زراعت گیاهان جدید (شورزیست) در شرائط تنش شوری

[rhd]

دراکثر مناطق ایران تولید محصولات زراعی و باغی تحت تاثیر یکی از تنشهای خشکی، شوری، سرما، گرما، باد، غرقاب آلاینده ها و یا ترکیبی از این تنش ها انجام می شود، و در بعضی از مناطق کشور شدت این تنش ها به بالاتر آستانه عملکرد اقتصادی و حتی تحمل گیاهان رسیده است به عنوان مثال میانگین کاهش عملکرد بر اثر شوری در مناطق شور ایران، به بیش از 50 درصد می رسد و هر ساله هزاران هکتار بر اثر شوری زیاد از چرخه تولید حذف می شود. از آنجا که اراضی مرغوب و آبهای با کیفیت بالا به طور کامل به زراعت محصولات متداول اختصاص یافته، گیاهان جدیدی با اقبال کشاورزان و سیاستگزاران مواجه خواهد شد که قادر به رشد و تولید عملکرد مطلوب در اراضی حاشیه ای و با استفاده از منابع آب غیر متعارف (شور) باشند.در بین منابع عمده مناطق بیابانی، آب شور و گیاهان شورزیست کمترین منابع استفاده شده است، در حالی که با توجه به دسترسی به آب شور و گیاهان شور زیست فراوان در مناطق ساحلی و نواحی مرکزی ایران مطالعات اخیرنشان داده اند که این آب ها را می توان برای تولید گیاهان شور زیست (هالوفیت) به کار برد. در ایران نواحی وسیعی وجود دارند که دارای اراضی بالقوه سودمند برای رشد هالوفیت ها جهت استفاده به عنوان علوفه دام هستند. حتی این امکان وجود دارد که هزاران هکتار از اراضی ساحلی با استفاده از آب دریا برای آبیاری گیاهان متحمل به شوری به عنوان اراضی جدید کشاورزی زیر کشت قرار گیرند. یکی از مهمترین منابع آب شور کشور آب دریای خزر است که شوری این آب حدود 60% ( 22 دسی سمینس بر متر) آب دریاهای آزاد می باشد که در صورت انتقال آن به کویر می توان برای پرورش بسیاری از گیاهان هالوفیت از آن استفاده نمود. ایران یکی از غنی ترین کشورهای دنیا در فلور گیاهی خود است، و تا کنون بیش از 6200 گونه گیاهی در فلور آن شناسایی شده است. از این تعداد 354 گونه آن را هالوفیت ها تشکیل داده و روز به روز نیز با تکمیل مطالعات تعداد آنها افزایش می یابد که دو خانواده اسفناجیان و گندمیان، بیشترین جایگاه را در تامین گیاهان هالوفیت دارند و می توان از آنها به عنوان نامزد های گیاهان جدید در کشاورزی شور زیست استفاده کرد. اکثر هالوفیت ها گیاهان وحشی بوده و اهلی کردن آنها در حد محصولی اقتصادی مستلزم طی مراحل طولانی است و شکست هر کدام از این مراحل گیاه مربوطه را از فهرست گیاهان مستعد حذف خواهد کرد. هر چند امروزه فناوریهای نوین در کوتاه نمودن زمان اهلی سازی یک گیاه کمک های شایانی نموده است ولی از طرف دیگر نیازهای ویژه ای را نیز بر گیاه مورد نظر برای اهلی سازی ( تناسب برای زراعت مکانیزه) تحمیل می نماید. مهمترین رهیافت های موفقیت در بهره برداری از منابع آب و خاک شور و منابع گیاهان شور زیست، تمرکز بر استفاده از فرصت های موجود و مقابله با چالشهای فرا روی تولید اقتصادی گیاهان جدید است. در کشور ما نور، آب شور ، اراضی کویری فراوان و نیروی انسانی مستعد به وفور وجود دارد و از طرفی کمبود شدید علوفه در مناطق کویری اثرات جبران ناپذیری بر محیط زیست و زندگی جوامع روستایی می گذارد این عوامل، استفاده از منابع اشاره شده فوق را در تولیدعلوفه دامی توجیه می نماید. البته برای زراعت این گیاهان تحقیقات گسترده در زمینه بازار های هدف، محدودیت های اقلیمی و آب و خاک، عملیات زراعی، مکانیزاسیون، کنترل آفات و امراض گیاه، برداشت و فراوری و انبارداری، ممانعت از گسترش بی رویه به عنوان علف هرز و بسیاری از پارامتر های ناگفته دیگر مورد نیاز است.​

 

[سعيدرادپور]

گياه ساليكورنيا جالب است مناسب براي شرايط ايران

 

[زهرا فرشید]

گياه ساليكورنيا جالب است مناسب براي شرايط ايران

پیرو اشاره شما به گیاه سsalicornia این مقاله جالب رو خوندم میزارم بقیه دوستان هم استفاده کنن.
منبع

عنوان فارسی: بكارگيري ساليكورنيا (گياهي زراعي براي توليد علوفه، روغن و پاكسازي محيط زيست از آلودگي هاي نفتي
Application of salicornia (for production of forage, oil and phytoremedation of petroleum hydrocarbon in environment) :عنوان انگلیسی
مجری مسئول: دکتر خوش خلق سیما
معرفی دستاورد:
عصر حاضر با مشکلاتي روبروست كه ناشي از آلاينده هاست که شامل آلودگی های غیر آلی و آلی می باشد. پاک و خالص نماندن آب ، خاک و هوا برای مدت زمان طولانی ، زندگی انسان را در معرض خطر قرار می دهد . بسیاری از آلودگی های در تماس با انسان و طبیعت در سه گروه بزرگ قرار می گیرند كه نقش بسیار مهمی در تغییر آب و هوای جهانی دارند.
1. عناصر یا فلزات سنگین
2. گازهای اسیدی مانند SO2 .
3.انواع متنوعی از آلودگی های پایدار آلی
يكي از راهكار هاي مناسب در جهت ازبين بردن آلودگي هاي نفتي استفاده از قابليت هاي گياهان در از بين بردن يا كاهش اين آلودگي ها مي باشد. استفاده از اين روش وابسته به توانايي گياه در جذب فلزات و تركيبات ديگر از سطح آلوده شده به برگها و ساير بافت هاي گياهي مي باشد. در اين روش گياهان پس از استخراج مواد آلوده كننده از محيط جمع آوري مي شوند. استفاده از اين روش سبب كاهش تركيبات آلوده كننده فلزي و آلي از سطح خاك مي شوند. پاكسازي محيط زيست توسط گياهان در حاليکه تكنولوژي بسيار مفيدي است داراي محدوديت هايي نيز مي باشد, به دليل اينكه گياهاني كه مي بايست آلودگي را از بين ببرند مي بايست در محيطهاي آلوده رشد كنند که مشكلاتي نظير خصوصيات خاك و ميزان سميت خاك, شرايط رشد گياه و وضعيت آب و هواممكن است بر رشد و توانايي آنها تاثير گذار باشد, كه با مطالعه شرايط موجود و برطرف سازي موانع و استفاده از گياهان مناسب مي توان بهترين شرايط را براي استفاده از اين تكنولوژي مهيا نمود. گیاه سالیکورنیا هالوفیت گوشتی بوده که به طور طبیعی در سواحل دریا و حاشیه ماندابهای شور رشد و تکامل یافته است . مستقیماً روی خاک با شوری زیاد جوانه می زند و با آب دریا آبیاری می گردد . گونه Salicornia bigelovi به عنوان یک گیاه زراعی یک ساله ، به طول دوره رشد تقریبی 200 روزه و در شرایط آب و هوایی نیمه استوایی می باشد ، این وضعیت در سواحل جنوبی کشورمان به خوبی حکم فرماست. حال با توجه به شرایط آب و هوایی نیمه استوایی خلیج فارس ومناسب بودن محیط وشرایط آن جهت نیاز رشدی تقریباً 200 روزه ، می توان این گیاه را در آن منطقه درسطح وسیعی کشت کرده و با آب دریا آبیاری نمود. با توجه به توانمندی های سالیکورنیا در جهت پاکسازی محیط از آلودگی های نفتی ، نیز استفاده نمود.

 

[MehD1979]

آتریپلکس گیاه شورپسند کویر و مرتع

آتریپلکس گیاه شورپسند کویر و مرتع

​

احياء مراتع بوسيله گياه آتريپلکس
آتریپلکس ها یکی از مهمترین گیاهان خانواده اسفناجیان می باشند که علاوه بر تنوع گونه ای ، شرایط مختلف محیطی را به خوبی تحمل می نمایند ، یکی از این گیاهان مغذی برای دامها نیز به شمار می روند


● مرتع و مرتعداری:
▪ مرتع(range):
زمینی است اعم از کوه و دامنه یا زمین مسطح که در فصل چرا، دارای پوششی از نباتات علوفه ای خودرو باشد و با توجه به سابقه چرا، عرفاً مرتع شناخته شود. مرتعداری:علم نگهداری وبهره برداری از مراتع را بگونه ای که جامعه گیاهی بنحو مطلوب حفظ شود و به سایر منابع چون آب وخاک و غیره زیان وارد نشود مرتعداری می گویند.
▪ مرتعکاری(artificial revegetation):
همانطور که میدانیم مرتعداری به روشهای طبیعی-مصنوعی و... انجام می گیرد که در اینجا از توضیح آن خودداری می کنم.
یکی از روشهای مصنوعی مرتعداری مرتعکاری است.میدانیم که روشهای مصنوعی در مراتع بشدت تخریب یافته صورت می گیرد و نیز مرتعکاری در صورتی موفقیت آمیز است که ۱۰تا۱۵% گیاهان درجه ۱ مرتع باقی مانده باشد.
از مهمترین اهداف مرتعکاری میتوان به تولید علوفه برای دام ها-کنترل فرسایش ومسایل حفاظتی و... رانام ببریم. و از روشهای مرتعکاری معمول می توان بذرکاری-بذرپاشی-کپه کاری-میانکاری و بوته کاری را نام برد.در اینجا بصورت خلاصه عملیات بوته کاری را معرفی می کنم:
● بوته کاری:
در مناطقی که با کمبود آب مواجه ایم ونمی توانیم گیاه را در بستر اصلی خود کشت کنبم باید در محلی دیگر بنام خزانه نهال را تولید وسپس به عرصه اصلی منتقل کنیم این عمل را بوته کاری می گویند.
تمامی مطالب گفته شده مقدمه ای بود برای معرفی گونه آتریپلکس که در خانواده اسفناجیان(Chenopodiaceae) قرار دارد.
گیاهان خانواده اسفناجیان که به فرم های مختلف از گیاهان یکساله علفی چند ساله علفی نیمه خشبی بوته ها و بندرت بصورت درختان کوچک وجود دارند ، گیاهانی هستند که قدرت سازگاری فراوانی در مقابل شرایط سخت محیطی از خودنشان می دهند و در مناطق بیابانی سراسر جهان گسترده شده اند .
● آتریپلکس (Atriplex):
آتریپلکس ها یکی از مهمترین گیاهان خانواده اسفناجیان می باشند که علاوه بر تنوع گونه ای ، شرایط مختلف محیطی را به خوبی تحمل می نمایند ، یکی از این گیاهان مغزی برای دامها نیز به شمار می روند و سبب داشتن پروتئین کافی ، خوش خوراکی تا حدودی مناسب رشد سریع و سازش با محیط های مختلف و تولید علوفه قابل ملاحظه اهمیت خاصی را در مناطق خشک وکویری پیدا کرده است.
بطور کلی دارای ۴۱۷ گونه است ویکی از بهترین گیاهان مرتعی برای تامین علوفه در مناطق خشک بحساب می آید. از گونه ها ی سازگار آن درایران می توان به A.canensens_A.lentiformis_A.halimus اشاره کرد.
در یک نگاه کلی میتوانیم اینگونه آتریپلکس را تعریف کنیم:
▪ بوم شناسی: مقاوم به خشکی- رطوبت وبارندگی های کم
▪ مقاومت به سرما: یخبندانهای زمستانه تاصفردرجه راتحمل میکند
▪ مقاومت به نمک های: MgCl۲-CaSo۴-No۲So۴
▪ مقاومت به شوری: درهدایت الکتریکی ۵-۱۰۰ میلی موزدرسانتیمتردر طبقات بالاو۲۰-۳۵درطبقات عمیق زمین رشد میکند.
▪ نیازهای خاکی: زمینهای شوره یاگچی شوریانمکی مرطوب را می پسندد.
▪ ارزش علوفه ی: چرای مستقیم احشام
▪ بهره برداری علوفه بوسیه احشام: گوسفند- شتر- شکارها(آهو- گوزن- بزکوهی)
▪ تولیدات چوبی: جبران کمبودموادسوختی درروستاها
▪ خواص دارویی: برای درمان استفراق- زردی- تومارهای گلوبکاربرده شده است
▪ ترکیب شیمیایی: از ۱۰۰گرم برگ۱۷گرم پرتئین- ۳گرم روغن- ۵۶ گرم کربوهیدرات- ۲۴گرم خاکستر می باشد.
▪ کشت: تکثیر بوسیله بذر- دربهار- ردیفهابه فاصله۶۰سانتیمتری
▪ برداشت کردن: چیدن برگهای جوان هر۴۰تا۶۰روز
▪ محصولات: ۴۵۰ تا ۸۰۰کیلوگرم درهکتار
▪ توزیع و پراکنش: درآسیا و اروپا بصورت خودرو می روید.
▪ توصیف: یکساله یا چندساله علفی- نیمه خشبی- ریشه های راست وبلند- گلازین پانیکول- گلهانروماده اند- برگهاتخم مرغی- بذربدون کاسه گل- میوه فندقه بالدار.

 

[MehD1979]

HLO///گز گیاه مقاوم به شوری کویر

HLO///گز گیاه مقاوم به شوری کویر

گیاه درخت گز

​

شناسنامه


گز Tamaricaceae :تیره Tamarix gallica L.- T.mannifera var- Persica Bga:نام لاتین Manna Tree – French Tamarik:نام انگلیسی درخت گز - گزانگبین:نام فارسی طرفه المن بشجره العذبه – حطب احمر :نام عربی


Tamarix hispida گز

گز از درختجچه هاي مناطق بياباني و شور مي باشد. اين گياه اغلب در بستر آبراهه ها و رودخانه هاي شور و قليايي نواحي خشک رويش دارد.

گياهي است مقاوم به خشکي و سازگار با شرايط سخت بيابان ، داراي گلهايي قرمز رنگ که در فصل بهار و پاييز در انتهاي انشعابات و ساقه ها مشاهده مي شود. اراضي شوري که خاک مرطوب داشته و يا تحت تاثير جريانات فصلي رودخانه ها و آبراهه ها قرار دارند ، از جمله رويشگاههاي درختچه گز محسوب مي شود. اين گياه در انواع خاکها با بافت شني – رسي ، سنگريزه دار و دشتهاي سيلابي با خاکهاي رسوبي عميق يا نيمه عميق ديده مي شود. دامنه ارتفاع رويشگاه بين ٨٠٠ تا ١٢٠٠ متر از سطح دريا است. اين درختچه در رويشگاههاي طبيعي همراه با ساير گونه هاي شور پسند مانند اشنان ، آنابازيس و علف شور اجتماعات طبيعي را بوجود مي آورد. گز بواسطه ايجاد تپه هاي نبکاي در اطراف خود ، نقش بسيار مهمي در حفاظت خاک نواحي شور بياباني بعهده دارد. انشعابات فرعي و متراکم ساقه ها ، شکل کروي کپه اي به اين درختچه مي بخشد. گز علاوه بر قلمه از طريق جدا کردن پاجوش نيز قابل تکثير است.

گیاه گز به شکل درخت یا درختچه است که برگهای آن کوچک سوزنی شکل و پولک مانند است. این گیاه بیشتر در جاهای خشک، کنار آبهای شور، در زمین های شوره زارو کنار رودخانه ها رشد می کند.گیاه گز نوعهای مختلفی دارد. بعضی از آنها مثل گز شاهی در جاهای مختلفی دیده می شوند.گیاه گز مقاومت زیادی دارد و در هر آب و هوایی رشد می کند. این گیاه حتی در منطقه های بلند و کوهستانی هم رشد می کند.

مناسبترین جا برای رشد و زیاد شدن آن منطقه های گرم وخشک بیابانی و خاکهای شور است.این گیاه در برابر تغییر دمای هوا مقاومت زیادی دارد.به علاوه مناسبترین خاک برای رشد گیاه گز، خاک لومی است.نزدیک دریا، شنهای ساحلی و اطراف رودخانه ها جای مناسبی برای رشد گیاه گز هستند.همچنین در کنار نهرهای زمین های شور و شنی و گودال های مرطوب و بستر رودخانه ها این گیاه به خوبی رشد می کند.

بیماری ها و آسیب های گیاه گز

الف- در اثر یخبندان، برگ درختچه های گز در فصل پاییز و زمستان یخ می زند.

ب- موریانه از پوست شاخه های خشک شده گز تغذیه می کند ولی به تنه اصلی آن آسیب نمی رساند.

ج- بادهای شدید گاهی سبب ریشه کن شدن درختان گز می شود. دیده شده که گاهی در اثر بادهای شدید، تنه اصلی روی زمین قرار گرفته است. در نتیجه به جای اینکه ساقه اصلی رشد کند، شاخه های فرعی به طرف بالا رشد می کنند.

د- آفتهای و بیماریهای مهم گیاه گز عبارتند از : پروانه برگ خوار، سرخرطومی گز، پسیل گز، پروانه تار عنکبوتی، شپشک گز. سوسک های چوب خوار نیز از آفت های گیاه گز هستند. همچنین تعدادی از قارچ ها هستند که باعث پوسیدن ریشه گیاه گز می شوند.


شرح گیاه


ارتفاع این درخت کوچک به 6 – 10 متر و قطر آن به 30 سانتی کمتر می رسد و گاهی هم بر اثر جست های پاجوش بصورت درختچه در می آید. دارای انشعابات زیاد و سخت است. برگهایش خیلی کوچک و صاف است. رنگ آنها گرد سفید بنظر می رسد. شکل آنها لوزی شکل شل و تخم مرغی با انتهای تیز و قاعده ای متسع است. گل آذین کوتاه و متراکم و برگه آن نوک تیز و از پاپک گل بلندتر است. گلبرگهایش واژ تخم مرغی کشیده است.
تعداد پرچم های گل آن پنج است و قاعده میله آنها کمی متسع شده است و به لوبهای دیسک متصل می باشد. چوب آن سخت و شکننده است و برون چوبی سفید و درون چوبی سرخ رنگ دارد و در مصارف نجاری بکار می آید پوست آن نیز دارای مقداری تانن می باشد. شهدی که از گزانگبین استخراج می شود در اثر نیش حشره ای به نام Eriococus mannifer ترشح می گردد و در آن 55 درصد ساکارز، 25 درصد لولز و 20 درصدد کستروز دارد. نام متداول آن گزانگبین و به زیان کردان آذربایجان غربی گرگزو می باشد. نام عربی آن را طرفا، طرفه المن حطب احمر نام برده اند شهد آن معمولاً انگبین نامیده می شود.

دامنه انتشار


در ایران بیشتر در اراضی شوره زار و مناطق خشک و نیم خشک می روید و در راه بین تهران تا اصفهان کاشان ، یزد ، شیراز ، کرمان و شهداد او تا زاهدان و بندر عباس و نیز در گتوند ، خوزستان ، بازفت باتلاق گاو خونی و نیز در نواحی شمالی خراسان از اترک و بجنورد و شیروان تا جاجرود و بهرام و اراضی شوره زار جنوب کرج و شاهدشت و نیز در حاشیه دریاچه ارومیه مانند شرفخانه انتشار دارد حداقل ارتفاع آن در بهرام 1100 متر و حد اعلای آن در کوه سیرج کرمان 2200 متر دیده شده است.

 

[علی اگرو]

مطلبتون جالب بود ب این کار یعنی رفع الودگی( عناصر و مواد سمی) از خاک توسط گیاهان، گیاه پالایی میگن

 

[MehD1979]

مطلبتون جالب بود ب این کار یعنی رفع الودگی( عناصر و مواد سمی) از خاک توسط گیاهان، گیاه پالایی میگن

نه دوست عزیز///
شوری با مواد سمی فرق داره//
میتونید تو تاپیک گیاه پالایی ملاحظه کنید///
اونها جذب عناصر سنگین میکنند...
اینجا بحث کویر زدایی بیشتر

 

[negar62]

سلام،مرسی از مطلب بسیار جالبتون.من یه چیزی بسیار شبیه به همین گیاه رو توی ساحل طالب اباد انزلی دیدم،میخواستم ببینم آیا میشه این گیاه رو توی شمال هم پرورش داد؟برای جلوگیری از فرسایش ساحلی؟