راهنماي آموزش و مراقبت

با سلام:
اولين قدم براي سلامت، پيشگيري از بروز بيماري و درمان آن در مراحل اوليه مي‌باشد. هر فردي در طول زندگي خود دو سري دندان دارد: دندانهاي شيري و دائمي دندانهاي شيري از سن 6 ماهگي تا 3 سالگي در دهان رويش مي‌يابند. از سن 6 تا 12 سالگي به مرور اين دندانها مي‌افتند و بجاي آنها دندانهاي دائمي رويش مي‌يابند و تا پايان عمر در دهان باقي مي‌مانند.
از وظايف مهم و اختصاصي دندانهاي شيري موارد زير را مي‌توان نام برد:

• نقش اساسي در جويدن، تغذيه و سلامت عمومي
• حفظ زيبايي، تلفظ صحيح كلمات و كمك به سلامت روحي و رواني كودك
• حفظ فضاي لازم جهت رويش دندانهاي دائمي و در نهايت جلوگيري از به هم‌ريختگي دندانها و كاهش نياز به درمانهاي ارتدونسي (يكي از دلايل مهم كج بودن دندانهاي دائمي، از دست رفتن زود هنگام دندانهاي شيري است)
• نهايتاً‌ پوسيدگي دندانهاي شيري موجب آسيب به جوانه دندانهاي دائمي مي‌گردد.

دندان 6 سالگي

اولين دندان دائمي، نخستين آسياي بزرگ (دندان شماره 6) است كه در سن 6 سالگي، روي قوس فكي، پشت دندانهاي شيري رويش مي‌يابد. (قبل از رويش اين دندان هيچ دندان شيري نمي‌افتد و به همين دليل والدين تصور مي‌كنند كه اين دندان شيري است.)
عوامل پوسيدگي زا

1. عدم رعايت بهداشت دهان و دندان (عدم استفاده از مسواك و نخ دندان) در زمان مناسب منجر به تشكيل لايه ميكروبي مي‌شود. 2 الي 5 دقيقه بعد از استفاده از مواد قندي و غذا، اسيدهاي مخرب ناشي از فعاليت ميكروبهاي موجود در لايه ميكروبي توليد شده و به مدت 20 دقيقه الي 1 ساعت در دهان باقي مي‌مانند اسيد توليد شده ميناي دندان را تخريب و منجر به شروع پوسيدگي مي‌شود.
   
   
   
2. مصرف نامناسب مواد قندي
3. استفاده از مواد قندي چسبنده‌ (مانند شكلاتها، تافي‌ها، آدامس‌ها و…) اين مواد به علت خاصيت چسبندگي به دندانها مدت زيادي در دهان مي‌مانند.
4. بالا بودن ميزان مصرف مواد قندي
5. بالا بودن تعداد دفعات مصرف مواد قندي (بويژه در بين وعده‌هاي اصلي غذا)

اين نكته بسيار حائز اهميت است و بايد بسيار بر آن تاكيد كرد كه مواد قندي در طول روز در يك وعده مصرف شوند و از تدريجي خوردن آن در طول روز خودداري گردد.
تغذيه صحيح

• استفاده از مواد قندي موردنياز بدن همراه وعده‌هاي اصلي غذايي
  
  
  
• مصرف شير لبنيات و مواد غذايي حاوي فلورايد مانند ماهي و چاي
• استفاده از ميوه و سبزيجات تازه در بين وعده‌هاي غذايي مانند هويج و كاهو

براي پيشگيري از ايجاد پوسيدگي در دندانهاي كودكان، در كنار استفاده از مسواك، نخ دندان و تغذيه صحيح، به كارگيري روشهاي زير حائز اهميت است:
استفاده از فلورايد
فلورايد باعث استحكام دندانها شده و آنها را در برابر پوسيدگي مقاوم مي‌كند. محصولات مختلف فلورايد عبارتند از:

• دهانشويه سديم فلورايد: كه در حال حاضر به عنوان يكي از برنامه‌هاي كشوري جهت پيشگيري از پوسيدگي دندان دانش‌آموزان ابتدايي در دست اجرا مي‌باشد.
• كاربرد ژل فلورايد: اين ژل حاوي غلظت بيشتري از فلورايد است، به همين دليل بايد در مطب توسط دندانپزشك استفاده گردد.
• استفاده از خميردندانهاي حاوي فلورايد

فيشورسيلانت (مسدود كردن شيارهاي دندان)
سطح جونده دندانهاي آسياي بزرگ در ابتداي رويش داراي شيارهاي خيلي عميق هستند. جهت جلوگيري از تجمع مواد غذايي و شروع پوسيدگي در اين نقاط، دندانپزشك با استفاده از مواد مخصوص اين شيارها را پر و كم عمق مي‌نمايد تا موهاي مسواك به راحتي بتوانند اين شيارها را تميز كنند.

مراجعه به دندانپزشك حداقل هر 6 ماه يكبار ضروري است،‌ هرچند هيچ نشانه‌اي از مشكلات دنداني و لثه‌اي وجود نداشته باشد. تشخيص زودهنگام پوسيدگي با استفاده از نور كافي و راديوگرافي در مطب دندانپزشكي و درمان به موقع پوسيدگيها خود عامل پيشگيري مؤثري است و مانع از مشكلات شديد بعدي خواهد گرديد.
روش صحيح مسواك زدن
1- مسواك خوب بايد موهاي صاف و يكنواخت داشته باشد. چنانچه موهاي مسواك از حالت اوليه خارج شدند بايد آن را عوض كرد.
2- براي هر مرتبه شستشو به اندازه يك نخود از خمير دندان حاوي فلورايد را در موهاي مسواك فرو ببريد.
3- براي اينكه تمام دندانها مسواك شوند بهتر است هميشه به يك ترتيب مسواك بزنيد مثلاً‌ اول فك بالا از راست به چپ و بعد فك پايين از چپ به راست.
4- دندانهاي فك بالا را با حركت مسواك از مجاور لثه به سمت پايين تميز كنيد.

5- با عمودي گرفتن مسواك و حركت آن از بالا به پايين سطوح داخلي دندانهاي جلو را مسواك كنيد.

6- سطوح جونده دندانهاي بالا را با عقب و جلو بردن مسواك تميز كنيد.

7- دندانهاي فك پايين را با حركت مسواك از مجاور لثه به سمت بالا بشوئيد.

8- پشت دندانهاي جلو را با عمودي گرفتن مسواك و حركت آن از پايين به بالا تميز كنيد.

9- سطوح جونده دندانهاي پايين مثل فك بالا را با عقب جلو بردن مسواك، تميز كنيد.

10- هر نوبت مسواك زدن بايد حداقل 4 دقيقه به طول بيانجامد.
11- هر شب قبل از خواب و هر روز صبح بعد از صبحانه، بايد دندانها را مسواك زد.