رهنمودهايي درباره پوشش لوله‌هاي زهكشي

پوشش زهكش از هر جنسي كه باشد و با هر روشي كه نصب شود، بايد زهكش را كاملا احاطه كند مگر اينكه زهكش بر روي لايه غير قابل نفوذ قرار گرفته باشد. چنانچه پوشش تنها قسمت بالاي لوله زهكش را در بر گيرد، براي جلوگيري از رسوب كافي نيست زيرا در صورتي كه آب از همه طرف وارد زهكش شود، رسوبگذاري در كف لوله زهكش صورت مي گيرد. پوشش هاي حجيم ( شن و ماسه اي ) را مي توان قبل از نصب لوله در كف ترانشه پخش كرد. ليكن اين امر تنها در مواردي كه خاك پايدار بوده و ديواره ترانشه ريزش نداشته باشد، امكان پذير است. چنانچه قرار باشد كه زهكش با دست تعبيه شده و از پوشش حجيم استفاده شود، در اين صورت بايد ابتدا پوشش را در كف ترانشه پخش كرده و سطح آن را صاف نمود و سپس زهكش ها را كار گذاشته و به ضخامت مورد نياز با مواد پوششي پوشاند. در كارگذاري ماشيني نيز كاربرد پوشش ها به همين روش به انجام مي رسد. پوشش هاي نواري، كه به صورت رول هستند، بايد در زير و روي زهكش ها كارگذاري شوند. جنس نوار زيرين لزوما با جنس نوار رويي يكسان نيست. در مجموع پوشش هايي كه دور لوله پيچانده شده اند نسبت به ساير پوشش ها ترجيح دارند، چرا كه اين پوشش ها زهكش ها را از همه طرف محافظت كرده و عملكرد آن از اطمينان بيشتري نسبت به پوشش هاي حجيم و نواري برخوردار است.يه هر صورت، پوشش هاي خوب و قابل اطمينان تنها در صورتي به طور موفق عمل مي كنند كه به طور صحيح و تحت شرايط مطلوبي از نظر خاك و رطوبت كارگذاري شوند. وجود شن روان در كف ترانشه، موجب ناكارآمدي فوري و كامل پوشش و بالطبع زهكش خواهد شد.

عليرغم تمام تلاش هايي كه براي مكانيزه كردن و كارگذاري صحيح پوشش هاي شن و ماسه اي صورت گرفته است،‌ استفاده از اين پوشش ها روز به روز كمتر مي شوند. از جمله اين تلاش ها تعبيه نوعي آگر در انتهاي صندوق حفار ماشين هاي زهكشي است كه پوشش را به طور يكنواخت توزيع كند و كش آمدن لوله را كاهش دهد. با اين حال مشكل تغذيه شن و ماسه در هنگام نصب، هنوز به طور كامل حل نشده است. اگرچه به طور نظري امكان كاربرد شن و ماسه در ترنچلس هاي با حفاري قائم نيز همانند حفاري هاي V شكل وجود دارد،‌با اين حال نگراني هاي مربوط به گير كردن شن و ماسه در لوله تغذيه ماشين، موجب شده است كه روش نصب بدون ترانشه براي كاربرد شن و ماسه نامناسب باشد. كارگذاري پوشش هاي شن و ماسه اي همچنان دشواري هايي داشته و نيروي انساني زيادي لازم دارد. تجارب كارگاهي موجود در كاربرد اين نوع پوشش ها، حاكي از وجود اشكالاتي از نظر ورود خاك به داخل زهكش و رسوب گذاري در لوله هاست. اشكالات عمده عبارتند از:

· جدا شدن شن و ماسه ها و تغيير دانه بندي مورد نظر پوشش در خلال حمل و كارگذاري

· مشكل حركت شن و ماسه در لوله تغذيه ماشين

· توزيع غير يكنواخت در اطراف لوله

· اختلاط ناخواسته خاك با شن و ماسه در محل دپو

ماسه درشت و داراي دانه بندي خوب نيز مي تواند به عنوان پوشش زهكش ها به كار رود. ولي مشكل گير كردن ماسه در لوله تغذيه به دليل مقاومت برشي آن، به وي‍ژه در صورتيكه مرطوب باشد، بسيار جدي تر از شن است.

پوشش هاي آلي و مصنوعي، كه از قبل دور لوله هاي كنگره دار پيچيده شده اند، هم توسط ترنچرها و هم به وسيله ترنچلس ها قابل كارگذاري هستند. با اين حال اين نوع پوشش ها نيز به علت حمل و نقل و حركت سريع ماشين ها، در معرض آسيب ديدن هستند. در صورتيكه اين پوشش ها از مواد نا مرغوب ساخته شده باشند و يا با دقت لازم در دور لوله ها پيچيده نشده باشند اين خطر بيشتر است. به منظور جلوگيري از هجوم موضعي ذرات خاك به سوراخ هاي پوشش، اين پوشش ها بايد تمام محيط لوله را بپوشانند. علاوه بر آن پوشش ها در زمان حمل و كارگذاري نيز نبايد آسيب ببينند. از اين رو براي اجتناب از ايجاد سوراخ هاي باز در پوشش ها، مواد اوليه مصرفي بايد قبل از پيچيده شدن به دور لوله ضخامت كافي داشته و تا حد امكان يكنواخت باشند.

نوار هاي زمين بافت ( ژئوتكستايل ) كه براي پوشاندن لوله هاي زهكش مورد استفاده قرار مي گيرند، به صورت رول عرضه مي شوند. نوارها براي پوشاندن كامل لوله ها بايد به اندازه كافي عريض بوده و لبه آنها در محيط لوله با مقداري همپوشاني روي هم قرار گيرند. چنانچه ليه نوار پوشش زمين بافت به يكديگر دوخته مي شوند بايد عرض نوارها زياد باشد. در صورتي كه قرار باشد پوشش ها قبلا دوخته شده و به طور دستي و در مزرعه همانن جوراب به زهكش ها پوشانيده شوند، بايد پوشش و محل دوخت آنها به اندازه كافي محكم باشد تا بدون آسيب ديدگي يا پاره شدن به روي لوله ها كشيده شوند. پوشش هاي بافته شده معمولا از استحكام كافي براي مقاومت در برابر بارهاي مكانيكي وارده در زمان كارگذاري برخوردارند.

مواد و مصالح سامانه های زهکشی زیرزمینی- گروه کار زهکشی کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران

خيلي هم خوب
خسته نباشي