رايج ترين پرسش هاي زنان باردار از دندان پزشکان بسياري از زنان چه قبل از بارداري و چه در جريان بارداري، فقط در شرايط اورژانس و براي رفع مشکلي که باعث درد و ناراحتي شديدشان شده، به دندان پزشک مراجعه مي کنند. اين در حالي است که بايد با ارايه اطلاعات لازم اين مطلب را به اعتقاد عمومي تبديل کرد که برقراري سلامت دهان زنان قبل از باردار شدن و بررسي مرتب آن در طول مدت بارداري، براي تامين سلامت مادر و جنين، ضروري است. در گفتگو با دکتر مريم سقازاده متخصص بيماري هاي لثه و استاديار دانشگاه علوم پزشکي تهران، سعي کرده ايم رايجترينپرسشهايي را که خانم هايباردار از دندانپزشکان مي پرسند، مطرح کنيم....
▪ آيا بارداري باعث مي شود که براي تامين کلسيم مورد نياز جنين، کلسيم از دندانهاي مادر برداشته شود و در نتيجه دندانهاي مادر دچار پوسيدگي و پوکي شود؟
ـ خير! تامين کلسيم مورد نياز بدن جنين، ربطي به ايجاد پوسيدگي دندان زن باردار ندارد. زيرا کلسيم موجود در ساختمان مينا و عاج دنداني که در دهان رويش پيدا کرده، قابل برداشت و انتقال از طريق خون مادر و جفت به جنين نيست. درصورت کمبود کلسيم در برنامه غذايي مادر، ممکن است براي تامين کلسيم مورد نياز جنين، اين ماده از استخوان هاي بدن مادر و از جمله استخوان هاي فک او برداشته شود ولي از مينا و عاج دندانهاي او، کلسيم برداشته نمي شود. بنابراين، اين امر در پوسيدگي يا پوکي و سايش دندانهاي مادر موثر نيست.
درعين حال بايد دانست که تهوع و استفراغ هاي مکرر و طولاني مدت زن باردار به علت حالت اسيدي موادي که با استفراغ از معده به دهان برمي گردد، ممکن است به تدريج به خصوص در سطح داخلي دندانهاي فک بالا حالت سايش ايجاد کند. اين سايش دندانهاي مادر نيز ارتباطي به برداشت کلسيم براي تامين نياز جنين ندارد.
ـ بعضي از زنان معتقدند که در دوران بارداري و به علت بارداري به پوسيدگي دندان ها دچار شده اند اما تحقيق ها نشان داده است که افزايش پوسيدگي به علت بارداري اتفاق نمي افتد و رابطه بين پوسيدگي دندان و بارداري، رابطه غيرمستقيم است يعني بارداري باعث پوسيدگي نمي شود ولي اگر: حالت تهوع شديد مانع مسواک و نخ زدن دندان ها شود، زن باردار ميل و ويار خوردن مکرر مواد شيرين موثر در ايجاد پوسيدگي داشته باشد و درنتيجه به طور مکرر از اين نوع مواد غذايي بخورد و به خصوص اگر بلافاصله دهانش را تميز نکند، اگر زن باردار به دلايلي از جمله براي جلوگيري از حالت تهوع، ناچار شود به دفعه هاي زياد و با فاصله کم غذا بخورد به خصوص در صورتي که پس از هر بار غذا خوردن دهانش را نشويد و يا اگر ترکيبي از حالت هاي فوق وجود داشته باشد؛ ايجاد پوسيدگي دندان در دوره بارداري مي تواند بيشتر از مواقع عادي زندگي باشد. ضمنا ممکن است پوسيدگي هايي قبل از بارداري به وجود آمده ولي به علت اينکه قبل از بارداري معاينه هاي مرتب دهان (هر ۶ ماه يا حداکثر هر سال يک بار) انجام نمي گرفته، تشخيص داده نشده باشد. در اين حالت وقتي در دوره بارداري، زن باردار به دندان پزشک مراجعه مي کند، اين پوسيدگي ها که قبلا به وجود آمده، تشخيص داده شده و به بيمار اعلام مي شود. در اين شرايط نيز ممکن است خانم باردار فکر کند اين پوسيدگي ها به علت بارداري و به تازگي به وجود آمده است.
ـ بارداري باعث بيماري و التهاب لثه نمي شود و علت التهاب لثه در اين دوران نيز مانند همه مواقع ديگر، رسوب هاي ميکروبي موجود در دهان است ولي بارداري شرايطي را ايجاد مي کند که باعث مي شود اگر رسوب هاي ميکروبي در دهان وجود داشته باشد، التهاب لثه شديدتر شود. درواقع التهاب لثه در دوران بارداري مانند حالت عادي به علت رسوب هاي ميکروبي موجود در دهان ايجاد مي شود اما بارداري باعث شدت بيشتر التهاب شده و در نماي ظاهري التهاب لثه تغييرهاي خاصي ايجاد مي کند که به آن «التهاب لثه بارداري» يا «ژنژيويت بارداري» گفته مي شود. گزارش هاي مختلف شيوع التهاب لثه بارداري را در ۵۰ درصد تا ۱۰۰درصد زنانباردار اعلام کرده اند اما به طور کلي بايد گفت اين عارضه لزوما در تمام زنانباردار ايجاد نمي شود و نيز با رعايت کامل بهداشت دهان قابل پيشگيري است.
▪ التهاب لثه در دوران بارداري از چه زماني شروع مي شود؟
ـ معمولا افزايش شدت التهاب لثه در دوره بارداري، در ماه دوم يا سوم شروع مي شود و تا ماه هشتم افزايش مي يابد و بعد در ماه نهم مقداري کمتر مي شود و تا دو ماه بعد از زايمان تناسب بين ميزان رسوب هاي ميکروبي موجود در دهان و شدت التهاب لثه به وضعيت قبل از بارداري برمي گردد. البته اگر در دوران بارداري به دليل وجود حالت تهوع، زن باردار از مسواک و نخ دندان کمتر از دوران قبل از بارداري خود استفاده کرده باشد ميزان جرم و ديگر رسوب هاي ميکروبي در دهانش بيشتر از مقدار قبل از بارداري خواهد بود و درنتيجه شدت التهاب لثه که اکنون (۲ ماه بعد از زايمان) متناسب با مقدار رسوبات است، بيشتر از دوره قبل از بارداري خواهد بود.
در هر حال بعد از زايمان تا وقتي که رسوبات ميکروبي (جرم و پلاک ميکروبي) در دهان وجود داشته باشد، لثه خودبه خود به وضع سلامت برگشت نمي کند و لازم است که عمل جرم گيري و تميز کردن کامل دهان انجام گيرد
