[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]نفخ یکی از بیماریهای گوارشی ٬تغذیه ای است . وجود برخی بیماریهای دستگاه گوارش و یا مصرف گونه های خاصی از گیاهان می تواند باعث بروز نفخ گردد .[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]در بررسی انجام شده در آمریکا نفخ جزء چهارمین عامل ایجاد کننده مرگ ناگهانی معرفی شده است.[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]در مطالعه ای روی 350 هزار راس گاو پرواری در ایالت کاترانس آمریکا میزان تلفات ناشی از نفخ حدود 1/0 درصد بوده است . گوساله ها ٬بره های شیر خوار٬ اسب و گوسفند٬گاو شیری و پرواری به این بیماری مبتلا می گردند. [/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]گوسفند در مقایسه با گاو مقاوم تر است . نفخ شیر دان ٬نفخ شکمبه و نفخ روده از انواع رایج نفخ می باشند . علاوه بر این نفخ را می توان به درجات حاد٬ نیمه حاد٬ مزمن وبه نفخ اولیه و ثانویه تقسیم بندی کرد .
[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]پروتئین های محلول برخی گیاهان مثل لگومینوزها که بیشتر در سیتو پلاسم برگ ها موجودند ٬باعث ایجاد کفی پایدار در محیط شکمبه ای میشود.[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]وجود این کف از خروج گاز ممانعت نموده و از عمل آروغ جلوگیری می کند ٬به این ترتیب نفخ ایجاد میشود .[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]در مقابل مواد لیپیدی گیاهان و متابولیت های آنها و نیز موکوپروتئین های بزاق عوامل ضد کفی هستند که با کاهش فشار سطحی مایعات شکمبه به صورت ضد نفخ عمل میکنند .[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]سرعت بالای غذا خوردن ٬ رطوبت و نم در غذا می تواند در بروز نفخ کمک کند .یونجه خشک٬ غذاهای نرم و آسیاب شده نیز میتواند نفخ ایجاد کند .[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]مقدار زیاد کنسانتره در غذا با افزایش بروز اسیدوز و کاستن از حرکات دستگاه گوارشی در خروج گاز و عبور غذا از مسیر گوارشی در ایجاد نفخ موثر است .[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]انسداد مری در اثر فشار خارجی ٬انسداد کاردیا ٬اختلال عصب واگ٬ فتق دیافراگم از عوامل مهم عدم خروج گاز از محیط شکمبه می باشد .[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]بزاق در دستگاه گوارش با کاستن از کشش سطحی مایع شکمبه و با خاصیت بافری که داردو نیز با افزایش رقت مایع شکمبه ای و حرکت مواد غذایی ٬ در کاستن احتمال بروز نفخ و حتی جلوگیری از بروز آن موثر است .[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]از بیماریهای عفونی غیر گوارشی که با اثر گذاری بر اعصاب یا دستگاه گوارش زمینه ساز بروز نفخ هستند ٬می توان بیماری های سل و کزاز را نام برد . [/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]در بیماری سل غدد لنفاوی مری متورم شده و با اعمال فشار خارجی بر مری مسیر آن را مسدود میکند . [/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]در بیماری کزاز در گوساله ها با ایجاد اختلال در عصب و اگ عمل ناودان مری مختل میگردد و این زمینه ساز بروز نفخ مزمن است .[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]از عوامل میکروبی شکمبه باکتری های کپسول دار و پلی ساکاریدهای تولیدی آنها در بروزنفخ نقش بیشتری دارند .[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]مراتع جوان و شاداب٬ مراتع اوره پاشی شده و مصرف زیاد گلوکز ٬کلسیم ٬ منیزیم و مواد زیاد نیتروژن دار به بروز نفخ کمک می کند .[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]کلسیم با بولکه کردن استیل کولین و شل شدگی عضلات و منیزیم با ایجاد شل شدگی عضلات شکمبه ای در بروز نفخ موثر است .[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]خصوصیات فردی دام همانند اثر ژنتیک دام در ساختمان شکمبه و حرکات آن و ترکیب پروتئین های بزاق و نیز عادت به چرا نیز از عوامل اثر گذارند . [/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]مصرف گونه های خاصی چون غلات جوان ٬کلم ٬ نخود٬لوبیا٬ لگومها شبدرسفید و قرمز نیز در این زمینه موثر است .[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]علایم بالینی و کالبد گشایی:[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]لیس زدن به شکم ٬ تنگی نفس مشخص٬ خارج کردن زبان از دهان ٬ریزش بزاق ٬ خیز کیشه بیضه از علایم ظاهری وجود این بیماری است . در کالبد گشایی پس از تلف شدن دام پر خونی گره های لنفاوی سر و گردن ٬ پر خونی بخش فوقانی دستگاه تنفس ٬نرمی کلیه ها ٬پر خونی مخاط روده و گاهی موارد پارگی شکم و دیافراگم مشاهده میشود . تا چند ساعت پس از مرگ کف از بین میرود . لایه شاخی شکمبه به صورت ورقه ای کنده میشود و مخاط زیر آن به طور قابل توجهی پر خون به نظر میرسد . دامی که براثر نفخ زمین می خورد به زودی تلف میشود .[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]درمان :[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]در موارد خفیف می توان از راهنمایی های زیر استفاده کرد :[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]1-با قرار دادن تکه ای چوب در دهان ترشح بزاق را تحریک کرد دو سمت این چوب از دوطرف فک های دام بیرون میباشد و با طنابی به سر دام بسته شود تا قابل خروج نباشد یا بلعیده نشود .[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]2-از جوش شیرین به مقدار 150 تا 200 گرم در یک لیتر آب استفاده کرد و به دام خورانید .[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]3-از روغن های غیر سمی مثل روغن های گیاهی به دام خورانیده شود .[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]4-گاز را توسط لوله ای از بدن دام خارج کرد .[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]5-از داروهای مربوطه همانند پولوگزالون٬ l46 و.... استفاده نمود .[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]6-مالیدن مخلوطی از روغن های غیر سمی با داروها به پهلوی دام ٬ با لیس زدن دام این مواد خورده میشود و اثر خویش را میگذارد .[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]7-از روغن ها و داروهای فوق در آبخوری ها استفاده کرد .(مقدار روغن های گیاهی 240 تا 300 گرم به ازاء هر راس دام و یا 1%حجم آبخوری)[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]8-از ترکیبات ضد نفخ در پلت های غذایی استفاده گردد .[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]9-اسپری روغن های گیاهی بر روی علف ها و علوفه های مرتع انجام شود. البته بارندگی تا حد زیادی این روغن ها را خواهد شست .[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]10-استفاده دایمی از روغن هامی تواند بر کیفیت شیر دام اثر گذار باشد . این روغن ها برجذب بتاکاروتن اثر منفی دارد به این ترتیب مقدار بتا کاروتن در شیر و کره کم می گردد و نیز مزه ٬بو و طعم شیر نیز تغییر خواهد یافت .[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]از روغنهایی که اثر نامطلوب بر طعم و بو می گذارند می توان روغن کتان ٬سویاو ماهی را نام برد . روغن بادام زمینی و امولسیون پیه بهترین می باشند.[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]علت مرگ در بیماریهای نفخ[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]در گذشته جذب گازهای سمی چون h2s یا آمین های سمی چون هیستامین ها را علت مرگ می دانستند ولی به نظر میرسد اینها از عوامل ثانوی می باشند .[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]علت اصلی مرگ اختلالات تنفسی-خونی و قلبی است که در اثر اتساع شکمبه ایجاد می شود . در گاوهای پرواری که کنسانتره زیادی مصرف میکنند و ph محیط شکمبه ای اسیدی تری دارند پایداری کف بیشتر است .[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]بیشترین پایداری در ph=6 گزارش شده است .در گاوهای پرواری ترکیبات چهار تایی آمونیوم برای درمان استفاده میشود .[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]با اضافه کردن 4% نمک به جیره غذایی می توان دام را وادار به خوردن آب کرد به این ترتیب جریان خروج مواد غذایی از شکمبه تسریع می یابد . عیب این کار این است که افزایش وزن دام کاهش می یابد .[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]دام را پس از مدتی گرسنگی نباید یکباره در معرض غذا قرار داد . گاو مبتلا را در محیط تنگ قرار نداده و هرگز به پشت نخوابانیده .[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]نگاهداری گاو در یک سراشیبی به گونه ای باشد که سر دام بالاتر از بقیه بدن قرار گیرد ٬به این ترتیب خروج گاز از بدن دام تسریع میگردد .[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]همچنین نفخ در شیر دان به خاطر برگشتی شیر دان که بیماری تغذیه ای است ایجاد میشود .[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]افزودن فرمالین (محلول 37% فرمالدئید )به مقدار 1%به مایعات جایگزین شیر در غذای گوساله ها و بره ها بروز نفخ شکمبه را کاهش میدهد و خطرات جانی در سلامتی بره ها ندارد.[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]نفخ شکمبه در گوساله ها در سن کمتر از 5 هفتگی متداول نیست تا این زمان شکمبه هنوز حالت هوازی دارد ورورد شیر یا جانشین شونده های آن به شکمبه باکتری غیر هوازی را زیاد می کند[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]و فرآورده های تخمیری آنها موجب نفخ می گردند . تغذیه شیر با سر پستانک کمک میکند که این نفخ ایجاد نشود . [/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]در بررسی انجام شده در آمریکا نفخ جزء چهارمین عامل ایجاد کننده مرگ ناگهانی معرفی شده است.[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]در مطالعه ای روی 350 هزار راس گاو پرواری در ایالت کاترانس آمریکا میزان تلفات ناشی از نفخ حدود 1/0 درصد بوده است . گوساله ها ٬بره های شیر خوار٬ اسب و گوسفند٬گاو شیری و پرواری به این بیماری مبتلا می گردند. [/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]گوسفند در مقایسه با گاو مقاوم تر است . نفخ شیر دان ٬نفخ شکمبه و نفخ روده از انواع رایج نفخ می باشند . علاوه بر این نفخ را می توان به درجات حاد٬ نیمه حاد٬ مزمن وبه نفخ اولیه و ثانویه تقسیم بندی کرد .
[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]پروتئین های محلول برخی گیاهان مثل لگومینوزها که بیشتر در سیتو پلاسم برگ ها موجودند ٬باعث ایجاد کفی پایدار در محیط شکمبه ای میشود.[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]وجود این کف از خروج گاز ممانعت نموده و از عمل آروغ جلوگیری می کند ٬به این ترتیب نفخ ایجاد میشود .[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]در مقابل مواد لیپیدی گیاهان و متابولیت های آنها و نیز موکوپروتئین های بزاق عوامل ضد کفی هستند که با کاهش فشار سطحی مایعات شکمبه به صورت ضد نفخ عمل میکنند .[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]سرعت بالای غذا خوردن ٬ رطوبت و نم در غذا می تواند در بروز نفخ کمک کند .یونجه خشک٬ غذاهای نرم و آسیاب شده نیز میتواند نفخ ایجاد کند .[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]مقدار زیاد کنسانتره در غذا با افزایش بروز اسیدوز و کاستن از حرکات دستگاه گوارشی در خروج گاز و عبور غذا از مسیر گوارشی در ایجاد نفخ موثر است .[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]انسداد مری در اثر فشار خارجی ٬انسداد کاردیا ٬اختلال عصب واگ٬ فتق دیافراگم از عوامل مهم عدم خروج گاز از محیط شکمبه می باشد .[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]بزاق در دستگاه گوارش با کاستن از کشش سطحی مایع شکمبه و با خاصیت بافری که داردو نیز با افزایش رقت مایع شکمبه ای و حرکت مواد غذایی ٬ در کاستن احتمال بروز نفخ و حتی جلوگیری از بروز آن موثر است .[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]از بیماریهای عفونی غیر گوارشی که با اثر گذاری بر اعصاب یا دستگاه گوارش زمینه ساز بروز نفخ هستند ٬می توان بیماری های سل و کزاز را نام برد . [/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]در بیماری سل غدد لنفاوی مری متورم شده و با اعمال فشار خارجی بر مری مسیر آن را مسدود میکند . [/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]در بیماری کزاز در گوساله ها با ایجاد اختلال در عصب و اگ عمل ناودان مری مختل میگردد و این زمینه ساز بروز نفخ مزمن است .[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]از عوامل میکروبی شکمبه باکتری های کپسول دار و پلی ساکاریدهای تولیدی آنها در بروزنفخ نقش بیشتری دارند .[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]مراتع جوان و شاداب٬ مراتع اوره پاشی شده و مصرف زیاد گلوکز ٬کلسیم ٬ منیزیم و مواد زیاد نیتروژن دار به بروز نفخ کمک می کند .[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]کلسیم با بولکه کردن استیل کولین و شل شدگی عضلات و منیزیم با ایجاد شل شدگی عضلات شکمبه ای در بروز نفخ موثر است .[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]خصوصیات فردی دام همانند اثر ژنتیک دام در ساختمان شکمبه و حرکات آن و ترکیب پروتئین های بزاق و نیز عادت به چرا نیز از عوامل اثر گذارند . [/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]مصرف گونه های خاصی چون غلات جوان ٬کلم ٬ نخود٬لوبیا٬ لگومها شبدرسفید و قرمز نیز در این زمینه موثر است .[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]علایم بالینی و کالبد گشایی:[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]لیس زدن به شکم ٬ تنگی نفس مشخص٬ خارج کردن زبان از دهان ٬ریزش بزاق ٬ خیز کیشه بیضه از علایم ظاهری وجود این بیماری است . در کالبد گشایی پس از تلف شدن دام پر خونی گره های لنفاوی سر و گردن ٬ پر خونی بخش فوقانی دستگاه تنفس ٬نرمی کلیه ها ٬پر خونی مخاط روده و گاهی موارد پارگی شکم و دیافراگم مشاهده میشود . تا چند ساعت پس از مرگ کف از بین میرود . لایه شاخی شکمبه به صورت ورقه ای کنده میشود و مخاط زیر آن به طور قابل توجهی پر خون به نظر میرسد . دامی که براثر نفخ زمین می خورد به زودی تلف میشود .[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]درمان :[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]در موارد خفیف می توان از راهنمایی های زیر استفاده کرد :[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]1-با قرار دادن تکه ای چوب در دهان ترشح بزاق را تحریک کرد دو سمت این چوب از دوطرف فک های دام بیرون میباشد و با طنابی به سر دام بسته شود تا قابل خروج نباشد یا بلعیده نشود .[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]2-از جوش شیرین به مقدار 150 تا 200 گرم در یک لیتر آب استفاده کرد و به دام خورانید .[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]3-از روغن های غیر سمی مثل روغن های گیاهی به دام خورانیده شود .[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]4-گاز را توسط لوله ای از بدن دام خارج کرد .[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]5-از داروهای مربوطه همانند پولوگزالون٬ l46 و.... استفاده نمود .[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]6-مالیدن مخلوطی از روغن های غیر سمی با داروها به پهلوی دام ٬ با لیس زدن دام این مواد خورده میشود و اثر خویش را میگذارد .[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]7-از روغن ها و داروهای فوق در آبخوری ها استفاده کرد .(مقدار روغن های گیاهی 240 تا 300 گرم به ازاء هر راس دام و یا 1%حجم آبخوری)[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]8-از ترکیبات ضد نفخ در پلت های غذایی استفاده گردد .[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]9-اسپری روغن های گیاهی بر روی علف ها و علوفه های مرتع انجام شود. البته بارندگی تا حد زیادی این روغن ها را خواهد شست .[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]10-استفاده دایمی از روغن هامی تواند بر کیفیت شیر دام اثر گذار باشد . این روغن ها برجذب بتاکاروتن اثر منفی دارد به این ترتیب مقدار بتا کاروتن در شیر و کره کم می گردد و نیز مزه ٬بو و طعم شیر نیز تغییر خواهد یافت .[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]از روغنهایی که اثر نامطلوب بر طعم و بو می گذارند می توان روغن کتان ٬سویاو ماهی را نام برد . روغن بادام زمینی و امولسیون پیه بهترین می باشند.[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]علت مرگ در بیماریهای نفخ[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]در گذشته جذب گازهای سمی چون h2s یا آمین های سمی چون هیستامین ها را علت مرگ می دانستند ولی به نظر میرسد اینها از عوامل ثانوی می باشند .[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]علت اصلی مرگ اختلالات تنفسی-خونی و قلبی است که در اثر اتساع شکمبه ایجاد می شود . در گاوهای پرواری که کنسانتره زیادی مصرف میکنند و ph محیط شکمبه ای اسیدی تری دارند پایداری کف بیشتر است .[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]بیشترین پایداری در ph=6 گزارش شده است .در گاوهای پرواری ترکیبات چهار تایی آمونیوم برای درمان استفاده میشود .[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]با اضافه کردن 4% نمک به جیره غذایی می توان دام را وادار به خوردن آب کرد به این ترتیب جریان خروج مواد غذایی از شکمبه تسریع می یابد . عیب این کار این است که افزایش وزن دام کاهش می یابد .[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]دام را پس از مدتی گرسنگی نباید یکباره در معرض غذا قرار داد . گاو مبتلا را در محیط تنگ قرار نداده و هرگز به پشت نخوابانیده .[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]نگاهداری گاو در یک سراشیبی به گونه ای باشد که سر دام بالاتر از بقیه بدن قرار گیرد ٬به این ترتیب خروج گاز از بدن دام تسریع میگردد .[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]همچنین نفخ در شیر دان به خاطر برگشتی شیر دان که بیماری تغذیه ای است ایجاد میشود .[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]افزودن فرمالین (محلول 37% فرمالدئید )به مقدار 1%به مایعات جایگزین شیر در غذای گوساله ها و بره ها بروز نفخ شکمبه را کاهش میدهد و خطرات جانی در سلامتی بره ها ندارد.[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]نفخ شکمبه در گوساله ها در سن کمتر از 5 هفتگی متداول نیست تا این زمان شکمبه هنوز حالت هوازی دارد ورورد شیر یا جانشین شونده های آن به شکمبه باکتری غیر هوازی را زیاد می کند[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]و فرآورده های تخمیری آنها موجب نفخ می گردند . تغذیه شیر با سر پستانک کمک میکند که این نفخ ایجاد نشود . [/FONT]
