به نام یگانه هنرمند صحنه هستی
اگر تاحالا به شهرستان دلیجان اومدید نظرات خودتونو بگید
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
سلام به همه ی دلیجانی ها و ساکنینش ؛
اینبار مینویسم از دلیجان از زادگاهم از شهرم از افتخارم از گذشته ام
برای ثبت این مطلب از یه سری وبلاگ ها و وبسایتها که در مورد دلیان نوشته بودن کمک گرفتم و این مطلب از خودم نیست از اوناست.
که در اخر نام میبرم.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
برگرفته از سایت:دلیجان سیتی
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
دليجان شهري بزرگ
بنا به نوشته هاي تاريخي، دليجان پيشين شهري بسيار بزرگ با چهار دورازه در چهار طرف بود كه به دروازه هاي قليان ، آتشكده، شاه ولي و كاه گندم معروف بودند. گستردگي شهر قديمي دليجان را تا نزديكي خورهه ذكر كرده اند.
مجموعه نشانه ها و آثار پيدا شده تاريخي نشان مي‌دهد كه دليجان شهربزرگي بوده است. از جمله آثار پيدا شده مي توان به سفالها ، خمره ها و آجرهاي بسيار زيبا در جنوب دليجان، اشاره كرد. دليجان در سال 1358 به شهرستان تبديل شد.
پيشينه تاريخي شهرستان دليجان
با توجه به نام ديليگان و گويش مردم آن جا باور بر اين است كه اين شهر و يا شهرك در زمان ساسانيان نيز وجود داشته و از جمله شهرهاي ماد بزرگ بوده است شهر دليجان پس از اسلام گاهي جزو اصفهان و گاهي در قلمرو حاكم قم قرار داشته و تابع منطقه ي جبال و يا عراق عجم بوده است، در زمان صفويان جزء قلمرو و عراق عجم بوده زيرا شاه عباس ايان را به 5 ايالت اصلي تقسيم كرده بود: فارس ، خراسان، آذربايجان، گيلان، مازندران و ايالت عراق عجم، در روزگار قاجاريه ايران به4 ايالت و 23 ولايت تقسيم شده بود كه دليجان جزء ولايت كمره، گلپايگان و محلات قرار داشته در سال 1316 شمسي، دليجان و محلات حزو شهرستان قم، از استان دوم به حساب مي آمده است، در سال 1327 خورشيدي شهرستان محلات با 3 بخش محلات، خمين و دليجان در شمار شهرستان ها استان دوم محسوب مي شدند. و بعدا" بخش دليجان با دهستان هاي اردهال ، نراق، پشت گذر، خورهه نيز از شهرستان قم منتزع و به محلات ملحق شدند، در سال 58 دليجان تابع استان مركزي به مركزيت اراك در آمد شهر دليجان به علت موقعيت جغرافيايي و ارتباطاتي خود، چون بر سر راه بزرگ تيسفون ، خراسان، ماوراء النهار ( جاده ابريشم ) قرار داشته و هميشه در ارتباط با سه شهر بزرگ همدان، اصفهان ري بوده است و از مراكز عمده مبادلاتي اقتصادي در سر راه اصلي ايران بشمار مي رفته است. دليجان از گذشته تا كنون از كانون هاي مبادلاتي اقتصادي ايران بوده و گذشته از آن در منطقه مركز ارتباطي و محل مبادلات و خريد و فروش كالاي مناطقي نظير: خمين ، گلپايگان ، محلات، جاسب ، نراق ، و اردهال محسوب مي شده است.
اين شهر با اين كه درابتدا شهر بزرگي بوده است ولي عوامل مهمي باعث ويراني آن شدهاست اين شهر در بستر تاريخ مسيري براي تاخت و تاز آشوريان در راه هجوم اسرهدون، شاه آشوري از همدان به كاشان بوده است. همچنين اين شهر مدت زيادي در برابر حملات مغولان مقاومت كرده ولي بالاخرخ درمقابل آن ها مقعور مي گردد حمله افغان ها هم خود باعث مي شود كه عده بسياري دليجان را ترك كرده و شهر دچار ويراني گردد، و همچنين همان طور كه ذكر شده به علت اين كه در منطقه مركزي و در محل به هم پيوستن راههاي بزرگ شهرهايي مانند : ري و اصفهان قرار گرفته بود و چون حكومتهاي گذشته نسبت به تصر اين مناطق توجه داشته اند هنگام لشگر كشيها، ماندن و گذر سپاهيان مورد ستم و آسيب فراوان قرار مي گرفت واين امر باعث مي شد كه عده اي زادگاه خود را ترك گويند آخرين حمله توسط سركشاني مانند نايبحسين كاشي و رجب لر در سال 35 ه.ق. بوده است. قحطي سال 36 ه.ق. و بيماري عفوني مانند حصبه و وبا هم عاملي براي از بين رفتن مردم آن ديار بوده است .
وجه تسميه نام دليجان :
بسيار نام دليجان را به معني گاري كه يك كلم فرانسوي است مي دانند و دليل آن ها بر اين مدها است كه چون اين شهر در مسير راهارتباطي تهران – قم – اصفهان بوده است و چون در قديم الايام وسائل نقليه موتوري نبود، مردم با اسب و گاري والاغ و شتر طي طريق مي كردند، لذا جهت فراهم بودن آذوقه و وسايل آسايش و هم تامين امنيت بيشتر يك و يا چند روز توقف نموده و كاروانيان وسايل و بار و بنه خود راگذاشته و ضمن استراحت ارابه ها و درشكه هاي خود را تعمير مي كردند و اسبها و شترهاي تازه نفس نيز به خدمت مي گمارند. به اين ارابه ها نام دليجان اطلاق مي شد. لذا به اين محل دليجان گفته اند كه اين باور به دلايل ذيل رد مي شود:
الف: جغرافيا نويسان قديم هر يك در كتب تاريخي خود از دليجان ذكري به ميان آورده اند از جمله ياقوت حمدي در المعجم البلدان نوشته شده است. دليجان شهر كوچكي است در نواحي اصفهان گفته مي شود دليجان ، حمدالله مستوفي آن را نيز به نام دليجان ثبت كرده است ابوالفدا در تقويم البلدان تاليف اوايل قرن هشتم ه.ق. از دليجان نيز نام برده و آن را به همين نام ذكر كرده است. ضمنا" در كتاب تاريخ قم تاليف حسن بن محمد بن حسن قمي نيز نام اين شهر دليجان و ديليجان عنوان شده است.
ب: آن چه سينه به سينه نقل شده اين است كه در قديم الايام در اين هشر مردمي دلير وجود داشته و به همين منظور آن را دليرگان نام نهاده اند و سپس بر اثر كثرت استعمال حرف «ر» از آن حذف شده و دليگان مبدل و سپس دليجان شده است.
ج: به لهجه و زبان محلي آن را دليگن و يا دليگان مي گويند كه به نظر مي رسد پس از حمله اعراب و معرب اسامي فارسي، نام اين شهر با تبديل « گ » به « ج » به دليجان تغيير يافته است.
با توجه به زماني كه كتب فوق نوشته شده است مي توان نتيجه گرفت كه دليجان در قرن چهارم هجري و قبل از آن نيز وجود داشته زيرا آن را معرب دليگان را مي دانند در صورتي كه دليجان به معني گاري در قرن 18 ميلادي در اروپا متداول شده است .
آن چه كه از مطالب فوق نتيجه گرفته مي شود اين است كه نام دليگون به ديليگان و سپس به دليگان و بعد ديليچان و دليجان تغيير يافته است و نام دليجان معرب ديليگان است و مفهوم سرزمين و جايگاه شجاعان را دارد.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
برگرفته از سایت امام جمعه دلیجان http://www.delijanadineh.ir/home/about
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
درباره شهرستان دلیجان
تاریخچه شهر دلیجان
دلیجان مرکز شهرستان دلیجان است که از نظر بخش بندی کشوری یک از شهرستانهای استان مرکزی محسوب می گردد . گستردگی آن نزدیک به ۸۰۰ هکتار با بیش از سی وسه هزار نفر جمعیت و در کنار راههای پیوند دهنده چندین استان کشوراست
از شمال به قم( ۸۰ کیلومتر ) ، از جنوب به اصفهان ( ۱۶۵ کیلومتر ) ، از شرق به کاشان ( ۷۰ کیلومتر ) ، از شمال غربی به آشتیان ( ۱۰۰ کیلومتر ) ، از غرب به اراک مرکز استان ( ۱۴۵ کیلومتر ) و از جنوب غربی به محلات ( ۲۰ کیلومتر ) محدود می گردد .
در باره نام دلیجان سخن های فراوانی گفته شده است. اینکه این نام از کجا آمده و به چه معنایی است به سختی میتوان داوری کرد . بومی های منطقه آن را دلیگن یا دلیگان می‌گویند که پس از حمله اعراب دلیگان نیز معرب گشته و به دلیجان مبدل گردیده است. یکی دیگر از اسنادی که درباره نام دلیجان وجود دارد این است که در تاریخ محلی آمده که این منطقه مردم دلیری داشته و به همین منظور آن را دلیرگان می‌خواندند و سپس با کاربرد سنگین تکرار حرف «ر» این حرف از آن حذف و دلیگان گشته و در نهایت دلیجان شده است.
گویش دلیجان به زبان راجی می‌باشد. این زبان بس شگفت که نشانه های آن در دلیجان و برخی توابع آن بر جای مانده است، داستان از یک زبان نیرومند ایرانی میگوید که به دلیل ویژگی های برتر خود، نشان می‌دهد که روزگاری دراز، در یک قلمرو گسترده، مرکزیت داشته و روز به روز با یورش به آن پهنه آن کمتر و کمتر گردیده است. گویش راجی ریشه در زبان ری باستان دارد.
دلیجان پیشتر شهری بسیار بزرگ بوده و چهار دروازه در چهار سویش ، گستردگی آن را نشان می داده است. این چهار دروازه عبارتند از :
۱- دروازه قلیون ( qalyon ) نزدیک قلعه مرد .
۲- دروازه آتشکده در جنوب و در نزدیکی روستای آتشکوه قرار داشته ، از این نام می توان فهمید یکی از دروازه های دلیجان در این سوی بوده است .
۳- دروازه شاه ولی در غرب .
۴- دروازه کاه و گندم در جنوب شرقی در نزدیکی کوهی به همین نام .
دلیجان از جنوب به نیم ور میپیوسته است، حمدالله مستوفی درباره نیم ور گفته است :
«جمشید شاه از سلسله پیشدادیان ، نیم ور را بنیان گذاشته و در آنجا کاخ عظیمی که هنوز خرابه های آن را می توان دید ، بنا کرد .بعدها گشتاسب شاه در آنجا آتشگاهی برپا داشت.»
در شرق دلیجان چشمه ای از غار چال نخجیر بیرون می آمده و رودخانه فصلی ازنا هم در شمال شرقی آن روان بوده است . آب این رودخانه تا چندی پیش جزء املاک مردم دلیجان بوده و خرید و فروش می شده است. آب انباری هم در نزدیکی بر سر راه ارابه رو (شمالی – جنوبی) است که هنوز پابرجاست و این آب انبار کهن است . یک جوی آب بزرگ هم از سوی نیم ور وارد دلیجان می شده که شاخه ای برگرفته از آب رودخانه قم بوده است . بر سر راه این نهر آسیابهای آبی ساخته بودند . در خشکسالی های دوره قاجاریه که آب از جوی افتاد آب ها هم از گردش باز ماندند و با گذر روزگار ویران گردیدند و دزدان عتیقه آگاهانه و ناآگاهانه این گنجینه های هویتی ما را از بین بردند .
به غیر از جویهای یاد شده ، هفتاد رشته قنات ، زمین های کشاورزی این شهر را آبیاری می نموده اند . هنگام کندن چاه در شهر به رشته قناتهای پیشین برخورد مینمایند .
علاوه بر آنچه گفته شد ، گواه دیگر بر گستردگی شهر وجود بازمانده سفال ها و خمره ها و آجرهای فراوان پیرامون مسجد بزرگ است ، در کنار این مسجد آب انبار و بازار بزرگی هم بوده که تنها مسجد بزرگ به جای مانده و آثار دیگر آن از بین رفته است .
قرار گرفتن در کنار کوتاهترین راه همدان به کاشان که پیش از زایش مسیح دارای اهمیت فراوان بوده ،می تواند بر گستردگی آن افزوده باشد .
دلیجان تا سالها پس از ویرانی ، اهمیت خود را همچنان نگه داشته است و جغرافی دانان گذشته نیز از بزرگی و اهمیت آن یاد کرد هاند، از جمله آنان حمدالله مستوفی است که میگوید :
( دلیجان در اول شهر وسط بوده است . طولش از خالدات « فه م » و عرضش از خط استوا « لح به » و این زمان خراب است و بیست پاره دیه دارد و در محصولات نزدیک جرباذقان )
همچنین در جای دیگر از آن به بلده یاد شده است . بلد یعنی شهر و بلده یعنی شهر کوچک ( پس دلیجان پیشینه شهر بودن را از سده های پیش داشته است ). در کتاب زینت المجالس آمده است که :
« دلیجان شهری وسط بوده و اکنون قصبه ایست که قرب هزار خانه در او باشد و در قدیم بیست پاره دیه از توابع او بوده است .»
عواملی که موجب از بین رفتن شهر دلیجان شده که در کتاب تاریخ و فرهنگ دلیجان آمده است .
یکی از جاذبه های بی بدیل گردشگری دلیجان غار چال نخجیر است که چشم هر بینندهای را خیره میکند . از سایر اماکن دیدنی دلیجان میتوان به مسجد مس سر با قدمتی ۸۰۰ ساله ، ا مامزادگان معصوم ، آقا شابلبل ، دریاچه و پارک جنگلی سد ۱۵ خرداد، یادمان شهدای گمنام و قلعه خشت و گلی نشست آباد با قدمتی بیش از ۱۲۰۰ سال اشاره نمود .
علامه عبدالهادی دلیجانی از نویسندگان بنام و شهیر می‌باشد که متاسفانه از وی تنها ۶ جلد کتاب در فقه عربی در کتابخانه عمومی آیت ا… مرعشی نجفی در قم موجود می‌باشد و آرامگاه وی به نام قبر آقا یکی از اماکن مورد احترام مردم شهر محسوب میگردد .
اقتصاد شهر دلیجان در قدیم بیشتر وابسته به کشاورزی و رستورانهای بین راهی بوده است اما امروز به لطف بهره مندی از مردمی فعال ، ریسک پذیر و صنعتگر تبدیل به سومین شهر صنعتی استان مرکزی شده وکمترین نرخ بیکاری در استان نیز به این شهر تعلق دارد.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
برگرفته از سایت ویکیپدیا http://fa.wikipedia.org/wiki/شهرستان_دلیجان
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
شهرستان دلیجان
مختصات: ۵۰٫۶۸۷۶۸۱شرق ۳۳٫۹۹۰۸۳۱شمالیشهرستان دلیجان
اطلاعات
کشور: ایران
استان: مرکزی
شهرستان: دلیجان
مرکز شهرستان: دلیجان
جمعیت: -
مساحت شهرستان: ۲۱۷۰ کیلومتر مربع
تعداد بخش‌ها: ۱
تعداد دهستان‌ها: ۴
شهرهای تابعه: دلیجان، نراق
تعداد آبادی‌های مسکونی: ۱۰۰
ارتفاع از سطح دریا: مرکز: ۱۵۳۶ متر
پیش‌شماره تلفنی: ۰۸۶۶۴۲۲ و ۰۸۶۶۴۲۳
وب‌گاه: http://www.edelijan.com
شهرستان دلیجان یکی از شهرستانهای استان مرکزی است و مرکز آن شهر دلیجان است. نراق دیگر شهر آن است.
موقعیت و تقسیمات جغرافیایی
شهرستان دلیجان در طول جغرافیایی ۵۰ درجه و ۱۶ دقیقه تا ۵۱ درجه و ۵ دقیقه و عرض جغرافیایی ۳۳ درجه و ۴۲ دقیقه تا ۳۴ درجه و ۱۸ دقیقه واقع شده شهر دلیجان به‌عنوان مرکز این شهرستان در ارتفاع ۱۵۳۰ متری از سطح دریا قرار دارد این شهرستان از شمال به استان قم و از جنوب به استان اصفهان و از شرق به شهرستان کاشان و از غرب به شهرستان محلات همسایه بوده و مساحت آن ۲۱۷۰ کیلومتر مربع می‌باشد که در حد ۷٫۴ ٪ از مساحت استان است.
بر اساس تقسیمات کشوری شهرستان دلیجان دارای دو شهر دلیجان و نراق و یک بخش با نام بخش مرکزی، چهار دهستان و صد آبادی دارای سکنه‌است که از این تعداد ۲۹ آبادی دارای ۲۰ خانوار و بیشتر هستند. دهستانهای شهرستان دلیجان عبارت‌اند از:
دهستان دودهک
دهستان هستیجان
دهستان جاسب
دهستان جوشق
ویژگیهای اقلیمی آب و هوایی شهرستان دلیجان
شهرستان دلیجان در قلمرو آب و هوایی نیمه خشک قرار دارد و مرکز آن یعنی شهر دلیجان دارای زمستانهای سرد و تابستانهای نسبتاً گرم است. متوسط بارندگی عمومی حدود ۱۰۰ میلی متر می‌باشد، که کمترین میزان بارندگی را در میان شهرستانهای استان است. قهوه خانه غضنفر در این شهر واقع شدهاست.
سوغات شهرستان
نبات حلوا، شکری، ارده، جوزقند
جاذبه‌های گردشگری این شهر شامل: کاروانسرای دودهک، پل شاه عباسی دودهک، غار چال نخجیردلیجان، شهر تاریخی نراق، بازار، آب انبار، مساجد، بافت تاریخی و امامزاده‌ها است. غار چال نخجیر دلیجان از دیدنی‌های بسیار جالب منطقه‌است. گوشواره‌های آهکی که بر روی طاق شکل گرفته، دارای اشکال بی نظیر است. وجود هر دو مسیر آبی و خشک در این غار، امکان پیاده روی و قایق سواری را بصورت توامان فراهم کرده‌است.
جمعیت
بنابر سرشماری مرکز آمار ایران، جمعیت شهرستان دلیجان در سال ۱۳۸۵ برابر با ۴۴۳۷۷ نفر بوده‌است که از این میان ۲۲۶۲۴ نفر مرد و ۲۱۷۵۱ نفر زن بوده‌اند.
اگر تاحالا به شهرستان دلیجان اومدید نظرات خودتونو بگید
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
سلام به همه ی دلیجانی ها و ساکنینش ؛
اینبار مینویسم از دلیجان از زادگاهم از شهرم از افتخارم از گذشته ام
برای ثبت این مطلب از یه سری وبلاگ ها و وبسایتها که در مورد دلیان نوشته بودن کمک گرفتم و این مطلب از خودم نیست از اوناست.
که در اخر نام میبرم.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
برگرفته از سایت:دلیجان سیتی
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
دليجان شهري بزرگ
بنا به نوشته هاي تاريخي، دليجان پيشين شهري بسيار بزرگ با چهار دورازه در چهار طرف بود كه به دروازه هاي قليان ، آتشكده، شاه ولي و كاه گندم معروف بودند. گستردگي شهر قديمي دليجان را تا نزديكي خورهه ذكر كرده اند.
مجموعه نشانه ها و آثار پيدا شده تاريخي نشان مي‌دهد كه دليجان شهربزرگي بوده است. از جمله آثار پيدا شده مي توان به سفالها ، خمره ها و آجرهاي بسيار زيبا در جنوب دليجان، اشاره كرد. دليجان در سال 1358 به شهرستان تبديل شد.
پيشينه تاريخي شهرستان دليجان
با توجه به نام ديليگان و گويش مردم آن جا باور بر اين است كه اين شهر و يا شهرك در زمان ساسانيان نيز وجود داشته و از جمله شهرهاي ماد بزرگ بوده است شهر دليجان پس از اسلام گاهي جزو اصفهان و گاهي در قلمرو حاكم قم قرار داشته و تابع منطقه ي جبال و يا عراق عجم بوده است، در زمان صفويان جزء قلمرو و عراق عجم بوده زيرا شاه عباس ايان را به 5 ايالت اصلي تقسيم كرده بود: فارس ، خراسان، آذربايجان، گيلان، مازندران و ايالت عراق عجم، در روزگار قاجاريه ايران به4 ايالت و 23 ولايت تقسيم شده بود كه دليجان جزء ولايت كمره، گلپايگان و محلات قرار داشته در سال 1316 شمسي، دليجان و محلات حزو شهرستان قم، از استان دوم به حساب مي آمده است، در سال 1327 خورشيدي شهرستان محلات با 3 بخش محلات، خمين و دليجان در شمار شهرستان ها استان دوم محسوب مي شدند. و بعدا" بخش دليجان با دهستان هاي اردهال ، نراق، پشت گذر، خورهه نيز از شهرستان قم منتزع و به محلات ملحق شدند، در سال 58 دليجان تابع استان مركزي به مركزيت اراك در آمد شهر دليجان به علت موقعيت جغرافيايي و ارتباطاتي خود، چون بر سر راه بزرگ تيسفون ، خراسان، ماوراء النهار ( جاده ابريشم ) قرار داشته و هميشه در ارتباط با سه شهر بزرگ همدان، اصفهان ري بوده است و از مراكز عمده مبادلاتي اقتصادي در سر راه اصلي ايران بشمار مي رفته است. دليجان از گذشته تا كنون از كانون هاي مبادلاتي اقتصادي ايران بوده و گذشته از آن در منطقه مركز ارتباطي و محل مبادلات و خريد و فروش كالاي مناطقي نظير: خمين ، گلپايگان ، محلات، جاسب ، نراق ، و اردهال محسوب مي شده است.
اين شهر با اين كه درابتدا شهر بزرگي بوده است ولي عوامل مهمي باعث ويراني آن شدهاست اين شهر در بستر تاريخ مسيري براي تاخت و تاز آشوريان در راه هجوم اسرهدون، شاه آشوري از همدان به كاشان بوده است. همچنين اين شهر مدت زيادي در برابر حملات مغولان مقاومت كرده ولي بالاخرخ درمقابل آن ها مقعور مي گردد حمله افغان ها هم خود باعث مي شود كه عده بسياري دليجان را ترك كرده و شهر دچار ويراني گردد، و همچنين همان طور كه ذكر شده به علت اين كه در منطقه مركزي و در محل به هم پيوستن راههاي بزرگ شهرهايي مانند : ري و اصفهان قرار گرفته بود و چون حكومتهاي گذشته نسبت به تصر اين مناطق توجه داشته اند هنگام لشگر كشيها، ماندن و گذر سپاهيان مورد ستم و آسيب فراوان قرار مي گرفت واين امر باعث مي شد كه عده اي زادگاه خود را ترك گويند آخرين حمله توسط سركشاني مانند نايبحسين كاشي و رجب لر در سال 35 ه.ق. بوده است. قحطي سال 36 ه.ق. و بيماري عفوني مانند حصبه و وبا هم عاملي براي از بين رفتن مردم آن ديار بوده است .
وجه تسميه نام دليجان :
بسيار نام دليجان را به معني گاري كه يك كلم فرانسوي است مي دانند و دليل آن ها بر اين مدها است كه چون اين شهر در مسير راهارتباطي تهران – قم – اصفهان بوده است و چون در قديم الايام وسائل نقليه موتوري نبود، مردم با اسب و گاري والاغ و شتر طي طريق مي كردند، لذا جهت فراهم بودن آذوقه و وسايل آسايش و هم تامين امنيت بيشتر يك و يا چند روز توقف نموده و كاروانيان وسايل و بار و بنه خود راگذاشته و ضمن استراحت ارابه ها و درشكه هاي خود را تعمير مي كردند و اسبها و شترهاي تازه نفس نيز به خدمت مي گمارند. به اين ارابه ها نام دليجان اطلاق مي شد. لذا به اين محل دليجان گفته اند كه اين باور به دلايل ذيل رد مي شود:
الف: جغرافيا نويسان قديم هر يك در كتب تاريخي خود از دليجان ذكري به ميان آورده اند از جمله ياقوت حمدي در المعجم البلدان نوشته شده است. دليجان شهر كوچكي است در نواحي اصفهان گفته مي شود دليجان ، حمدالله مستوفي آن را نيز به نام دليجان ثبت كرده است ابوالفدا در تقويم البلدان تاليف اوايل قرن هشتم ه.ق. از دليجان نيز نام برده و آن را به همين نام ذكر كرده است. ضمنا" در كتاب تاريخ قم تاليف حسن بن محمد بن حسن قمي نيز نام اين شهر دليجان و ديليجان عنوان شده است.
ب: آن چه سينه به سينه نقل شده اين است كه در قديم الايام در اين هشر مردمي دلير وجود داشته و به همين منظور آن را دليرگان نام نهاده اند و سپس بر اثر كثرت استعمال حرف «ر» از آن حذف شده و دليگان مبدل و سپس دليجان شده است.
ج: به لهجه و زبان محلي آن را دليگن و يا دليگان مي گويند كه به نظر مي رسد پس از حمله اعراب و معرب اسامي فارسي، نام اين شهر با تبديل « گ » به « ج » به دليجان تغيير يافته است.
با توجه به زماني كه كتب فوق نوشته شده است مي توان نتيجه گرفت كه دليجان در قرن چهارم هجري و قبل از آن نيز وجود داشته زيرا آن را معرب دليگان را مي دانند در صورتي كه دليجان به معني گاري در قرن 18 ميلادي در اروپا متداول شده است .
آن چه كه از مطالب فوق نتيجه گرفته مي شود اين است كه نام دليگون به ديليگان و سپس به دليگان و بعد ديليچان و دليجان تغيير يافته است و نام دليجان معرب ديليگان است و مفهوم سرزمين و جايگاه شجاعان را دارد.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
برگرفته از سایت امام جمعه دلیجان http://www.delijanadineh.ir/home/about
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
درباره شهرستان دلیجان
تاریخچه شهر دلیجان
دلیجان مرکز شهرستان دلیجان است که از نظر بخش بندی کشوری یک از شهرستانهای استان مرکزی محسوب می گردد . گستردگی آن نزدیک به ۸۰۰ هکتار با بیش از سی وسه هزار نفر جمعیت و در کنار راههای پیوند دهنده چندین استان کشوراست
از شمال به قم( ۸۰ کیلومتر ) ، از جنوب به اصفهان ( ۱۶۵ کیلومتر ) ، از شرق به کاشان ( ۷۰ کیلومتر ) ، از شمال غربی به آشتیان ( ۱۰۰ کیلومتر ) ، از غرب به اراک مرکز استان ( ۱۴۵ کیلومتر ) و از جنوب غربی به محلات ( ۲۰ کیلومتر ) محدود می گردد .
در باره نام دلیجان سخن های فراوانی گفته شده است. اینکه این نام از کجا آمده و به چه معنایی است به سختی میتوان داوری کرد . بومی های منطقه آن را دلیگن یا دلیگان می‌گویند که پس از حمله اعراب دلیگان نیز معرب گشته و به دلیجان مبدل گردیده است. یکی دیگر از اسنادی که درباره نام دلیجان وجود دارد این است که در تاریخ محلی آمده که این منطقه مردم دلیری داشته و به همین منظور آن را دلیرگان می‌خواندند و سپس با کاربرد سنگین تکرار حرف «ر» این حرف از آن حذف و دلیگان گشته و در نهایت دلیجان شده است.
گویش دلیجان به زبان راجی می‌باشد. این زبان بس شگفت که نشانه های آن در دلیجان و برخی توابع آن بر جای مانده است، داستان از یک زبان نیرومند ایرانی میگوید که به دلیل ویژگی های برتر خود، نشان می‌دهد که روزگاری دراز، در یک قلمرو گسترده، مرکزیت داشته و روز به روز با یورش به آن پهنه آن کمتر و کمتر گردیده است. گویش راجی ریشه در زبان ری باستان دارد.
دلیجان پیشتر شهری بسیار بزرگ بوده و چهار دروازه در چهار سویش ، گستردگی آن را نشان می داده است. این چهار دروازه عبارتند از :
۱- دروازه قلیون ( qalyon ) نزدیک قلعه مرد .
۲- دروازه آتشکده در جنوب و در نزدیکی روستای آتشکوه قرار داشته ، از این نام می توان فهمید یکی از دروازه های دلیجان در این سوی بوده است .
۳- دروازه شاه ولی در غرب .
۴- دروازه کاه و گندم در جنوب شرقی در نزدیکی کوهی به همین نام .
دلیجان از جنوب به نیم ور میپیوسته است، حمدالله مستوفی درباره نیم ور گفته است :
«جمشید شاه از سلسله پیشدادیان ، نیم ور را بنیان گذاشته و در آنجا کاخ عظیمی که هنوز خرابه های آن را می توان دید ، بنا کرد .بعدها گشتاسب شاه در آنجا آتشگاهی برپا داشت.»
در شرق دلیجان چشمه ای از غار چال نخجیر بیرون می آمده و رودخانه فصلی ازنا هم در شمال شرقی آن روان بوده است . آب این رودخانه تا چندی پیش جزء املاک مردم دلیجان بوده و خرید و فروش می شده است. آب انباری هم در نزدیکی بر سر راه ارابه رو (شمالی – جنوبی) است که هنوز پابرجاست و این آب انبار کهن است . یک جوی آب بزرگ هم از سوی نیم ور وارد دلیجان می شده که شاخه ای برگرفته از آب رودخانه قم بوده است . بر سر راه این نهر آسیابهای آبی ساخته بودند . در خشکسالی های دوره قاجاریه که آب از جوی افتاد آب ها هم از گردش باز ماندند و با گذر روزگار ویران گردیدند و دزدان عتیقه آگاهانه و ناآگاهانه این گنجینه های هویتی ما را از بین بردند .
به غیر از جویهای یاد شده ، هفتاد رشته قنات ، زمین های کشاورزی این شهر را آبیاری می نموده اند . هنگام کندن چاه در شهر به رشته قناتهای پیشین برخورد مینمایند .
علاوه بر آنچه گفته شد ، گواه دیگر بر گستردگی شهر وجود بازمانده سفال ها و خمره ها و آجرهای فراوان پیرامون مسجد بزرگ است ، در کنار این مسجد آب انبار و بازار بزرگی هم بوده که تنها مسجد بزرگ به جای مانده و آثار دیگر آن از بین رفته است .
قرار گرفتن در کنار کوتاهترین راه همدان به کاشان که پیش از زایش مسیح دارای اهمیت فراوان بوده ،می تواند بر گستردگی آن افزوده باشد .
دلیجان تا سالها پس از ویرانی ، اهمیت خود را همچنان نگه داشته است و جغرافی دانان گذشته نیز از بزرگی و اهمیت آن یاد کرد هاند، از جمله آنان حمدالله مستوفی است که میگوید :
( دلیجان در اول شهر وسط بوده است . طولش از خالدات « فه م » و عرضش از خط استوا « لح به » و این زمان خراب است و بیست پاره دیه دارد و در محصولات نزدیک جرباذقان )
همچنین در جای دیگر از آن به بلده یاد شده است . بلد یعنی شهر و بلده یعنی شهر کوچک ( پس دلیجان پیشینه شهر بودن را از سده های پیش داشته است ). در کتاب زینت المجالس آمده است که :
« دلیجان شهری وسط بوده و اکنون قصبه ایست که قرب هزار خانه در او باشد و در قدیم بیست پاره دیه از توابع او بوده است .»
عواملی که موجب از بین رفتن شهر دلیجان شده که در کتاب تاریخ و فرهنگ دلیجان آمده است .
یکی از جاذبه های بی بدیل گردشگری دلیجان غار چال نخجیر است که چشم هر بینندهای را خیره میکند . از سایر اماکن دیدنی دلیجان میتوان به مسجد مس سر با قدمتی ۸۰۰ ساله ، ا مامزادگان معصوم ، آقا شابلبل ، دریاچه و پارک جنگلی سد ۱۵ خرداد، یادمان شهدای گمنام و قلعه خشت و گلی نشست آباد با قدمتی بیش از ۱۲۰۰ سال اشاره نمود .
علامه عبدالهادی دلیجانی از نویسندگان بنام و شهیر می‌باشد که متاسفانه از وی تنها ۶ جلد کتاب در فقه عربی در کتابخانه عمومی آیت ا… مرعشی نجفی در قم موجود می‌باشد و آرامگاه وی به نام قبر آقا یکی از اماکن مورد احترام مردم شهر محسوب میگردد .
اقتصاد شهر دلیجان در قدیم بیشتر وابسته به کشاورزی و رستورانهای بین راهی بوده است اما امروز به لطف بهره مندی از مردمی فعال ، ریسک پذیر و صنعتگر تبدیل به سومین شهر صنعتی استان مرکزی شده وکمترین نرخ بیکاری در استان نیز به این شهر تعلق دارد.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
برگرفته از سایت ویکیپدیا http://fa.wikipedia.org/wiki/شهرستان_دلیجان
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
شهرستان دلیجان
مختصات: ۵۰٫۶۸۷۶۸۱شرق ۳۳٫۹۹۰۸۳۱شمالیشهرستان دلیجان
اطلاعات
کشور: ایران
استان: مرکزی
شهرستان: دلیجان
مرکز شهرستان: دلیجان
جمعیت: -
مساحت شهرستان: ۲۱۷۰ کیلومتر مربع
تعداد بخش‌ها: ۱
تعداد دهستان‌ها: ۴
شهرهای تابعه: دلیجان، نراق
تعداد آبادی‌های مسکونی: ۱۰۰
ارتفاع از سطح دریا: مرکز: ۱۵۳۶ متر
پیش‌شماره تلفنی: ۰۸۶۶۴۲۲ و ۰۸۶۶۴۲۳
وب‌گاه: http://www.edelijan.com
شهرستان دلیجان یکی از شهرستانهای استان مرکزی است و مرکز آن شهر دلیجان است. نراق دیگر شهر آن است.
موقعیت و تقسیمات جغرافیایی
شهرستان دلیجان در طول جغرافیایی ۵۰ درجه و ۱۶ دقیقه تا ۵۱ درجه و ۵ دقیقه و عرض جغرافیایی ۳۳ درجه و ۴۲ دقیقه تا ۳۴ درجه و ۱۸ دقیقه واقع شده شهر دلیجان به‌عنوان مرکز این شهرستان در ارتفاع ۱۵۳۰ متری از سطح دریا قرار دارد این شهرستان از شمال به استان قم و از جنوب به استان اصفهان و از شرق به شهرستان کاشان و از غرب به شهرستان محلات همسایه بوده و مساحت آن ۲۱۷۰ کیلومتر مربع می‌باشد که در حد ۷٫۴ ٪ از مساحت استان است.
بر اساس تقسیمات کشوری شهرستان دلیجان دارای دو شهر دلیجان و نراق و یک بخش با نام بخش مرکزی، چهار دهستان و صد آبادی دارای سکنه‌است که از این تعداد ۲۹ آبادی دارای ۲۰ خانوار و بیشتر هستند. دهستانهای شهرستان دلیجان عبارت‌اند از:
دهستان دودهک
دهستان هستیجان
دهستان جاسب
دهستان جوشق
ویژگیهای اقلیمی آب و هوایی شهرستان دلیجان
شهرستان دلیجان در قلمرو آب و هوایی نیمه خشک قرار دارد و مرکز آن یعنی شهر دلیجان دارای زمستانهای سرد و تابستانهای نسبتاً گرم است. متوسط بارندگی عمومی حدود ۱۰۰ میلی متر می‌باشد، که کمترین میزان بارندگی را در میان شهرستانهای استان است. قهوه خانه غضنفر در این شهر واقع شدهاست.
سوغات شهرستان
نبات حلوا، شکری، ارده، جوزقند
جاذبه‌های گردشگری این شهر شامل: کاروانسرای دودهک، پل شاه عباسی دودهک، غار چال نخجیردلیجان، شهر تاریخی نراق، بازار، آب انبار، مساجد، بافت تاریخی و امامزاده‌ها است. غار چال نخجیر دلیجان از دیدنی‌های بسیار جالب منطقه‌است. گوشواره‌های آهکی که بر روی طاق شکل گرفته، دارای اشکال بی نظیر است. وجود هر دو مسیر آبی و خشک در این غار، امکان پیاده روی و قایق سواری را بصورت توامان فراهم کرده‌است.
جمعیت
بنابر سرشماری مرکز آمار ایران، جمعیت شهرستان دلیجان در سال ۱۳۸۵ برابر با ۴۴۳۷۷ نفر بوده‌است که از این میان ۲۲۶۲۴ نفر مرد و ۲۱۷۵۱ نفر زن بوده‌اند.
