشد، میزان رشد گیاه کاهش یافته و در صورت طولانی شدن کاهش دما ،کشت ذرت غیر ممکن خواهد بود.
آب

معمولا در مراحل گسترش برگها ،گردهافشانی و تشکیل دانه که اغلب در ماههای گرم تابستان صورت می‌پذیرد، گیاه ذرت بهآب زیادی نیاز دارد. تعداد دفعات آبیاری تحت تأثیر خاک ، آب و هوا و... قرار داردکه بین 2 تا 15 بار متغیر است. زراعت ذرت در مناطقی که بارندگی سالیانه 250 تا 2500میلیمتر دارند به صورت دیم هم امکان‌پذیر می‌باشد.
خاک

میزان عملکرد ذرت در خاکهای عمیق ، حاصلخیز و زهکشی شده با بافت متوسطبیشتر است. ذرت نسبت به کمبوداکسیژن کهناشی از رطوبت یا وجود لایه‌های فشرده زیرزمینی می‌باشد، بسیار حساس است. همچنینذرت قادر است در خاکهایی با PH حدود 5.5 تا 8 هم رشد نماید. البته PH مناسب برای آن 6 می‌باشد. PH کمتر از 6 معمولا میزان جذب کلسیم را در گیاه کاهش می‌دهد.


زمان کاشت ذرت

بهترین زمان برای کاشت ذرت ، زمانی است که دمای خاک در عمق 7 تا 8 سانتیمتری به مدت 3 تا 4 روز متوالی در فصل بهار ، تقریبا 13 درجه سانتیگرادباشد. اگر کشاورز قادر نیست که دمای خاک را اندازه‌گیری نماید، می‌تواند از میانگیندمای هوا در ساعت 7 صبح و 12 ظهر استفاده کند.
کود

کود شیمیایی ، بویژه کودهایی که داراینیتروژن ،فسفر،پتاسیم،کلسیم،منیزیم وگوگرد و همچنین ،منگنز،آهن،روی ومولیبدنباشند برای بالا بردن سطح تولید ذرتبسیار ضروری هستند. مناسب‌ترین زمان برای استفاده از کود ، در بهار و قبل ازبذرکاری یا هم زمان با آن است. بهترین روش برای ریختن کود ، به فاصله 5 سانتی ازبذر و به عمق 3 تا 5 سانتی متری از بذر می‌باشد.
آفات و بیماریهای ذرت

از بیماریهای مهم گیاه ذرت ،سیاهک ذرتوسیاهک خوشه ذرتمی‌باشد. عامل این دو بیماریبه ترتیب ، U.maydis و Sphacelotheca reiliana می‌باشند. بیماری سیاهکمعمولی ، برگها و ساقه‌ها را آلوده نموده و سیاهک بلال ذرت ، گل ماده یا بلال راآلوده نموده و توده‌ای از اسپورهای قارچ را جانشین بافتهای سالم گیاه می‌کند. بیماریهای عمده برگ ذرت عبارتند از: زنگ برگ و پژمردگی باکتریایی ، پوسیدگی دانه ،خوشه ، ریشه و ساقه هم از بیماریهای قارچی هستند که بندرت دیده می‌شوند. ضدعفونینمودن بذر ذرت باتیزام،ارتوسایدوارازاندر کنترل این بیماریها مفیدند.
برداشت محصول
برای برداشت محصول ، رطوبت دانه باید بین 20 تا 25 درصدباشد. اگر قرار باشد که محصول برداشت شده را مورد مصرف دام قرار دهند، ذرت رامی‌توان با رطوبت 25 تا 28 درصد هم برداشت کرد. امروزه برداشت بلال را با دستگاههایبلال چین و همچنین جدا نمودن دانه‌های ذرت را از بلال ، با دستگاه دانه کن انجاممی‌دهند. دستگاه بلال چین ، بلالها را از بوته می‌چیند و غلافهای آن را جدا می‌کند. دستگاه دانه کن هم دانه‌های ذرت را از بلال جدا می‌نماید. برای انبار کردن دانه‌هایبلال ، باید رطوبت آنها را به 17 درصد رساند. دمای انبار نباید بیش از 10 درجهسانتیگراد باشد. البته دانه‌های با رطوبت بیش از 17 درصد را می‌توان در دماهایبالاتر هم نگهداری نمود.
موارد استفاده از ذرت

دانه ذرت به رنگ سفید ، زرد یا مخلوطی از این دویافت می‌شود. خوراکهایی که با ذرت سفید تهیه می‌شوند، معمولا مرغوب‌ترند. دانه ذرتدارای سه بخش آندوسپرم ، گیاهک و پریکارپ است. پروتئین موجود در دانه به عواملمختلفی از جمله محیط ، نوع گیاه و شرایط کشت و زراعت بستگی دارد و بین 8 تا 15 درصدمتغیر است. پروتئین عمده ذرتزئینمی‌باشد نقش مهمی در تغذیه انسان ایفا می کنند.
میزان روغن دانه ذرت ، 4درصد بوده که بیشتر در گیاهک قرار دارد. از گیاه ذرت استفاده‌های مختلفی می‌کنند. از آسیاب نمودن دانه ذرت ، آرد ذرت تهیه می کنند که خود در تهیه غذاهای مختلف بکارمی‌رود. از ساقه و برگهای ذرت در صنایع کاغذ و مقوا سازی و همچنین تولید کاغذدیواری استفاده می‌کنند. از آرد ذرت در تولید چسب ، صابون و از نشاسته آن در صنایعرنگرزی ، داروسازی ، مرکب سازی و پلاستیک سازی استفاده می‌نمایند.
ذرت يکي از غلات گرمسيري و از خانواده گندميان (گرامينه) است. ذرت نوعي گياه علفي يک ساله است که با تئوسنت (Teosinte) و تريپساکوم (Tripsacum spp) خويشاوند است. تئوسنت نوعي علف هرز يک ساله است که از لحاظ خويشاوندي در مقايسه با تريپساکوم به ذرت نزديک تر مي باشد. گياه شناسان اعتقاد دارند که ذرت، در نتيجه ي دو رگ گيري بين يک گياه نا شناخته از خانواده ي گندميان و تئوسنت به وجود آمده است.
گياه ذرت، تنها غله ايست که در کشور مکزيک و گواتمالا تکامل يافته است. ذرت پرمحصول ترين غله دنيا به حساب مي آيد و از لحاظ مقدار توليد، پس از گندم و برنج قرار مي گيرد. امروزه ذرت در تغذيه بسياري از مردمان دنيا نقش اساسي دارد.
ذرت گياه تک لپه اي ساقه بلندي است. برگ هاي آن به طور متناوب و به صورت افتاده در دو طرف ساقه قرار گرفته اند. زاويه بين برگ و ساقه، 90 درجه مي باشد. در اوايل رشد گياه، بعضي از ياخته هاي موجود در بخش بالايي ساقه اصلي ذرت از شاخه هاي فرعي متمايز مي شود. در انتهاي اين شاخه ها، عضوي به نام بلال به وجود مي آيد که در واقع، گل ماده گياه ذرت است. اين شاخه ها، ميان گره هاي بسيار کوتاهي دارند که از اين گره ها، برگ هاي تغيير شکل يافته اي به وجود مي آيد که هم ديگر و بلال را مي پوشانند. بيروني ترين اين برگ ها، برگي است کامل که غلاف، زبانک، گوشواره و پهنک دارد. اما برگ هاي زيرين غير کاملند. موقعي که ارتفاع ساقه ذرت به 80 تا 120 سانتي متر رسيد، کلاله هاي ابريشم مانند يا کاکل ذرت به تعداد دانه هاي ذرت موجود در بلال، نمايان مي شوند.​

 

[MehD1979]

توصیه های فنی ذرت

توصیه های فنی ذرت

دستورالعمل های فني جهت افزايش عملکرد مزارع ذرت


​

آماده سازی زمين : ذرت گياهي است که کشت و برداشت آن کاملا" مکانيزه مي­باشد. ذرت در کلیه خاکهایی با بافتهای مختلف قابل کشت است و در خاکهای لومي، عميق، بدون زه آب و غني از هوموس بهترین شرایط رشد را دارد. درپائيز بازدن شخم عميق(30 سانتيمتر) ودرصورت نياز دربهار درمرحله گاورو شدن شخم بهاره(15سانتيمتر) ودرصورت وجودکلوخه با دو بار زدن ديسک ولولرزمين آماده کاشت مي­شود.ذرت حساس به شوری بوده و واکنش خاک مناسب برای رشد بهينه آن 8/7-5/5PH= است.

تناوب زراعي: ذرت در تناوب زراعي بعداز گياهاني قرار مي­گيرد که اين گياهان بتوانند مواد غذايي کافي در زمين باقي گذاشته وزمين را نرم وقابل نفوذ نمايند. بعد از يونجه، شبدر ،سويا ، سيب زمينی وغلات ميتوان ذرت راکاشت نمود.

عمق و روش­­ کاشت: شرايط اقليمي ورقم عمق کاشت راتعيين ميکند عمق مناسب کاشت ،عمقي است که به بذرفرصت جذب آب داده و درمقابل پرندگان حفاظت نمايد، حداقل عمق کاشت ذرت4 سانتي متر وحداکثر آن 7 سانتي متراست که به بافت و شرايط خاک بستگي دارد.عمق کشت در خاکهای سبک بيشترودر خاکهای سنگين کمتراست).بهترين روش کاشت روشي است که بذور­ را در عمق صحيح قرارداده وتماس خوبي را­ برای بذر با خاک فراهم ميآورد. کاشت رديفي­که با بذرکارهای پنوماتيک وساير بذرکارهای ذرت بافاصله رديف کاشت 75-70 سانتيمترتنظيم شده باشدانجام مي­گردد و معمولا"همراه بابذرافشاني فاروئرنيز جويها (عمق 15-10 سانتيمتر)راجهت آبياری ايجادمي نمايد.

تاريخ کاشت: 1-کاشت ارقام ديررس مانندKSC711 وKSC704 درشهرستانهای کامياران ومريوان وسنندج درنيمه دوم ارديبهشت ماه( 15/2) دارای بيشترين عملکرد دانه مي باشند. تأخير درتاريخ کاشت(يعني تاريخ اولين آبياری ) موجب کاهش محصول خواهدبود. 2-کاشت ارقام متوسط رس مانند KSC604و647 کرج ازنيمه دوم ارديبهشت الي اواخرآن درمناطق سردمعتدل استان. 3-کاشت ارقام زودرسKSC305و KSC301 درمناطق سرداستان بعدازرفع سرمای بهاره يعني اوائل خردادماه مي باشد. 4-کاشت ارقام متوسط رسKSC604، زودرسKSC301 وخيلي زودرسKSC108 برای هدفهای خاص برداشت دانه ويا علوفه بعنوان کشت دوم بعدازبرداشت غلات درمناطق معتدل سرد استان مناسب مي باشد. 5- کاشت ارقام ديررس سينکل­کراس711، سينکل­کراس704 و سينکل­کراس756 درکشت بهاره به منظورذرت علوفه ای توصيه مي­گردد کاشت درتاريخ 30 /2-15/2 دارای بيشترين محصول علوفه ای خواهد بود.

مصرف­ کودهای شيميايي: ميزان كود مورد نياز ذرت و روش مصرف کود شيميايي بر اساس آزمون خاك تعِِيين گردد. کود شيميايي فسفره، پتاسيمی، يک سوم کود ازته و برخي ازکودهای ريزمغذی در بهار قبل از انجام کشت توسط بذرکار دارای مخزن کود انجام گيرد. بقيه کود ازته به دليل حلاليت نسبي زياد ازت به صورت تقسيط حداقل در دو مرحله(مصرف بقيه کود ازته توصيه شده بطور مساوی به صورت سرک در دو مرحله 8-6 برگی و گلدهي) سپس بعد از هر مرحله کوددهي آبياری انجام گردد.

ميزان ونوع بذرمصرفي وتراکم بوته: نسبت به وزن هزار دانه ارقام ذرت ميزان بذر مصرفي متفاوت واز 25-20 کيلوگرم در هکتار برای کاشت ذرت دانه ای توصيه ميشود.برای داشتن تراکم مطلوب زمان برداشت به دليل تلفات بوته ازکاشت تابرداشت که دربيشترمحيط ها حدود 20% است تراکم توصيه شده را بايد به مقدار (درصد تلفات -1)تقسيم نموده تاميزان بذرتوصيه شده به دست آيد .مثلا"اگرتراکم توصيه شده 60000 بوته درهکتارباشد،تراکم بوته توصيه شده درشرايط زارع به اين صورت محاسبه شود. بوته درهکتار 75000= (2/.-1) ÷6000 چنانچه دريک کيلو بذر3500 دانه بذر وجودداشته باشد اين تراکم از مصرف 4/21کيلوگرم بذردرهکتاربه دست ميآيد. ودرکاشت مزارع ذرت علوفه ای به اين مقدار 15%-10% افزوده مي­شود عوامل­کاهش تراکم بوته:1- ميزان بذرکاشته شده کم باشد.2- بستربذرنامناسب باشد .3- بذورکشت شده زنده نباشند.

آبياری: ذرت به کمبود رطوبت حساس می باشد. خشکي درطي مرحله استقرارگياه مي­تواند منجربه مرگ گياهچه جوان ودرنتيجه کاهش تراکم بوته شود. درحوالي مرحله گلدهي (حدود دو هفته قبل تا دو هفته بعدازظهورکاکلها) ذرت بسيارحساس به تنش رطوبت است و اگر خشکي در اين دوره اتفاق بيافتد، عملکرد دانه به شدت کاهش می یابد. لوله شدن برگهای ذرت درزمان رشد و نمو نشان دهنده نياز شديد گياه به آب است و بايد سريعا"نسبت به آبياری اقدام در ضمن به این نکته بایستی توجه داشت که هيچگاه ذرت دراين شرايط فرارنگيرد زيرا موجب کاهش عملکرد خواهدشد. در مناطق سردمعتدل استان با توجه به بافت خاک، مرحله رشد فيزيولوژيکي دور آبياری 10-7 روز توصيه می شود.

کنترل علفهای هرز: الف- مبارزه مکانيکي: زدن کولتيواتور بين رديفهای کاشت درمرحله دو و سه برگه شدن ذرت.

ب-مبارزه شيميايي:1- استفاده ازعلف­کش آترازين به مقدار 5/1-1 کيلوگرم بعد ازکاشت وقبل ازسبزشدن ذرت.2- مصرف علف کش توفوردی به ميزان 5/1ليتردرهکتاربعد از رويش علف های هرز درمرحله 7-5 برگه شدن ذرت. صدمه علفکش با دز بيش از حد موجب ناهنجاری وبدشکلي بوته های جوان وزردی ،سوختن و خشک شدن برگها مي­شود.لذا دراستفاده ازعلفکش دقت لازم اعمال گردد.

کنترل آفات: 1-کرم طوقه بٌر (اگروتيس) دراثرحمله لاروهای آفت (به بوته ذرت از محل طوقه ياکمي پائين تر) دراوائل رشد، بوته پژمرده شده ومي­افتد. روش های مبارزه بااين آفت شامل:دفع علف های هرز مزارع ذرت وشخم زمين بعد از برداشت محصول درپائيز، ضدعفوني خاک باحشره کش ودرصورت مشاهده لکه های آلوده درمزرعه بوسيله طعمه مسموم انجام مي­شود . 2- کارادرينا ( لاروهای جوان به برگ ذرت حمله مي­کنند) از آفات ديگر ذرت درمنطقه مي­باشد که مي­­توان باحشره­کش آن را دفع نمود. کنترل بيماری ها:بيماری سياهک ذرت ندرتا"درسطح استان مشاهده مي­شود،برای جلوگيری از آلودگي مزارع واشاعه بيماری تناوب زراعي وضدعفوني بذر مي­تواند درکاهش خسارت بيماری مؤثرباشد.

زمان برداشت: برداشت ذرت دانه ای هنگامي است که برگهای پائين تراز بلال وهمچنين غلاف وبه رنگ زرد در آمده و سفت شده دانه و تشکيل لايه سياه در محل اتصال دانه به بلال پديد آيد .برداشت با کمباين مخصوص ذرت مجهزبه ­هد انجام مي­شود. دان ذرت در زمان برداشت رطوبت بالايي دارد ودر صورت انبار نمودن آن کپک زده واز بين مي رود برای جلوگيری ازفساد ذرت پس ازبرداشت به وسيله تريلرهای مخصوص حمل و به ايستگاه های خشک کني جهت خشک نمودن ورساندن رطوبت دانه به 14 % (رطوبت استاندارد )انتقال داده ­شود.سپس کيسه گيری وجهت مصرف انبار­گردد .

 

[MehD1979]

هیبرید های خوب و موفق ذرت در ایران

هیبرید های خوب و موفق ذرت در ایران

هیبرید های خوب و موفق ذرت در ایران