seyyedalizeinali
عضو جدید
رشك از جمله گياهان دارويي است كه تمام قسمتهاي آن در طب قديم كاربرد داشته است. مصرف آب زرشك در ايران براي رفع تشنگي و عطش شديد به خصوص درمناطق داراي آب و هواي گرم متداول است همچنين براي رفع خارش و ساير عوارض پوستي، تصفيه خون و رفع يرقان استفاده ميشود1.
دانههاي زرشك داراي مقدار زيادي ويتامين C ميباشد و در درمان بيماري اسكورپوت مفيد بوده و ليموناد تهيه شده از آن موجوب درمان تب عفوني، تيفوس، ديسانتري ميگردد2. پوست ريشه و ساقههاي زرشك داراي مواد تلخ ميباشد و در بينظمي دستگاه گوارش با منشاء كبدي و كليوي، نقرس، تبهاي صفراوي، فيستول، سنگهاي صفراوي، قاعدگي دردناك، ورم مفاصل ميتواند موثر واقع شود3.
ابنسينا در كتاب ارزشمند قانون، مصرف زرشك را در بارداري منع نموده است و براي آن اثرات سقطآور قائل شده است4. براساس اين بيان ابنسينا اثرات عصاره آبي زرشك با نام علمي Berberis vulyaris l. بر روي رشد و نمو جنيني موشهاي سوري نژاد Balb/c در روزهاي 7و8و9 بارداري موش كه برابر سه ماهگي در انسان ميباشد مورد آزمون قرار گرفته است( دوره بارداري در موش سوري 21 روز است) مصرف عصارهآبي زرشك در اين دوره منجر به توقف رشته برخي جنينها و بروز ناهنجاري در ستون مهره، دستگاه عصبي و چشم شده است. 5
دوره جنيني، حساسترين دوره زندگي انسان ميباشد، كه تداوم آن مستلزم رشد و نمو لايههاي آندومتر، متومتر، غدد مترشحه رحم ميباشد. نقش هورمونها در اين دوره بسيار اساسي است. تحت تاثير هورمون استروژن، آندومتر رشد كرده و غدد مترشحه آن حجيم و طويلتر ميگردد و بافت عضلاني رحم نيز حركات ضرباني منظم مييابد6. زرشك يك ماده قاعدهآور است كه مصرف آن روي لايههاي رحمي اثر گذاشته و باعث تخريب آندومتر ميشود7.
تركيب دي ئيدروكسيد پالميتينيوم(DPH) كه در زرشك موجود است، خاصيت ضد استروژني داشته و مصرف آن باعث آتروفيه و چروكيده شدن آندومتر ميگردد. اين تغييرات باعث عدم تغذيه كامل جنين و اختلال در رشدو نمو آن ميشود8.
تركيبات آكلالوئيدي نظير بنزيل ايزوكينولين موجود در زرشك محرك رحمي ميباشند كه احتمال ميرود اين مواد از طريق هورموني باعث اختلال در رشدو نمو شده و موجب سقط جنين گردد7.
بربرين( Berberin) موجود در زرشك موجب افزايش انقباضات سلولهاي عضلاني صاف رحم و روده ميشود، افزايش انقباض رحم مانع ادامه رشدو نمو جنين شده و موجب سقط ميگردد. همچنين بربرين سبب مهار دريافت اكسيژن توسط سلول ميگردد، مهار كامل دريافت اكسيژن باعث مرگ سلولي شده و توقف رشد و آتروفيه شدن جنين را نتيجه ميدهد9.
مجموعه يافتهها نشان ميدهد كه زرشك داراي توانايي سقطآوري و ايجاد كننده ناهنجاري ميباشد. از آنجا كه تحقيقات ذكر شده بر روي مدلهاي حيواني انجام يافته است. پيگيري آن در انسان ضروري است و اطلاع جامعه پزشكي و مردم در مورد عوارض زرشك لازم است تا در مناطقي از ايران كه مصرف زرشك به اشكال مختلف متداول است با دقت بيشتري صورت گيرد تا از بروز مشكلات ياد شده جلوگيري گردد.
منابع
1.ترمه، فريدون، متين، فريده، زرشكهاي ايران، نشريه شماره 16 وزارت كشاورزي و عمران روستايي1361
2.جعفري، محمدمهدي، زنگانه، محمدعلي، نشريه استاندارد و كالاهاي ايراني شماره 32،1373
3.توكلي صابري، محمدرضا، صداقت، محمدرضا، گياهان دارويي، انتشارات روزبهان، چاپ سوم 1368
4. سينا، بوعلي، قانون در طب، ترجمه شرفكندي، انتشارات سروش 1371
5. صادقي فر، فاطمه، پريور، كاظم. بررسي اثرات بيولوژيك عصاره آبي و الكلي ميوه گياه زرشك بر رشد و نمو جنيني موش سوري. پاياننامه كارشناسي ارشد، دانشگاه تربيت معلم تهران 1375
6. شهبازي، پرويز؛ ملكنيا، ناصر. بيوشيمي عمومي. هورمون شناسي جلد 2، انتشارات دانشگاه تهران چاپ نهم 1366
7. جوانروح گيوي، مهناز، آئينهچي، يعقوب، بررسي فيتوفارماكوگنوزي داروهاي ضد بارداري در طب سنتي ايران. پاياننامه دانشكده داروسازي تهران 1371
8. 8.Dixit.V.P.Guta R.S.(1984)Effects of dihydropalmitinium hydroxide isolated from the roots of Berberis chitria on intact/ sprayed/ estradiiol dipropionate/ pregnant female gerbils(Meriones hurrianae serdon). Proceeding of indian Academic sciences, Animal science 93(7).629-37
9.potopalshii.A.L; Akishina T.M; shishka G.V.(1975). Antimicrobic and antineoplastic properties of alkaloids of greater celandine and their thiophosphamide derivatives. Mikrobial ZH. 37(6)755-9. Chemical Abstract 1976.84(13). P. 105
نویسنده :مهندس محمد کمالی نژاد
دانههاي زرشك داراي مقدار زيادي ويتامين C ميباشد و در درمان بيماري اسكورپوت مفيد بوده و ليموناد تهيه شده از آن موجوب درمان تب عفوني، تيفوس، ديسانتري ميگردد2. پوست ريشه و ساقههاي زرشك داراي مواد تلخ ميباشد و در بينظمي دستگاه گوارش با منشاء كبدي و كليوي، نقرس، تبهاي صفراوي، فيستول، سنگهاي صفراوي، قاعدگي دردناك، ورم مفاصل ميتواند موثر واقع شود3.
ابنسينا در كتاب ارزشمند قانون، مصرف زرشك را در بارداري منع نموده است و براي آن اثرات سقطآور قائل شده است4. براساس اين بيان ابنسينا اثرات عصاره آبي زرشك با نام علمي Berberis vulyaris l. بر روي رشد و نمو جنيني موشهاي سوري نژاد Balb/c در روزهاي 7و8و9 بارداري موش كه برابر سه ماهگي در انسان ميباشد مورد آزمون قرار گرفته است( دوره بارداري در موش سوري 21 روز است) مصرف عصارهآبي زرشك در اين دوره منجر به توقف رشته برخي جنينها و بروز ناهنجاري در ستون مهره، دستگاه عصبي و چشم شده است. 5
دوره جنيني، حساسترين دوره زندگي انسان ميباشد، كه تداوم آن مستلزم رشد و نمو لايههاي آندومتر، متومتر، غدد مترشحه رحم ميباشد. نقش هورمونها در اين دوره بسيار اساسي است. تحت تاثير هورمون استروژن، آندومتر رشد كرده و غدد مترشحه آن حجيم و طويلتر ميگردد و بافت عضلاني رحم نيز حركات ضرباني منظم مييابد6. زرشك يك ماده قاعدهآور است كه مصرف آن روي لايههاي رحمي اثر گذاشته و باعث تخريب آندومتر ميشود7.
تركيب دي ئيدروكسيد پالميتينيوم(DPH) كه در زرشك موجود است، خاصيت ضد استروژني داشته و مصرف آن باعث آتروفيه و چروكيده شدن آندومتر ميگردد. اين تغييرات باعث عدم تغذيه كامل جنين و اختلال در رشدو نمو آن ميشود8.
تركيبات آكلالوئيدي نظير بنزيل ايزوكينولين موجود در زرشك محرك رحمي ميباشند كه احتمال ميرود اين مواد از طريق هورموني باعث اختلال در رشدو نمو شده و موجب سقط جنين گردد7.
بربرين( Berberin) موجود در زرشك موجب افزايش انقباضات سلولهاي عضلاني صاف رحم و روده ميشود، افزايش انقباض رحم مانع ادامه رشدو نمو جنين شده و موجب سقط ميگردد. همچنين بربرين سبب مهار دريافت اكسيژن توسط سلول ميگردد، مهار كامل دريافت اكسيژن باعث مرگ سلولي شده و توقف رشد و آتروفيه شدن جنين را نتيجه ميدهد9.
مجموعه يافتهها نشان ميدهد كه زرشك داراي توانايي سقطآوري و ايجاد كننده ناهنجاري ميباشد. از آنجا كه تحقيقات ذكر شده بر روي مدلهاي حيواني انجام يافته است. پيگيري آن در انسان ضروري است و اطلاع جامعه پزشكي و مردم در مورد عوارض زرشك لازم است تا در مناطقي از ايران كه مصرف زرشك به اشكال مختلف متداول است با دقت بيشتري صورت گيرد تا از بروز مشكلات ياد شده جلوگيري گردد.
منابع
1.ترمه، فريدون، متين، فريده، زرشكهاي ايران، نشريه شماره 16 وزارت كشاورزي و عمران روستايي1361
2.جعفري، محمدمهدي، زنگانه، محمدعلي، نشريه استاندارد و كالاهاي ايراني شماره 32،1373
3.توكلي صابري، محمدرضا، صداقت، محمدرضا، گياهان دارويي، انتشارات روزبهان، چاپ سوم 1368
4. سينا، بوعلي، قانون در طب، ترجمه شرفكندي، انتشارات سروش 1371
5. صادقي فر، فاطمه، پريور، كاظم. بررسي اثرات بيولوژيك عصاره آبي و الكلي ميوه گياه زرشك بر رشد و نمو جنيني موش سوري. پاياننامه كارشناسي ارشد، دانشگاه تربيت معلم تهران 1375
6. شهبازي، پرويز؛ ملكنيا، ناصر. بيوشيمي عمومي. هورمون شناسي جلد 2، انتشارات دانشگاه تهران چاپ نهم 1366
7. جوانروح گيوي، مهناز، آئينهچي، يعقوب، بررسي فيتوفارماكوگنوزي داروهاي ضد بارداري در طب سنتي ايران. پاياننامه دانشكده داروسازي تهران 1371
8. 8.Dixit.V.P.Guta R.S.(1984)Effects of dihydropalmitinium hydroxide isolated from the roots of Berberis chitria on intact/ sprayed/ estradiiol dipropionate/ pregnant female gerbils(Meriones hurrianae serdon). Proceeding of indian Academic sciences, Animal science 93(7).629-37
9.potopalshii.A.L; Akishina T.M; shishka G.V.(1975). Antimicrobic and antineoplastic properties of alkaloids of greater celandine and their thiophosphamide derivatives. Mikrobial ZH. 37(6)755-9. Chemical Abstract 1976.84(13). P. 105
نویسنده :مهندس محمد کمالی نژاد